Γράφει ο Νίκος Κωστακόπουλος
Με την ευκαιρία της φετινής επετείου των 241 ετών από τη γέννηση του Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος γεννήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου του 1776, θεώρησα χρήσιμο, ως μνημόσυνο τιμής γι’ αυτόν τον μεγάλο Έλληνα, να μοιραστώ, μέσω αυτού του δημοσιεύματος, με τους συμπολίτες που προβληματιζόμαστε για τη σημερινή κατάσταση της χώρας μας, κάποιες σκέψεις που σχετίζονται όχι με την ευθύνη των πολιτικών για την πρόοδο της κοινωνίας αυτή τη φορά – κάτι που γίνεται έτσι κι αλλιώς συχνά και καθ’ υπερβολή θα μπορούσαμε να πούμε – αλλά με την ευθύνη των πολιτών.
Όλοι μας γνωρίζουμε τον Ιωάννη Καποδίστρια ως τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας. Τον ευπατρίδη και διορατικό πολιτικό, ο οποίος με τον ορθολογισμό και τη μεθοδικότητα που τον διέκρινε πετύχαινε τη μέγιστη αποτελεσματικότητα σε πολύ δύσκολες καταστάσεις που αντιμετώπιζε. Τον άνθρωπο που έθεσε γερά τα θεμέλια για τον μετασχηματισμό του παντελώς αδύναμου νεότευκτου ελληνικού κρατιδίου, το οποίο προέκυψε από την εθνεγερσία του 1821, σε σύγχρονο κράτος, υπηρετώντας το μάλιστα ανιδιοτελώς, αφού και την περιουσία του διέθεσε για την Ελλάδα και δεν δέχτηκε να πάρει καμία αμοιβή από το κρατικό ταμείο για τις υπηρεσίες που προσέφερε.
Λιγότερο γνωστό είναι, όμως, ότι ο Καποδίστριας ήταν αυτός που δημιούργησε την ισχυρή Ελβετία και που απέτρεψε τον διαμελισμό της Γαλλίας μετά τους Ναπολεόντιους πολέμους. Γι’ αυτό, φυσικά, τιμάται ανάλογα στις χώρες αυτές όπως και στη Ρωσία, την οποία υπηρέτησε από θέσεις υψηλής πολιτικής ευθύνης.
Δυστυχώς για την Ελλάδα, ο Καποδίστριας δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του, καθώς δολοφονήθηκε από μια μερίδα των ίδιων των συμπατριωτών του, οι οποίοι θέλησαν μ’ αυτόν τον τρόπο να προστατέψουν συμφέροντα επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων που θίχτηκαν από την πολιτική του που είχε ως γνώμονα το γενικό συμφέρον.
Έτσι, χάθηκε μια μοναδική ευκαιρία για τη δημιουργία ενός σύγχρονου νέου ελληνικού κράτους από τα πρώτα του μάλιστα βήματα, πράγμα που αντανακλά αρνητικά ακόμη και σήμερα, δυο αιώνες μετά, στη χώρα μας και είναι εμφανές στις προβληματικές δομές της σύγχρονης Ελλάδας, οι οποίες ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τις απανωτές κρίσεις που διέρχεται αυτός ο τόπος.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας έχει καταγραφεί στη νεότερη ιστορία του έθνους μας ως η πρώτη, και μεγαλύτερη ίσως, χαμένη ευκαιρία για την Ελλάδα, καθώς ακολούθησαν πολλές άλλες από τότε.
Μ’ αυτά τα δεδομένα και σε συσχετισμό με την πολιτική συμπεριφορά των Ελλήνων τα χρόνια που ακολούθησαν τη δολοφονία του Καποδίστρια και ως σήμερα ακόμη, σχεδόν δυο αιώνες μετά, και ειδικότερα την περίοδο που διανύουμε τελευταία – η οποία χαρακτηρίζεται από την οικονομική, και όχι μόνο, κρίση που επιμένει – μας δίνεται η ευκαιρία να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας ως λαός αναφορικά με τη συμπεριφορά μας ως πολιτικά υποκείμενα.
