Μεγάλη Παρασκευή 1944 – 14 Απριλίου
Μεγάλη Παρασκευή 2017 – 14 Απριλίου
Φέτος, για πρώτη φορά μετά από 73 χρόνια, ημερολογιακά η Μ. Παρασκευή συμπίπτει με την Μ. Παρασκευή του 1944. Με την μαύρη εκείνη Μεγάλη Παρασκευή που έχει σημαδέψει την πόλη του Αγρινίου.
Απρίλης του 1944
Αρχές του μήνα και πολλές συμπλοκές έγιναν μέσα στην πόλη του Αγρινίου όπου έφεδροι ελασίτες συγκρούστηκαν με περιπόλους ταγματασφαλιτών τόσο στο Πάρκο όσο και στην πλατεία Καραπανέικα. Σ΄αυτές τις συμπλοκές το τάγμα υπέστη πολλές απώλειες. Πολλές συμπλοκές είχαν προηγηθεί από τον Φλεβάρη και τον Μάρτη και ο Τολιόπουλος αποφάσισε να κάνει γενική εκκαθάριση και στα πλαίσια της εκκαθάρισης συνέλαβε πολλούς πολίτες γεμίζοντας τις φυλακές της πόλης.
9 Απρίλη 1944. Κυριακή των Βαΐων.
Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ που δρούσαν στην περιοχή του Ξηρομέρου, παίρνουν διαταγή από τον Στέφανο Σαράφη να ανατινάξουν μία αμαξοστοιχία των Σιδηροδρόμων της Βορειοδυτικής Ελλάδος η οποία θα μετέφερε πολεμικό υλικό και καύσιμα για τα γερμανικά αεροπλάνα που βρίσκονταν στο αεροδρόμιο του Αγρινίου. Πράγματι μία ομάδα 100 ανταρτών έστησε ενέδρα ανάμεσα στα χωριά Σταμνά και Αγγελόκαστρο. Η επίθεση στέφθηκε από μεγάλη επιτυχία. Ολόκληρη η αμαξοστοιχία καταστράφηκε και μαζί και το πολύτιμο πολεμικό υλικό των Γερμανών και στην μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί, μεταξύ των οποίων ένας ταγματάρχης των S-S καθώς και πολλοί τραυματίστηκαν και αιχμαλωτίστηκαν. Από την πλευρά των ανταρτών υπήρξε ένας τραυματίας.
11 Απριλίου 1944
Δυό μέρες μετά την ανατίναξη του συρμού, ανήμερα Μεγάλης Τρίτης , μέλη του ΕΑΜ και αντάρτες του ΕΛΑΣ στην επιστροφή τους από το Πυργί, όπου είχαν μεταφέρει τρόφιμα στους αντάρτες του ΕΛΑΣ, δέχονται επίθεση από Γερμανούς και ταγματασφαλίτες, κοντά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Μεγάλη Χώρα (Ζαπάντι).
Συνελήφθησαν και εκτελέσθηκαν επί τόπου οι:
Αναγνωστόπουλος Παναγιώτης – Καλύβια
Γαλανόπουλος Βασίλης – Καλύβια
Ζαπαντιώτης Φώτης – Καλύβια
Κοτρώτσος Γιώργος – Καλύβια
Φαναριώτης Νίκος – Καλύβια
Καραμπίνης Χρήστος – Αγρίνιο
Μαγνήσαλης Γιάννης – Αγρίνιο
Πετρούλας Νίκος – Αγρίνιο
Τσαπάρας Γρηγόρης – Αγρίνιο
Τσακαρδάνος Κώστας – Μεγάλη Χώρα
Θεοδωρόπουλος Δημήτρης – Χούνη
Μπαμπάνης Βασίλης – Ξηρόμερο
Μάρτης του 1944
Αρχές του Μάρτη του 1944 και η μοίρα αρχίζει να υφαίνει έναν ιστό και να ενώνει το Αγρίνιο με ένα χωριό της Πρέβεζας, την Κρυοπηγή Πρεβέζης.
Όλα ξεκίνησαν κάποια κρύα ημέρα του Μάρτη. Το χωριό αναστατώθηκε, καθώς δύο λόχοι Γερμανών το «έζωσαν» από δύο πλευρές. Ο ένας λόχος ήρθε από το Λούρο και ο άλλος από την Πρέβεζα. Οι κάτοικοι «πάγωσαν». Μαζί τους, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, ήταν και Έλληνες συνεργάτες τους, που τους γνώρισαν από τη διαφορετικότητα στη στολή, αλλά δε φανερώθηκαν.
Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εγκαταστάθηκαν στο χωριό και έστησαν την επιμελητεία τους, μαζί με ασύρματο. Οι κάτοικοι θεώρησαν ότι πρόκειται για επιχείρηση εκφοβισμού και πλιάτσικου. Τους έδωσαν αρνιά, κότες, γάλα, αλεύρι… Οι κατακτητές όμως «διψούσαν» για κάτι άλλο.
Δε μπορούσαν να… χωνέψουν με τίποτα πως οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μπαινόβγαιναν στο χωριό με το κεφάλι ψηλά, πραγματοποιούσαν εκδηλώσεις στην Κρυοπηγή, τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο, εμψυχώνοντας τους κατοίκους. Ένα μεγάλο τραπέζι του ΕΑΜ στο σχολείο της Κρυοπηγής, όπου μύρισε ο αέρας της λευτεριάς, εξόργισε τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους που κατέγραψαν στα κατάστιχά τους με κόκκινη μπογιά τη φράση «μικρή… Μόσχα», αναφερόμενοι στην Κρυοπηγή. Και δεν άργησαν να «χτυπήσουν». Αν έβρισκαν μάλιστα πυρομαχικά ή αντάρτες του ΕΛΑΣ στο χωριό θα το ισοπέδωναν από άκρη σε άκρη. Έκαψαν μόνο δύο σπίτια.
Ήθελαν να κάμψουν το φρόνημα του λαού και των ανταρτών, που σήκωσαν κεφάλι μπροστά στο χιτλερικό στρατό. Συγκέντρωσαν 30 άντρες κατοίκους και κατηφόρισαν προς τον κεντρικό δρόμο. Η αρχή του δράματος μόλις είχε εκτυλιχθεί μπροστά στα μάτια όλων. Στον κεντρικό δρόμο οι Γερμανοί έδιωξαν δύο μικρά παιδιά τότε, επειδή ήταν ξυπόλυτα και κρύωναν. Είχαν έστω ελάχιστη… τσίπα ανθρωπιάς.
Οι 28 Κρυοπηγήτες οδηγήθηκαν στην παλιά Συναγωγή της Πρέβεζας, όπου κρατήθηκαν για 10-15 ημέρες περίπου και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στην έδρα της Κομαντατούρ στη Δυτική Ελλάδα, στο Αγρίνιο.
Στη θέση Αγία Τριάδα στις 14 Απριλίου 1944, το πρωί, τα πολυβόλα των Γερμανοτσολιάδων κροτάλισαν. Χάθηκαν 23 ψυχές, ενώ μόλις 5 διέφυγαν της εκτελέσεως.
Τα ονόματα των 23:
Ζήκας Βασίλειος
Ζήκας Κωνσταντίνος
Ζήκας Μιχαήλ
Κουρούπης Αντώνιος
Κίτσος Χρήστος
Μπαρτζώκας Σταύρος
Ντελής Αλέξιος
Ντελής Ιωάννης
Ντελής Χρήστος
Πάνης Ευάγγελος
Πάνης Γεώργιος
Παππάς Διονύσιος
Παππάς Ιωάννης
Πέππας Χαράλαμπος
Σοπικιότης Βασίλειος
Σοπικιότης Χαράλαμπος
Σοπικιότης Νικηφόρος
Τζίμας Σπυρίδων
Τζίμας Γεώργιος
Τσούτσης Δημήτριος
Τσούτσης Μιλτιάδης
Τσούτσης Μιχαήλ
Τσούτσης Χαράλαμπος
Πηγή: atpreveza.gr
Αρχές Απρίλη του 1944
Στην Κατούνα ο πρώτος που συνελήφθη ήταν ο Κωνσταντίνος Μπλίτσας του Πέτρου στην περιοχή του Αγίου Νικολάου Βελαώρας, ο οποίος αφού αρχικά βασανίστηκε, στάλθηκε στις φυλακές της Αγίας Τριάδας Αγρινίου. Στην συνέχεια και όταν δόθηκε η εντολή από το αρχηγείο του Αγρινίου για μαζικές συλλήψεις, δόθηκε διαταγή και στην Κατούνα να μαζευτεί το χωριό στην πλατεία, έξω από τον πολιούχο Άγιο Αθανάσιο. Εκεί έγινε το ξεκαθάρισμα, υποδείχθηκαν τα υπόλοιπα οχτώ παιδιά και συνελήφθησαν.
Όλοι τους αξιόλογοι άνθρωποι, πραγματικά παλικάρια, σε νεαρά ηλικία. Φορτώθηκαν στα γερμανικά αυτοκίνητα και οδηγήθηκαν στις φυλακές τις Αγίας Τριάδας Αγρινίου. Τα εννέα παλικάρια που συνελήφθησαν τότε, συμπλήρωσαν τον αριθμό των 120.
