Γράφει ο Μανώλης Πέπονας, φοιτητής Ιστορικού Αρχαιολογικού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Τα χρόνια της Κατοχής ήταν ίσως για την Ελλάδα η πιο οδυνηρή περίοδος που αποτυπώθηκε στη συλλογική μνήμη. Εκτός από την πείνα, τις εκτελέσεις και τους βασανισμούς, οι άνθρωποι που βίωσαν την Κατοχή έχουν να διηγούνται και κάτι άλλο: τη διαφορά των Ιταλών με τους Γερμανούς.
Η διαφορά αυτή δεν αποτελεί εφεύρεση κάποιου ιστορικού αλλά, όπως θα φανεί παρακάτω, πρόκειται για το αποτέλεσμα διαφορετικών κατακτητικών συμπεριφορών στους κόλπους του Άξονα που έγιναν αντιληπτές από τους ανθρώπους της περιόδου. Φαίνεται πως ο διαχωρισμός των κατακτητών έγινε πολύ νωρίς στα μάτια των κατοίκων, αυτό τουλάχιστον δείχνει η επανάληψη της διάκρισης από την κυρία Θ.Δ. από το Τριχώνιο Μακρυνείας που καταλήγει πως: “Οι Ιταλοί ήτανε πολύ καλοί. Έδινανε ψωμί και έτρωγανε οι Έλληνες.Καλός κόσμος και αυτό το έλεγαν και οι πιο μεγάλοι ακόμα. Οι Γερμανοί ήτανε πιο βάρβαροι”. Η ίδια γυναίκα, 89 ετών σήμερα, φαίνεται να μη γνωρίζει για εκτελέσεις από τον ιταλικό στρατό καθώς σε σχετική ερώτηση επανέλαβε: “Εγώ δεν είχα ακούσει κάτι. Οι Ιταλοί έκατσαν περισσότερο καιρό αλλά φέρονταν πάντα κάπως πιο διακριτικά, ενώ οι Γερμανοί ήτανε βάρβαροι.”1
Την ίδια άποψη περί εκτελέσεων είχε και ο Θ. Κακογιάννης*2, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως μεμονωμένοι Ιταλοί δεν προέβαιναν σε ξυλοδαρμούς ή κατασχέσεις. Μια άλλη γυναίκα, η κυρία Α.Σ. Από το Παναιτώλιο δίνει μια κάπως πιο μελανή όψη της ιταλικής παρουσίας: “Οι Ιταλοί δεν ήταν τόσο ζωηροί. Ήταν ερωτιάρηδες μόνο και ότι έβρισκανε στα σπίτια το παίρνανε. Άμα τους γυάλιζε καμία… Αλλά οι Ελληνίδες ήτανε σκληρά καρύδια. Θα τους κόβανε το κεφάλι, γιατί έλεγανε «αν πειράξετε γυναίκα Έλληνα θα σας σκοτώσουμε».
Οι αξιωματικοί, οι Έλληνες.”3 Με τον όρο “Έλληνες αξιωματικοί” δεν ξεκαθαρίζεται αν υπονοούνται οι άντρες των Ταγμάτων Ασφαλείας, χωροφύλακες ή απόστρατοι στρατιωτικοί. Μια άλλη ηλικιωμένη από το Παναιτώλιο, η κυρία Κ.Α., σκιαγράφησε ένα περιστατικό που χαράχτηκε στο παιδικό της μυαλό: “Ήτανε ο μπάρμπας μου εδώ και είχε κορίτσια. Η πιο μικρή ήτανε 4 χρονών εκείνη και έλεγε είχανε φτιάξει έτσι για να μπαίνουν μέσα -σαν καταφύγια- και αυτή να κάνει κουτσό και να τη φωνάζει «Λάλα» ο Ιταλός και να γελάει. Δεν μας πειράξανε οι Ιταλοί. Ήτανε και μια άλλη κοπέλα που την έβαναν στο τζιπ και ούτε αυτή την πειράξανε ποτέ, αφού μετά έκανε και οικογένεια και όλα.”4 Οι τρεις μαρτυρίες έρχονται να προστεθούν σε ένα ιστορικό υλικό που αφορά την περίοδο και επιβεβαιώνει την μη εφαρμογή σκληρών αντιποίνων -με εξαίρεση τους εκτοπισμούς- με απόφαση των ιταλικών στρατοδικείων, την ανεκτικότητα σε εθνικές εκδηλώσεις5 και να δημιουργήσει το γενικότερο πορτραίτο του μεσογειακών αυτών κατακτητών.
Ένα πορτραίτο δίχως τις πολεμικές δάφνες των Γερμανών συναδέλφων τους αλλά και δίχως τα εγκλήματα που βαραίνουν έναν φανατισμένο κατακτητή.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ Για λόγους μεθοδολογικούς αλλά και προστασίας των προσωπικών δεδομένων οι άνθρωποι που συμμετείχαν στη γενικότερη έρευνα -μέρος της οποίας δημοσιεύεται στο παρών άρθρο- κατονομάζονται μόνο με τα αρχικά γράμματα του ονόματός τους. Οι μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις θα κατατεθούν μετά το πέρας της έρευνας στους αρμόδιους φορείς.
ΠΗΓΕΣ
1 Συνέντευξη κας Θ.Δ. από το Τριχώνιο στον γράφοντα. Ημερομηνία: 14/7/2014
2 Θ. Κακογιάννης: “Μνήμες και Σελίδες της Εθνικής Αντίστασης”, εκδ. Κωσταράκη, Αγρίνιο 1997.
3 Συνέντευξη κας Α.Σ. από το Παναιτώλιο στον γράφοντα. Ημερομηνία: 23/7/2014
4 Συνέντευξη κας Κ.Δ. από το Παναιτώλιο στον γράφοντα.
Ημερομηνία: 23/7/2014 5 βλ. http://www.agrinionews.gr/αγρίνιο-25-μαρτίου-1943-το-εαμ-εντός-της-πόλ/
πηγή: http://agrinionews.gr