Μια συμπεριφορά, η οποία σε μεγάλο βαθμό δεν κατευθύνεται από τον ορθολογισμό και δεν ευθυγραμμίζεται με την υπηρέτηση του συμφέροντος του γενικού συνόλου, όπως θα έπρεπε, αλλά καθορίζεται από κριτήρια που σχετίζονται κυρίως με επιμέρους συμφέροντα – ατομικά, συντεχνιακά, τοπικιστικά και άλλα – με αποτέλεσμα να έχουν χαθεί, και να συνεχίζουν ακόμη να χάνονται, ευκαιρίες σε οποιοδήποτε επίπεδο συλλογικών επιδιώξεων, τόσο σε ζητήματα εθνικής αποκατάστασης, οικονομικού, κοινωνικού και πολιτικού εκσυγχρονισμού της χώρας, όσο και σε τοπικά ζητήματα και σε άλλα ζητήματα που τίθενται σε μορφές συλλογικής δράσης.
Κάθε φορά, βέβαια, οι ευθύνες αποδίδονται σε όσους διαχειρίζονται τις κοινές υποθέσεις, στους πολιτικούς με την ευρεία έννοια του όρου (σε όσους κατέχουν θέσεις που κατέκτησαν κατόπιν εκλογής και μέσω αυτών των θέσεων ασκούν οποιαδήποτε μορφή εξουσίας, θα πρόσθετα) είτε αναφερόμαστε σε επίπεδο προσώπων στην κεντρική διοίκηση είτε σε κατώτερα επίπεδα διοίκησης, όπως η αυτοδιοίκηση, ο συνδικαλισμός και κάθε είδος συλλογικά όργανα σε μορφές συλλογικής έκφρασης εθελοντικής βάσης – πράγμα σε μεγάλο βαθμό σωστό, αφού η ευθύνη βαρύνει κυρίως όσους διαχειρίζονται τις κοινές υποθέσεις ως εκπρόσωποι της κοινωνίας – αλλά παραγνωρίζεται η ευθύνη της βάσης.
Με δεδομένο, όμως, ότι σε συνθήκες δημοκρατίας ο πολίτης είναι συμμέτοχος, αφού όλα τα όργανα εκλέγονται, οι κάθε είδους πολιτικοί αποτελούν τον καθρέφτη της κοινωνίας. Έτσι, η ευθύνη μεταβιβάζεται σε καίριο βαθμό στην εκάστοτε εκλογική βάση.
Για παράδειγμα – να αναφερθούμε στο επίκαιρο ζήτημα που μας αφορά όλους – ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι για την κατάληξη στην παρούσα οικονομική κρίση που ταλανίζει τη χώρα μας δεν ευθύνεται και η εκλογική βάση; Κι αυτό, καθώς υπήρξαν πολλά πολιτικά πρόσωπα από μεγάλο μέρος του πολιτικού φάσματος κατά τη μακρά περίοδο που προηγήθηκε της κρίσης, τα οποία επισήμαιναν σε κάθε ευκαιρία τις παθογένειες που θα οδηγούσαν σ’ αυτή την κατάσταση, αλλά που δεν εισακούστηκαν από την πλειοψηφία των πολιτών. Κι αυτό, γιατί; Γιατί οι πολίτες προτιμούσαν τα βολικά ψέματα από τις άβολες αλήθειες. Προέτασσαν το πρόσκαιρο και το επιμέρους, το στενά εννοούμενο όφελος, από το γενικό και μακροπρόθεσμο συμφέρον της κοινωνίας. Το ίδιο συμβαίνει, δυστυχώς, και κατά τη μακρά περίοδο της κρίσης, η οποία συνεχίζεται επί αδικαιολόγητα δυσανάλογα μεγάλο χρονικό διάστημα με ευθύνες και πάλι των πολιτικών αλλά και των πολιτών.
