γράφει ο Μανώλης Πέπονας, φοιτητής Ιστορίας (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων)

Η Εθνική Αντίσταση, κίνημα με πολλαπλές όψεις και προεκτάσεις, απέκτησε μαζικό χαρακτήρα στη χώρα μας. Χιλιάδες άνθρωποι προτίμησαν να θυσιαστούν για την πατρίδα τους, πολεμώντας έναντι ενός υπέρτερου εχθρού. Άλλοι συμμετείχαν σε απεργίες και διαδηλώσεις, στις οποίες οι κατοχικές δυνάμεις δεν δίσταζαν να πυροβολούν κατά αμάχων. Υπήρξαν διάφοροι τρόποι -ένοπλοι και μη- αντίστασης κατά του κατακτητή, όλοι όμως είχαν ως συνέπεια τη διάσωση της εθνικής υπερηφάνειας.

Ωστόσο, το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα μαστιζόταν από έριδες. Στα ελληνικά βουνά υπήρχαν τρεις οργανώσεις: ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ), ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) και η Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ)[1]. Οι οργανώσεις αυτές διακατέχονταν από διαφορετικές ιδεολογικές καταβολές και συχνά συγκρούονταν. Από τον Ιούνιο του 1943 ως τις αρχές του 1944 μάλιστα, έλαβε χώρα ο “πρώτος εμφύλιος” μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ[2].

Η εξέλιξη των γεγονότων.

Στις 12 Φεβρουαρίου 1944, οι αντιμαχόμενες πλευρές συναντήθηκαν στο χωριό Μυρόφυλλο και έπειτα στην Πλάκα. Εκτός των εκπροσώπων των τριών οργανώσεων, στη διάσκεψη συμμετείχε ο Βρετανός αξιωματικός Κρις Γκουντχάουζ ως εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης που έδρευε στο Κάιρο.

Το πρώτο πράγμα που συμφωνήθηκε ήταν η καταδίκη των Ταγμάτων Ασφαλείας και της δοσιλογικής κυβέρνησης Ράλλη. Όταν όμως άρχισαν να συζητούνται θέματα όπως η ενοποίηση των αντάρτικων δυνάμεων, εμφανίστηκαν σοβαρές διαφωνίες. Η κάθε οργάνωση επιθυμούσε να επιβάλλει τον δικό της εκλεκτό ως αρχιστράτηγο των ανταρτών, με συνέπεια οι συνομιλίες να βρεθούν σε τέλμα. Μόλις την 1η Μαρτίου υπογράφηκε ένα κοινό πρωτόκολλο, στο οποίο οι ενδιαφερόμενοι κατάφεραν να συμφωνήσουν. Το πρωτόκολλο αυτό άφηνε πολλά θέματα ανοιχτά και κινούταν στους εξής βασικούς άξονες:

κατάπαυση των εχθροπραξιών μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ. Η κάθε οργάνωση θα παρέμενε στις περιοχές που κατείχε.
Ισότιμος εφοδιασμός στην Ήπειρο.
Απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων
εποπτεία τήρησης της συμφωνίας από μικτή επιτροπή.[3]
Στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας, η Συνθήκη Μυρόφυλλου-Πλάκας σήμανε την επικύρωση της επικράτησης του ΕΛΑΣ. Ο τελευταίος είχε διαλύσει εντός ολίγων ημερών τα αρχηγεία του ΕΔΕΣ σε Βάλτο (υπό τον Χούτα), Τριχωνίδα (υπό τον Παπαϊωάννου) και Ξηρόμερο (υπό τον Καραμπέκιο), ήδη από το καλοκαίρι του 1943. Μετά απ’ αυτό, οι αντάρτες του ΕΔΕΣ είτε παρέμειναν αδρανείς στις εστίες τους, είτε εντάχθηκαν στις ομάδες ανταρτών της οργάνωσης στην Ήπειρο. Δεν έλειψαν επίσης αυτοί που για διάφορους λόγους συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς[4]. Ο ΕΛΑΣ, από την άλλη πλευρά, συνέχισε να δραστηριοποιείται και τελικά ήταν αυτό που απελευθέρωσε την πόλη του Αγρινίου, στις 14 Σεπτεμβρίου 1944. Η Συνθήκη της 1ης Μαρτίου καθόριζε τις ζώνες επιρροής της κάθε οργάνωσης, θέτοντας ένα τέλος στη μεταξύ τους ένοπλη διαμάχη.

[1] βλ. Χ. Φλάισερ, Στέμμα και Σβάστικα, εκδ. Παπαζήση, 1989/1995

[2] Για τις επιπτώσεις της σύρραξης στην περιοχή, Κακογίαννης, Μνήμες και Σελίδες Εθνικής Αντίστασης, εκδ. Κωσταράκη, 1997

[3] Για τη Συνθήκη, βλ. Χ. Φλάισερ, Στέμμα και Σβάστικα

[4] Λ. Φλιτούρης, στο: Κ. Μπάδα- Θ.Δ. Σφήκας (επιμέλεια): Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος, εκδόσεις Παρασκήνιο, 2010

agrinionews.gr