Η Παναγία η Προυσιώτισσα (εορτάζει στις 23 Αυγούστου) δεσπόζει σ” ένα εκπληκτικά όμορφο τοπίο με απόκρυμνους βράχους στα νότια του Νομού Ευρυτανίας. Το παρεκκλήσι της μονής ιδρύθηκε τον 9ομ.Χ. αιώνα, τον καιρό του Θεόφιλου – Αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Ο σημερινός ναός χτίστηκε το 1754, πάνω στα ερείπια δυο παλαιότερων ναών οι οποίοι είχαν ανοικοδομηθεί στο ίδιο σημείο. Μέσα σε ένα σπήλαιο λαξευμένο, που φιλοξενεί στο εσωτερικό του τον πρώτο και παλαιό ναό της μονής, στο καθολικό βρίσκεται το παρεκκλήσι όπου φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας.Ο μύθος γύρω από την εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας θέλει στα χρόνια της εικονομαχίας(829) να την παρέλαβε κάποιος άρχοντας, ο οποίος σκόπευε να τη μεταφέρει στην Ελλάδα για ασφάλεια.
Όταν όμως έφθασε στην Καλλίπολη, έχασε την εικόνα, η οποία κατευθύνθηκε θαυματουργικά στο σημείο πού βρίσκεται σήμερα η μονή του Προυσού. Το γεγονός αυτός δεν άργησε να διαδοθεί. Δεν άργησε να φθάσει και στ’ αυτιά του άρχοντα που τη μετέφερε. Εκείνος έτρεξε συγκινημένος, την αναγνώρισεκαι έγινε μοναχός, ενώ θεωρείται ο πρώτος κτήτωρ της ιεράς μονής.
Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας έχει φιλοτεχνήθεί κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Σήμερα όμως διακρίνονται μόνο το πρόσωπο της Παναγίας και του Ιησού, καθώς τα υπόλοιπα είναι καλυμμένα με ασήμι, δώρο του Γεωργίου Καραϊσκάκη που γιατρεύτηκε από θέρμη αφού πέρασε έξι μήνες στη μονή. Από τότε πολλές αναφορές σε θαύματα πλαισιώνουν την θαυματουργή αυτή εικόνα. Ιδιαίτερα εντυπωσιακός είναι ο διάκοσμος στο παρεκκλήσι, με πανέμορφες τοιχογραφίες. Στο μαναστήρι Παναγίας της Προυσιώτισσας λειτουργεί και μουσείο, το οποίο φιλοξενεί μια αξιόλογη συλλογή από παλαιά χειρόγραφα, παλαιά βιβλία και ανεκτίμητης αξίας εκκλησιαστικά σκεύη και κειμήλια αν και μεγάλο μέρος τους καταστράφηκε όταν οι Γερμανοί πυρπόλησαν τη μονή, στις 16 Αυγούστου 1944.
Πολλοί το ονομάζουν «Σπίτι της Παναγιάς» καθώς κατά την παράδοση το σταυροπηγιακό μοναστήρι του Προυσού χτίστηκε στο σημείο που επέλεξε κατά θαυματουργό τρόπο η Μεγαλόχαρη. Το ιστορικό μοναστηριακό συγκρότημα που χρονολογείται από το 829 μΧ απέχει 35 χιλιόμετρα από το Καρπενήσι, στο δρόμο προς την «Ποταμιά». Στο μονοπάτι που οδηγεί στην Μονή, βρίσκονται «τα πατήματα της Παναγιάς» , επτά σχήματα διαφορετικού χρώματος που αποτελούν σύμφωνα με την παράδοση τα ίχνη που άφησε στον κάθετο βράχο που υπάρχει σε αυτό το σημείο, η Παναγία στο δρόμο της για τον Προυσσό.