Αντίστοιχα παραδείγματα μπορεί να φέρει ο καθένας από κάθε επιμέρους συλλογική δράση που έχει γνώση των συνθηκών, από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον συνδικαλισμό, τους κάθε μορφής Συλλόγους και άλλα.
Η κοινή συνισταμένη είναι μία σε όλα αυτά. Κάθε πολίτης σε συνθήκες δημοκρατίας είναι υπεύθυνος για τη μοίρα του τόπου του σε βαθμό ανάλογο της θέσης που κατέχει αναφορικά με τη διαχείριση των κοινών υποθέσεων και λόγω των επιλογών του κατά τη συμμετοχή του στα κοινά είτε ως υποψήφιος για να εκλεγεί σε οποιοδήποτε αξίωμα είτε ως ψηφοφόρος.
Η ευθύνη, λοιπόν, για την πρόοδο, για τη στασιμότητα ή και για την οπισθοδρόμηση μιας κοινωνίας είναι συλλογική και συνάμα ατομική και συναρτάται από τον βαθμό πολιτικής ωριμότητας του πολίτη.
Όσο για τα κριτήρια επιλογής από τους πολίτες των εκάστοτε υποψηφίων σε κάθε είδους εκλογικές αναμετρήσεις, ένα από αυτά – ίσως το σημαντικότερο, καθώς αναφέρεται στη σφαίρα της ηθικής και απ’ αυτό εξαρτάται η απόδοση όλων των άλλων για το κοινό όφελος – είναι η ΑΝΙΔΙΟΤΕΛΕΙΑ και ακολουθεί η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. Καθένας που διαχειρίζεται κοινές υποθέσεις πρέπει να προτάσσει το κοινό συμφέρον και να πασχίζει με κάθε διαθέσιμο μέσο γι’ αυτό και σε καμία περίπτωση, βέβαια, να μην εκμεταλλεύεται το όποιο αξίωμα του εμπιστεύτηκαν οι πολίτες για ίδιο όφελος, πόσο μάλλον για προσπορισμό παράνομων ωφελημάτων, αθέμιτο ανταγωνισμό και πλουτισμό ή για κάθε είδους συνδιαλλαγή είτε με συμφέροντα επιμέρους οργανωμένων ομάδων είτε και με τους ψηφοφόρους του, και, επιπλέον, πρέπει να είναι ικανός να κάνει αυτό για το οποίο εκλέχτηκε. Και οι πολίτες πρέπει να θέλουν και να μπορούν να διακρίνουν αυτά τα χαρακτηριστικά σε όσους επιλέγουν να τους εκπροσωπούν σε οποιοδήποτε επίπεδο διοίκησης.
Καλό είναι να αντλούμε διδάγματα από την ιστορία, να αντιπαραβάλλουμε καταστάσεις και στάσεις και να αναπροσαρμόζουμε τις συμπεριφορές μας ως κοινωνικά υποκείμενα. Ειδικότερα στις μέρες μας, που ο τόπος διέρχεται μια παρατεταμένη και βαθιά ηθική, κοινωνική, οικονομική και πολιτική κρίση, αυτό είναι περισσότερο απαραίτητο από κάθε άλλη φορά.
Η ανιδιοτέλεια και η αποτελεσματικότητα του Καποδίστρια, όπως και πολλών άλλων, είναι αλήθεια, που ακολούθησαν σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής σκηνής αλλά και σε άλλα επίπεδα κοινωνικής οργάνωσης, είναι δύο χαρακτηριστικά που πρέπει να τιμώνται πρωταρχικά από τους πολίτες και κυρίως να επιδιώκεται να τιμώνται και στο πρόσωπο οποιουδήποτε συγκεντρώνει αυτά τα χαρακτηριστικά σε κάθε είδους εκλογική αναμέτρηση.
Για να καταστεί η Ελλάδα σύγχρονη χώρα!
Για να πάψουν οι μελλοντικές γενιές να απαριθμούν και άλλες χαμένες ευκαιρίες γι’ αυτόν τον τόπο!
AGRINIONEWS.GR