1. Ταμπάκης Κων/νος του Δημητρίου
2. Σαμαντάς Χρήστος του Αλεξάνδρου
3. Καρέλος Θεόδωρος (Λόλος) του Αθανασίου
4. Τσικώνης Γεράσιμος Του Δημητρίου
5. Παπακωνσταντής Χρήστος του Αλεξάνδρου
6. Βλάχας Αλέκος του Βασιλείου
7. Μπλίτσας Κωνσταντίνος Πέτρου
8. Κοκορόμπας Γεώργιος του Αθανασίου
9. Τσιτσώνης Σταμούλης του Γεωργίου
14 Απριλίου 1944
Τα αντίποινα των Γερμανών για την ανατίναξη του συρμού ανάμεσα στα χωριά Σταμνά και Αγγελόκαστρο. ήταν η εκτέλεση 120 κρατουμένων στον περίβολο της Αγίας Τριάδας.
Ο στρατιωτικός διοικητής των Γερμανικών μονάδων Ηπείρου, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:
Την 9ην Απριλίου 1944 ο εκ Μεσολογγίου προς Αγρίνιον κατευθυνόμενος σιδηροδρομικός συρμός, υπέστη βορείως της Σταμνάς επίθεσην κομμουνιστικών συμμοριών και επυρπολήθη. Γερμανοί στρατιώται και συνταξιδεύοντες Έλληνες πολίται εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν, τραυματισμένοι Γερμανοί στρατιώται εφονεύθησαν ή ηπήχθησαν ανάνδρως.
Ως αντίποινα των υπούλων τούτων πράξεων, αίτινες πλήττουν αφ’ ενός τον Γερμανικόν Στρατόν και αφ’ ετέρου τους ειρηνικούς κατοίκους, ελήφθησαν και εξετελέσθησαν τα κάτωθι μέτρα:
1ον) Σήμερον 120 κομμουνισταί εκ χωρίων κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και εκ Παναιτωλίου, οίτινες ως διεπιστώθη, έλαβον μέρος εμμέσως ή αμέσως εις την εν λόγω πράξιν, ετυφεκίσθησαν ή απηγχονίσθησαν εν Αγρινίω.
2ον) Εις Σταμνάν και Παναιτώλιον, ορισμένος αριθμός οικιών, εις τας οποίας είχον διαμείνει συμμορίται ή ανευρέθησαν εν αυταίς όπλα και πυρομαχικά, κατεστράφη.
3ον) Δέκα χωρία, εξ ων προήρχοντο οι λησταί, ή τα οποία κείνται κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής, υπεχρεώθησαν εις την καταβολήν μεγάλης χρηματικής ποινής.
Ο Διοικητής του Τάγματος Ασφαλείας, Γεώργιος Τολιόπουλος σε έκθεσή του για την εκτέλεση των 120 αναφέρει:
Τον Απρίλιον μήνα και περί το ΙΙ δεκαήμερον, εκ της δράσεως των δρώντων παρά τω Αιτωλικώ ανταρτών και της ενεργείας των την Κυριακήν των Βαΐων απετεφρώθη μία εμπορική αμαξοστοιχία έμφορτος με υγρά καύσιμα μεταξύ Αιτωλικού – Σταμνών. Το αποτέλεσμα της τοιαύτης ενεργείας των όσον και πατριωτικόν ήθελεν παρουσιασθή εν τούτοις με την δολοφονίαν και 12 Γερμανών στρατιωτών υπήρξεν σκληρότατον και εγκληματικώτατον διά τους κατοίκους της περιοχής, οίτινες όλως αδίκως εθυσιάσθησαν εις αντίποινα εκ μέρους των Γερμανών την Μεγ. Παρασκευήν εντός του Αγρινίου και όπισθεν της εκκλησίας Αγίας Τριάδος “περί την δ/γήν της εκτελέσεως 120 ατόμων, το Τάγμα διά καταλλήλων ενεργειών του περιώρισε τον αριθμόν των εις 85”.