Σύμφωνα με την ιστορική παράδοση, η εικόνα , δημιούργημα του Ευαγγελιστή Λουκά, φυγαδεύτηκε το 829μχ, κατά την περίοδο της Εικονομαχίας, από ναό στην Προύσα της Μ.Ασίας προκειμένου να γλιτώσει από το κάψιμο των βυζαντινών εικόνων που είχε διατάξει ο Αυτοκράτορας Θεόφιλος.Την εικόνα μετέφερε στην Ελλάδα ένας νεαρός άνδρας που ονομαζόταν Διονύσιος αλλά για άγνωστη αιτία αυτή χάθηκε όταν ο νέος έφθασε στη Θράκη.
Από την Θράκη η εικόνα εμφανίστηκε στην Ευρυτανία, κάνοντας αισθητή την παρουσία της σε έναν βοσκό με έναν φωτεινό στύλο που έφθανε από τη γη στον ουρανό, στις 23 Αυγούστου. Αυτή είναι και η ημερομηνία που γιορτάζεται η μνήμη της εικόνας στην Μονή όπου μεταφέρθηκε καθώς θεωρήθηκε ότι αυτός ήταν ο τόπος που επέλεξε η Μεγαλόχαρη για να «κατοικήσει».
Σύμφωνα με το ιστορικό της Μονής, πολλά σημεία της καταστράφηκαν επί Τουρκοκρατίας ενώ στο πιο πρόσφατο παρελθόν μελανή σελίδα αποτελεί η εισβολη των γερμανών στο Μοναστήρι στις 16 Αυγούστου του 1944 και η ολοσχερής καταστροφή των κτιρίων. Σύμφωνα με μαρτυρίες μάλιστα ένας αξιωματικός θέλησε να κάψει και την εκκλησία, κάτι που δεν κατάφερε όσες φορές και αν το επιχείρησε. Το «αόρατο χέρι» της Παναγίας τον εμπόδισε καθώς μια δύναμη τον έριξε με ορμή στο δάπεδο την ώρα που έδινε διαταγές.
Η εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας θεωρείται θαυματουργή και για το λόγο αυτό προσελκύει πλήθος πιστών από την Ελλάδα και το Εξωτερικό ενώ το ασημένιο κάλυμμα της εικόνας το δώρισε ο Καραϊσκάκης για να θεραπευτεί από τη θέρμη από την οποία υπέφερε τον καιρό που φιλοξενούταν στην Μονή στα μέσα της Επανάστασης.Το Μοναστήρι υπέστη πολλές καταστροφές, με πιο πρόσφατη την εισβολή των Γερμανών στις 16 Αυγούστου του 1944.
Η Ιερά Μονή αποτελείται από το καθολικό, στο οποίο έχουν πραγματοποιηθεί αναστηλωτικές εργασίες και μία πτέρυγα κελιών. Το καθολικό είναι ναός σταυροειδής με τρούλο και στο δυτικό τμήμα υπάρχει μια κρύπτη που λειτουργεί ως παρεκκλήσι. Ο ναός χρονολογείται από το 1754 ενώ στην εξωτερική πλευρά της κρύπτης διασώζονται τοιχογραφίες από τον 13ο αιώνα.
Απέναντι από το Μοναστήρι βρίσκεται το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων που χτίστηκε επίσης το 1754 και σε κοντινή απόσταση μπορεί κανείς να επισκεφθεί το οίκημα της Σχολής Γραμμάτων που χτίστηκε το 1820 από τον Επίσκοπο Λιτζάς και Αγράφων Δοσίθεο.
Σήμερα στο Μοναστήρι υπάρχουν 2 τριώροφοι ξενώνες για τη φιλοξενία των προσκυνητών, μουσείο εκκλησιαστικών ευρημάτων και αντικειμένων και μουσείο ελληνικών γραμμάτων της Ρούμελης. Το συγκρότημα είναι ανοικτό για το κοινό καθημερινά από τις 09.00-13.00 και από τις 15.00-17.00.
πηγή: http://agrinioreport.com
