Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε κατάλογο 20 ελεγχόμενων επιβλαβών οργανισμών καραντίνας οι οποίοι χαρακτηρίζονται επιβλαβείς οργανισμοί υψηλής προτεραιότητας, όπως το βακτήριο Xylella fastidiosa, το ιαπωνικό σκαθάρι, το ασιατικό κερασφόρο σκαθάρι, το βακτήριο που προκαλεί πρασίνισμα των εσπεριδοειδών και ο μύκητας της μελανής κηλίδωσης των εσπεριδοειδών, καθώς αυτοί έχουν τις σοβαρότερες οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις στο έδαφος της ΕΕ.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ξεκινήσουν εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού, να αναλάβουν ετήσιες έρευνες αποτύπωσης, να καταρτίσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης, να πραγματοποιήσουν ασκήσεις προσομοίωσης και να εκπονήσουν σχέδια δράσης για την εκρίζωση των οργανισμών αυτών.
Χαιρετίζοντας την έγκριση του καταλόγου, ο επίτροπος κ. Βιτένις Αντρουκάιτις, αρμόδιος για την υγεία και την ασφάλεια των τροφίμων, δήλωσε: «Η υγεία των φυτών βρισκόταν ψηλά στις προτεραιότητες της θητείας μου καθ' όλη την πενταετία που πέρασε. Γι' αυτό χαίρομαι ιδιαίτερα που στο έργο μου συγκαταλέγεται αυτή η ιεράρχηση, η οποία θα βοηθήσει την ΕΕ και τα κράτη μέλη να αυξήσουν την ετοιμότητά τους και την ικανότητα έγκαιρης δράσης κατά των πολύ επικίνδυνων επιβλαβών οργανισμών και να συμβάλουν στην ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία, προστατεύοντας τη βιοποικιλότητα, τα φυσικά οικοσυστήματα και τη γεωργία της ΕΕ».
Ο κ. Τίμπορ Νάβρατσιτς, επίτροπος Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού, που είναι αρμόδιος για το Κοινό Κέντρο Ερευνών, δήλωσε: «Για να προστατεύσουμε αποτελεσματικά τα φυτά μας και την ποιότητα ζωής των πολιτών μας, πρέπει πρώτα να αποτυπώσουμε τις καταστροφικές επιπτώσεις των επιβλαβών οργανισμών όπως το ιαπωνικό σκαθάρι και ο μύκητας της μελανής κηλίδωσης στην οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία μας. Χάρη σε έναν νέο δείκτη, που δημιουργήθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών, μπορούμε πλέον να αξιολογούμε τις βλάβες που προκαλούν αυτοί οι επιβλαβείς οργανισμοί σε διάφορες διαστάσεις, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων λιγότερο χειροπιαστών, όπως το τοπίο και η πολιτιστική κληρονομιά ή η βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα. Έτσι μπορέσαμε να εντοπίσουμε τους 20 χειρότερους εχθρούς, στους οποίους και θα πρέπει να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας».
Η επιλογή των επιβλαβών οργανισμών βασίζεται στην αξιολόγηση που διενεργήθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και κατά την οποία ελήφθη υπόψη η πιθανότητα εξάπλωσης, η πιθανότητα εγκατάστασης και οι συνέπειες των επιβλαβών οργανισμών για την Ένωση. Ελήφθησαν επίσης υπόψη οι απόψεις μιας ειδικής ομάδας εμπειρογνωμόνων και τα σχόλια του κοινού μέσω της διαδικτυακής πύλης για τη βελτίωση της νομοθεσίας.
Η νέα μεθοδολογία έδειξε, για παράδειγμα, ότι το βακτήριο Xylella fastidiosa, ο επιβλαβής οργανισμός που έχει τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στις γεωργικές καλλιέργειες, συμπεριλαμβανομένων των φρούτων, θα προκαλούσε ετήσιες απώλειες παραγωγής ύψους 5,5 δισ. ευρώ, καθώς θα επηρέαζε το 70 % της αξίας παραγωγής από τα γηραιότερα ελαιόδενδρα (άνω των 30 ετών) και το 35 % της αξίας παραγωγής από τα νεότερα, αν εξαπλωνόταν σε ολόκληρη την ΕΕ. Εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις στην παραγωγή, οι επιβλαβείς οργανισμοί έχουν σημαντικές έμμεσες επιπτώσεις σε μια ολόκληρη σειρά συναφών οικονομικών τομέων. Για παράδειγμα, εάν το ασιατικό κερασφόρο σκαθάρι (Anoplophora glabripennis) εξαπλωνόταν σε ολόκληρη την ΕΕ, θα μπορούσε να προκαλέσει άμεσα την καταστροφή του 5% των αναπτυσσόμενων δέντρων πολλών δασικών ειδών της ΕΕ, όπως είναι η σκλήθρα, η μελιά, η οξιά, η σημύδα, η φτελιά, το σφενδάμι και ο πλάτανος. Η αξία των δέντρων αυτών αποτιμάται σε 24 δισ. ευρώ και οι οικονομικές επιπτώσεις στον τομέα της δασοκομίας θα μπορούσαν να φθάσουν τα 50 δισ. ευρώ.
Ιστορικό
Το άρθρο 6 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/2031 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με προστατευτικά μέτρα κατά των επιβλαβών για τα φυτά οργανισμών αναθέτει στην Επιτροπή την εξουσία να εκδίδει κατ' εξουσιοδότηση πράξεις για τη συμπλήρωση του εν λόγω κανονισμού μέσω της κατάρτισης καταλόγου των επιβλαβών οργανισμών προτεραιότητας.
Η κατ' εξουσιοδότηση πράξη εγκρίθηκε από την Επιτροπή την 1η Αυγούστου 2019. Δόθηκε κατόπιν δίμηνη προθεσμία εξέτασης, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν διατυπώθηκαν αντιρρήσεις ούτε από το Συμβούλιο ούτε από το Κοινοβούλιο. Ως εκ τούτου, ο κανονισμός δημοσιεύεται και μπορεί να τεθεί σε ισχύ.
