Με την κήρυξη της Επανάστασης του 1821 μία από τις πρώτες πόλεις που εξεγείρονται είναι το Μεσολόγγι.
Ο αρματολός του Ζυγού, Δημήτρης Μακρής, χτυπά την τουρκική χρηματαποστολή στη Σκάλα Μαυρομμάτι της Βαράσοβας και αρπάζει το χαράτσι.
Φοβισμένοι οι Τούρκοι του Μεσολογγίου εγκαταλείπουν την πόλη αναζητώντας καταφύγιο στο Βραχώρι, το σημερινό Αγρίνιο.
Οι Μεσολογγίτες, με επικεφαλής τον εκλεγμένο αρχηγό τους Αθανάσιο Ραζηκότσικα, οχυρώνουν την πόλη από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο του 1821.
Ανοίγουν μία τάφρο που περιβάλλει την πόλη βόρεια και ανατολικά, με πλάτος έως 3μ. και βάθος 1,50μ. Με το χώμα που βγάζουν φτιάχνουν ένα ύψωμα και πάνω σ' αυτό κατασκευάζουν ένα οχύρωμα με πέτρες, ξύλα και χωμάτινα πλιθιά.
Μετά από ένα χρόνο, τα ασκέρια των Οθωμανών κατηφορίζουν από την Ήπειρο, σχεδόν ανεμπόδιστα, κατευθυνόμενα προς το Μεσολόγγι.
Έτσι, στις 25 Οκτωβρίου, αρχίζει η πρώτη πολιορκία της πόλης από τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιουταχή, ενώ ταυτόχρονα καταπλέει από την Πάτρα και ο τουρκικός στόλος με επικεφαλής τον Γιουσούφ Πασά.Για δύο ημερόνυχτα το Μεσολόγγι βομβαρδίζεται συνεχώς.
Η άμυνά του ενισχύεται από τον Μαυροκορδάτο, τον Μάρκο Μπότσαρη, τον Δημήτρη Μακρή, τον Γ. Κίτσο, τον Γ. Τσόγκα, τον Δημοτσέλιο και τους Πελοποννήσιους Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Ανδρέα Λόντο, Α. Ζαΐμη, Κ. Δεληγιάννη και Θ.Γρίβα. Οι υπερασπιστές του υπερβαίνουν τους 3.500 άνδρες.
Τη νύχτα της 24ης Δεκεμβρίου, ξημερώνοντας Χριστούγεννα, επιλέγει ο Ομέρ Βρυώνης για τη μεγάλη έφοδο, που η επιτυχία της φαίνεται εξασφαλισμένη, αφού οι πολιορκημένοι χριστιανοί θα είναι συγκεντρωμένοι στις εκκλησίες και θα αιφνιδιαστούν εύκολα.
Έτσι, 800 επίλεκτοι Τουρκαλβανοί κρατώντας πολυάριθμες σκάλες προχωρούν, καλυπτόμενοι από το σκοτάδι, προς την ανατολική πλευρά του τείχους, ενώ 2.000 στρατιώτες ακολουθούν σε κάποια απόσταση, και το υπόλοιπο στράτευμα χωρισμένο σε πολλά σώματα διασκορπίζεται σε αντίθετη κατεύθυνση.
Όταν οι 800 επίλεκτοι με τις σκάλες πλησιάζουν το τείχος, ένας κανονιοβολισμός δίνει το σήμα της γενικής επίθεσης. Πολλοί από τους επίλεκτους Οθωμανούς καταφέρνουν και ανεβαίνουν στο τείχος, αλλά αμέσως γκρεμίζονται κάτω νεκροί. Και οι άλλοι που ακολουθούν έχουν την ίδια τύχη.
Στις επάλξεις τούς περίμεναν οι Έλληνες, που δεν πήγαν στις εκκλησίες, αλλά οχυρώθηκαν πίσω από το τείχος. Είχαν έγκαιρα ειδοποιηθεί από τον Ηπειρώτη Γιάννη Γούναρη, έμπιστο κυνηγό του Ομέρ Βρυώνη, και επαγρυπνούσαν στις επάλξεις.
Όταν το φως της μέρας που γεννήθηκε ο Χριστός φώτισε το πεδίο της μάχης, τα κορμιά 500 και πλέον νεκρών Οθωμανών κείτονταν πάνω στο χώμα, μπροστά στο τείχος της πόλης. Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν μόνο 4 νεκροί!
Τότε οι Έλληνες πήγαν στις εκκλησίες κι ο ύμνος της νίκης ήταν ο πρώτος που αντήχησε στον ιερό χώρο, ενώ εννέα πολεμικές σημαίες, που είχαν καταλάβει, στόλισαν τους ιερούς θόλους.
Έξι μέρες αργότερα, στις 31 Δεκεμβρίου, οι Οθωμανοί, καταπονημένοι από τις δυσμενείς εξελίξεις, λύνουν αθόρυβα την πολιορκία και αναχωρούν εγκαταλείποντας στα χέρια των Ελλήνων κάθε είδους πολεμικό υλικό.
Στην Α' Πολιορκία του Μεσολογγίου θα αναφέρεται ένα από τα πρώτα επεισόδια της σειράς ντοκιμαντέρ που ετοιμάζουμε, με θέμα τις πολιορκίες του Μεσολογγίου, την Έξοδο και την πορεία των διασωθέντων Εξοδιτών μέχρι το Ναύπλιο.
Η επαγρύπνηση των Ελλήνων στις επάλξεις και η γενναία αντίστασή τους, έφερε τη νίκη κι έσωσε το Μεσολόγγι εκείνη τη φοβερή νύχτα των Χριστουγέννων.
Σήμερα, 200 περίπου χρόνια αργότερα, όλοι οι Έλληνες βιώνουμε μιά νέου τύπου "πολιορκία", με ανελεύθερα Χριστούγεννα. Μήπως, η στάση των προγόνων μας τότε, αποτελεί λαμπρό παράδειγμα και για μας;
Καλά Χριστούγεννα σε όλους με δύναμη, θάρρος κι απαντοχή!!!
Μάκης Εξαρχόπουλος
Ο πίνακας με τη σκηνή από τη μάχη των Χριστουγέννων του 1822 είναι του Γάλλου ζωγράφου Alphonse - Marie - Adolphe De Neuville (1825 - 1885).