Ο Συντάξας
ΓΕΩΡΓ. ΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Οι 120
Αγγελάκης Γεώργιος – Άγιος Κωνσταντίνος Αγρινίου
Αλεξανδρής Κωνσταντίνος – Αγρίνιο
Αναστασίου Χρήστος – Αγρίνιο
Αναστασιάδης Αβραάμ – Αγρίνιο
Αντωνόπουλος Γεράσιμος – Αγρίνιο
Αντωνόπουλος Χρήστος – Αγρίνιο
Βλάχας Αλέκος – Κατούνα Ξηρομέρου
Βλάχος Δημήτρης- Αγρίνιο
Βίτσας Γιάννης – Άγιος Αντρέας Μεσολογγίου
Γράψας Βασίλης -Λευκάδα
Γιάγκας Σπύρος – Όχθια Αιτωλ/νίας
Γυφτομήτσος Γιώργος – Λεπιανά Ευρυτανίας
Δανίας Γεώργιος – Καμαρούλα Αγρινίου
Διαμαντής Γεώργιος – Παναιτώλιο Αγρινίου
Ζήκας Κωνσταντίνος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Ζήκας Μιχάλης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Καρέλος Θεόδωρος –Κατούνα Ξηρομέρου
Κούρτης Βαγγέλης – Αγρίνιο
Κατσαρός (Καραγιάννης) Γιώργος – Λευκάδα
Καρφής Γιώργος – Διαμαντέικα Αγρινίου
Κασαγιάννης Πάνος – Αγρίνιο
Κολοβός Χαράλαμπος – Αγρίνιο
Καλλίμαχος Σωτήρης – Αγρίνιο
Καταπόδης Κώστας· – Λευκάδα
Κυριλής Χρήστος – Δοκίμι Αγρινίου
Κοκορόμπας Γιώργος – Κατούνα Ξηρομέρου
Καβγιούλας Γιάννης – Αγρίνιο
Καλυβιώτης Κωνσταντίνος – Δοκίμι Αγρινίου
Κίτσος Χρήστος – Πρέβεζα
Κουκουμίλος Βασίλης – Παναιτώλιο Αγρινίου
Κατσάμπελος Νικόλαος – Αγρίνιο
Κουρούπης Αντώνιος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Μαριώλης Βασίλης – Αγρίνιο
Μπέλλος Δημήτρης – Αγρίνιο
Κατίνα Χατζάρα
Μπλήτσας Κωνσταντίνος – Κατούνα Ξηρομέρου
Μιχαλόπουλος Δήμος – Δοκίμι Αγρινίου
Μπαρτζώκας Σταύρος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Νικολάου Χρήστος – Αγρίνιο
Νιάφας Απόστολος – Δοκίμι Αγρινίου
Ντελής Αλέξανδρος- Κρυοπηγή Πρεβέζης
Ντελής Ιωάννης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Ντελής Χρήστος- Κρυοπηγή Πρεβέζης
Παπαπάνου Γεώργιος – Αγρίνιο
Παπανίκος Γιάννης – Νέα Αβόρανη Αγρινίου
Παπακωνσταντής Χρήστος – Κατούνα Ξηρομέρου
Παπαδήμος Σταύρος – Αγρίνιο
Παπαευθυμίου Ανδρέας – Λαμπίρι Τριχωνίδας
Πάνης Γεώργιος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Πάνης Ευάγγελος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Παππάς Δημήτριος – Λεπιανά Ευρυτανίας
Παππάς Διονύσιος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Παππάς Ιωάννης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Νικόλαος Χατζηελευθερίου
Πέππας Χαράλαμπος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Σαλάκος Χρήστος – Αγρίνιο
Σβώλης Χρήστος – Αγρίνιο
Σισμάνης Φώτης – Αγρίνιο
Σταυρόπουλος Σπύρος
Σκιαδάς Κώστας – Αγρίνιο
Σκαρλάτος Γιάννης – Αγρίνιο
Σούλος Παναγιώτης – Αγρίνιο
Σοπικιώτης Βασίλης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Σοπικιώτης Νικηφόρος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Σοπικιώτης Χαράλαμπος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσικώνης Γεράσιμος – Κατούνα Ξηρομέρου
Τζαμίλης Αντώνης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσίρκας Γιάννης – Αγρίνιο
Τσιτσώνης Σταμούλης – Κατούνα Ξηρομέρου
Ταμπάκης Κωνσταντίνος – Κατούνα ξηρομέρου
Τσίπης Βασίλης – Αγρίνιο
Τζίμας Γιώργος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τζίμας Σπύρος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Δημήτριος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Μιλτιάδης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Μιχάλης – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Τσούτσης Χαράλαμπος – Κρυοπηγή Πρεβέζης
Χαραλαμπίδης Παρασκευάς – Άγιος Κωνσταντίνος Αγρινίου
Χατζάρα Κατίνα – Κομπότι Άρτας
Χατζηελευθερίου Νικόλαος – Άγιος Κωνσταντίνος Αγρινίου
Χρηστάκης Γεώργιος – Αγρίνιο
Χρήστου Αριστείδης – Τσικλίστα Ευρυτανίας
Χολέβας Γεώργιος – Νέα Αβόρανη Αγρινίου
Σταυράκης Χριστόφορος – Αγρίνιο
Σαμαντάς Χρήστος – Κατούνα Ξηρομέρου
Σωκρατάκης Πάνος – Αγρίνιο
agriniomemories.blogspot.gr
