Η μέλισσα ζει στη Γη το λιγότερο 15 εκατομμύρια έτη. Θεωρείται από τους αρχαιότερους κατοίκους της.
Είναι κοινωνικό έντομο. Ζει σε πολυάριθμες, καλά οργανωμένες κοινωνίες, τα μελισσοσμήνη. Κάθε μελισσοσμήνος περιλαμβάνει μερικές χιλιάδες άτομα, 40 έως 60.000 ή και περισσότερα στις αρχές του καλοκαιριού, τα οποία έχουν διαρθρωθεί σε τρεις “κοινωνικές” τάξεις: Τις εργάτριες (που αποτελούν το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού) τους κηφήνες και τη βασίλισσα.
Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους οι μέλισσες το περνούν σε δραστηριότητες μέσα στη φωλιά τους. Μόνο ένα μικρό μέρος των δραστηριοτήτων τους γίνεται στο εξωτερικό περιβάλλον και είναι αντιληπτό σε μας.
Η μέλισσα είναι ο πιο σκληρός εργάτης της φύσης. Αποτελεί πολύτιμο κρίκο στην περιβαλλοντική, αλλά και στην τροφική αλυσίδα.
Η σπουδαιότερη συνεισφορά των μελισσών είναι η επικονιαστική δράση τους. Συμμετέχουν δηλαδή στην ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου των φυτών λειτουργώντας ως μηχανικοί μεταφορείς της γύρης. “Επικονίαση” είναι η μεταφορά γύρης και με αυτή ολοκληρώνεται η διαδικασία της γονιμοποίησης περίπου του 70% του συνόλου των φυτών.
Η χρησιμότητα και το όφελος της μέλισσας προς τον άνθρωπο έχει αναγνωριστεί από πολλούς αρχαίους πολιτισμούς. Ιδιαίτερες αναφορές σην Μέλισσα υπάρχουν σε πολλούς μύθους της αρχαίας Ελλάδας, ο πρώτος από τους οποίους αναφέρεται στη γέννηση του Δία. Μετά από συμβουλή της Γαίας και του Ουρανού, η Ρέα αποφάσισε να γεννήσει τον Δία μακριά από τον Κρόνο, ώστε να μην τον καταβροχθίσει, όπως έκανε και με τα πέντε προηγούμενα παιδιά τους.
«Αν κάποτε οι μέλισσες εκλείψουν, το ανθρώπινο είδος δεν θ’ αργήσει να τις ακολουθήσει».
Α. Αϊνστάιν
Η Ρέα γέννησε τον Δία στο Δικταίο Άντρο, σπήλαιο στην οροσειρά Δίκτη της Κρήτης, ανέθεσε δε την προστασία και την ανατροφή του βρέφους στους Κουρήτες και τις Δικταίες Νύμφες. Οι νύμφες Αμάλθεια και Μέλισσα, κόρες του Μελισσέα (ήταν βασιλιάς της Κρήτης και αρχηγός των Κουρητών) τάιζαν τον Δία με γάλα και μέλι.
Ο Δίας αγάπησε το μέλι. Ένα από τα ονόματά του είναι “Μελιττεύς”, προς τιμήν της τροφού του Μέλισσας. Το όνομα της οποίας δόθηκε στο γνωστό σε όλους μας έντομο, καθώς και σε όλες τις νύμφες τροφούς του Δία που την διαδέχτηκαν.
Μέλισσες επίσης αποκαλούνταν οι ιέρειες της Θεάς Δήμητρας. Κάποτε η θεά αποφάσισε να μυήσει προσωπικά στα μυστικά της μία από τις πλέον ευλαβείς ιέρειές της, την γηραιά Μέλισσα. Κάποιες γυναίκες προσπάθησαν να μάθουν τα μυστικά της μύησης που κατείχε η Μέλισσα, όμως αυτή παρέμεινε πιστή στην Δήμητρα και δεν αποκάλυψε κανένα μυστικό. Έξαλλες αυτές από ζήλια, δολοφόνησαν τη Μέλισσα, διαμελίζοντας την.
Όταν το αντιλήφθηκε η Δήμητρα, έστειλε λοιμό στις φόνισσες και από τις σάρκες της Μέλισσας εξαπέλυσε σμήνη μελισσών. Γι’ αυτό και στις θυσίες προς τιμήν της θεάς Δήμητρας προσφέρονταν ταύροι και μέλι.
