Του Λίνου Υφαντή,

Η άπελευθέρωση του Βραχωρίου (σημερινό Αγρίνιο) στις 8 Ιουνίου 1821 δεν ήταν μά αυθορμητη ενέργεια. Αντίθετα εντάσσονταν στον γενικότερο σχειδασμό της Φιλικής Εταιρείας για την εδραίωση της επανάστασης. Όπως αναφέρει ο Ιωάννης Φιλήμων στο “Δοκίμιο Ιστορικό της Ελληνικής Επαναστάσεως’  η κατάληψη του Βραχωρίου εντάσσονταν στο γενικότερο σχεδιασμό της Φιλικής που προέβλεπε:

α) Την κατάληψη των δύο φρουρίων της Ακαρνανίας που ήταν απέναντι από Λευκάδα.

β) την κατάληψη της Βόνιτσας

γ) Την άλωση του Βραχωρίου.

δ) Κατάληψη των διαβάσεων του Μακρυνόρους.

Προϋπόθεση για αυτό ήταν η σύμπραξη όλων των Ξηρομεριτών οπλαρχηγών διότι η επανάσταση κινδύνευε μετά την κατάληψη της Πάτρας από τους Οθωμανούς . Έτσι τον Απρίλιο του 1821 η ομάδα των Φιλικών της Λευκάδας αρχικά “έλεγξε σκληρότατα” τους οπλαρχηγούς του Ξηρομέρου και ανέθεσε στον οπλαρχηγό Τσόγκα να πάρει πρωτοβουλία να τους συμβιβάσει. Στην πορεία οι Φιλικοί της Κέρκυρας έδωσαν εντολή για συνάντηση οπλαρχηγών στην Περατιά, η οποία διαβιβάστηκε μέσω Λευκάδας.  Πράγματι ο Τσόγκας κατέλαβε τις διαβάσεις του Μακρυνόρους τη 2η ημέρα του Πάσχα στις 11 Απριλίου του 1821. Αυτό όμως δεν έφτανε. Με εντολή των Φιλικών  μπήκαν σε εφαρμογή το σχέδιο και για τη Βόνιτσα και για το Αγρίνιο. Η εντολή διαβιβάστηκε μέσω των μελών της Φιλικής Εταιρείας της Κέρκυρας και της Λευκάδας στους αντίστοιχους οπλαρχηγούς της Αιτωλίας που ήταν μέλη. Οι Επτανήσιοι Φιλικοί είχαν μεταξύ άλλων να αντιμετωπίσουν και την αρχική εχθρότητα των Άγγλων κατακτητών.

Πράγματι δεν ήταν τυχαίο ότι η επίθεση στο Βραχώρι και στη Βόνιτσα έγινε ταύτοχρονα την ίδια ημερομηνία περίποθ (28 και 29 Μαίου). Επίσης στην πολιορκία του Βραχωρίου συμμετείχαν και ο Φιλικός Λευκαδίτης Θεοφίλακτος Ψιλιανός με 30 πολεμιστές υπό τον Θ. Γρίβα.

Εν ολίγοις , η ένταξη της απελευθέρωση του Βραχωρίου σε ένα συνολικότερο σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας ενδυναμώνει την σημασία της στρατιωτικής αυτής νίκης των Αιτωλοακαρνάνων οπλαρχηγών. Χωρίς αυτή, η επανάσταση του 1821 ίσως καταπνίγονταν από το πρώτο έτος. Επομένως η απελευθέρωση του Αγρινίου έχει μεγαλύτερη σημασία από αυτή που δόθηκε ιστορικά ως τώρα και δεν πρέπει να καταγραφεί ως μια “απλή τοπική νίκη”.

Με πληροφορίες από: Ιωάννης Φιλήμων στο “Δοκίμιο Ιστορικό της Ελληνικής Επαναστάσεως’

sinidisi.gr