Η μυθολογία της Μέλισσας είναι σχεδόν ανεξάντλητη, και κάθε ένας από τους μύθους έχει διαφορετικές εκδοχές. Όλοι όμως οι μύθοι και όλες οι εκδοχές τους συνδέονται με τις αρχέγονες γενεσιουργές δυνάμεις της Φύσης.
Το μέλι ως διατροφικό προϊόν:
Μέλι είναι το τρόφιμο που παράγουν οι μελιτοφόρες μέλισσες από το νέκταρ των ανθέων (μέλι ανθέων) ή από τίς μελιτώδεις εκκρίσεις που προέρχονται από φυτά καί δένδρα (μέλι μελιτωμάτων) τα οποία συλλέγουν, μεταποιούν, αναμιγνύουν με δικές τους ειδικές ουσίες, αποταμιεύουν και αφήνουν να ωριμάσουν μέσα στις κηρήθρες της κυψέλης.
Το μέλι είναι μια θρεπτική και άμεσα αφομοιώσιμη τροφή. Τα κύρια διατροφικά συστατικά του είναι οι υδατάνθρακες (γλυκόζη και φρουκτόζη), οι πρωτεΐνες, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, τα αμινοξέα, τα ένζυμα, τα ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, χαλκό, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, ψευδάργυρο) και το νερό.
Είναι γνωστό από την αρχαιότητα στους ανθρώπους και η κατανάλωσή του έχει συνδεθεί με πλήθος ευεργετικών επιδράσεων στην υγεία και τη μακροζωία τους.
Ειδικά, το ανεπεξέργαστο μέλι (είναι αυτό που εξάγεται με φυσικό τρόπο απ΄ την κερήθρα και συσκευάζεται χωρίς άλλη παρέμβαση) θεωρείται και είναι υπερτροφή που προέρχεται κατευθείαν από το εργαστήριο της φύσης. Διατηρείται αναλλοίωτο για μεγάλο χρονικό διάστημα σε σωστές συνθήκες αποθήκευσης (δροσερό, ξηρό, σκοτεινό, και άοσμο χώρο).
Το μέλι ως φαρμακευτικό προϊόν:
Ως πολύτιμος σύμμαχος του ανθρώπινου οργανισμού, το μέλι από την αρχαιότητα είναι ένα βασικό συστατικό μίας ισορροπημένης διατροφής αλλά και σημαντικό φαρμακευτικό «σκεύασμα».
Ο Ιπποκράτης και όλοι οι γιατροί της αρχαιότητας το συνιστούσαν ως φάρμακο σε πολλές περιπτώσεις. Το μέλι συνεχίζει να συγκεντρώνει το μεγάλο ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, διαθέτοντας σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες που ακόμη και σήμερα παραμένουν άγνωστες στην πλήρη έκτασή τους.
Οι κύριες γνωστές φαρμακευτικές ιδιότητες του μελιού είναι:
- Ελαττώνει τα εντερικά μικρόβια και παράσιτα.
- Εχει επουλωτική, αντιβακτηριδιακή, αναπλαστική και αντιφλεγμονώδη δράση στο δέρμα.
- Καταπολεμά την αϋπνία και τον πονόλαιμο.
- Προσδίδει ενέργεια και τόνωση στον οργανισμό.
- Βοηθά στην σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και στην καλή κυκλοφορία του αίματος.
- Μειώνει τα συμπτώματα και τη διάρκεια του κοινού κρυολογήματος.
- Συμβάλλει στην στοματική υγιεινή.
- Βοηθά στην ρύθμιση του μεταβολισμού και της αρτηριακής πίεσης.
- Εχει ευεργετική επίδραση στην καρδιά και τα αγγεία της.
- Προστατεύει από την αναιμία.
- Καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες μέσω των αντιοξειδωτικών του συστατικών.
- Βοηθά στην αντιμετώπιση του hangover.
Η κρυστάλλωση του μελιού!
Η κρυστάλλωση του μελιού είναι μια απόλυτα φυσική διαδικασία, η οποία εξαρτάται από την φυτική προέλευσή του. Δεν αποτελεί ένδειξη “αγνότητας” ή “νοθείας” και δεν επηρεάζει την θρεπτική και βιολογική του αξία.
Το κρυσταλλωμένο μέλι, εάν το επιθυμούμε, μπορούμε να το ρευστοποιήσουμε, ώστε να επανέλθει στην αρχική του κατάσταση. Ο καλύτερος τρόπος είναι με τη χρήση μπεν-μαρί (bain–marie) και σε θερμοκρασία μικρότερη των 45 βαθμών Κελσίου.
