Να θέσουμε ως σκοπό της ζωής μας

την διαρκή μεταμόρφωσή μας σε ανθρώπους ευγνωμοσύνης

Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

«Ουχί οι δέκα εκαθαρίσθησαν; οι δε εννέα που;

Αυτή είναι η φράση του Κυρίου μας, όταν δέχτηκε την ευγνωμοσύνη του ενός από τους δέκα λεπρούς, που μόλις είχε θεραπεύσει με τρόπο θαυματουργικό. Οι υπόλοιποι εννέα ανήκαν στον λαό του Ισραήλ. Ο ένας, ο ευγνώμων, ήταν αλλοεθνής Σαμαρείτης, περιφρονημένος από τους συμπατριώτες του Ιησού, αλλά σωστότερος ως προς την ηθική συμπεριφορά του από εκείνους. 

Μοιάζει με παράπονο η φράση αυτή. Όμως, δεν είναι. Ο Θεός είναι η πηγή της πλήρους και απόλυτα ανιδιοτελούς αγάπης και δεν ρυθμίζει το μέγεθος των ευεργεσιών Του, ανάλογα με την ευγνωμοσύνη των ανθρώπων. Με την φράση αυτή, λοιπόν, ο Χριστός δεν επιθυμεί να διαμαρτυρηθεί, αλλά να διδάξει.

Άραγε, πόσες φορές προσφέρουμε σε ανθρώπους μία ασήμαντη ή έστω σοβαρή ευεργεσία, περιμένοντας, δικαίως, την ευγνωμοσύνη τους; Και πόσες φορές, όταν εκ μέρους τους βιώσουμε την αχαριστία, εκνευριζόμαστε και διαμαρτυρόμαστε επειδή στερηθήκαμε την ηθική, έστω, ανταμοιβή που θεωρούμε πως δικαιούμεθα; Φανταστείτε, αναφέρει ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, τί θα αισθανόμασταν αν είχαμε την δύναμη να απαλλάξουμε έναν άνθρωπο από μία ανίατη και θανατηφόρα ασθένεια και να μην γυρνούσε πίσω να πει ούτε ένα «ευχαριστώ». Κι όμως, μια τέτοια αχαριστία βιώνει σήμερα ο Κύριός μας εκ μέρους των ανθρώπων.

Όντως, αποτελεί πικρότατη εμπειρία για έναν άνθρωπο η αγνωμοσύνη. Αν, λοιπόν, εμείς θεωρούμε δίκαιο να εισπράξουμε ευγνωμοσύνη για τις μικρές ευεργεσίες που συχνά παρέχουμε στους ανθρώπους, πόσο δίκαιο είναι να αισθανόμαστε διαρκώς ευγνώμονες προς τον Θεό για όλες εκείνες τις φανερές, αλλά και αφανείς ευεργεσίες, τις οποίες δεχόμαστε καθημερινά; Πίσω λοιπόν από το φαινομενικό παράπονο του Κυρίου μας, κρύβεται η επιθυμία Του να μας μεταμορφώσει σε ανθρώπους ευγνωμοσύνης, ανθρώπους, οι οποίοι, κάθε φορά που αισθάνονται μία, έστω δικαιολογημένη, πικρία για την αγνωμοσύνη που δέχονται, να θυμούνται το απείρως μεγαλύτερο μέγεθος της ευγνωμοσύνης που οφείλουμε απέναντι σε Εκείνον που μας έδωσε την ζωή, μας φροντίζει διαρκώς και μας προστατεύει από κάθε πειρασμό και κίνδυνο. 

Βεβαίως, δεν λείπουν οι συνάνθρωποί μας που δοξολογούν τον Θεό για τις ευεργεσίες Του. Έρχεται όμως ο Μέγας Βασίλειος να μας μεταφέρει με τον λόγο του σε ένα υψηλότερο επίπεδο ευγνωμοσύνης. «Είναι αισχρό» λέει «όταν μεν τα πράγματα έρχονται ευνοϊκά να ευλογούμε τον Θεό, όταν όμως γίνονται στενάχωρα και οδυνηρά να σιωπούμε ή και να στρεφόμαστε εναντίον Του». 

Αναφέρει αυτά ο μέγας Ιεράρχης, διότι γνωρίζει πως η ευγνωμοσύνη προς τον Θεό πρέπει να έχει θεμέλιο την ακράδαντη εμπιστοσύνη προς Εκείνον. Όποιος πιστεύει με όλη την δύναμη της ψυχής του πως, ούτε μία στιγμή της ζωής μας δεν στερείται την αγάπη και την πρόνοια του Θεού, είναι βέβαιο πως θα συνεχίσει να είναι ευγνώμων και για τις αντιξοότητες, τις οποίες θα θεωρεί τρόπους και μέσα παιδαγωγίας και μακροπρόθεσμης ευεργεσίας.

Γι’ αυτό και ο Ιερός Χρυσόστομος, παραγγέλλει στους Χριστιανούς να ευχαριστούν τον Θεό στις προσευχές τους, όχι μόνον για τις ευεργεσίες που είναι σύμφωνες με το θέλημά τους, αλλά και για όσες δεν είναι. Την διδασκαλία αυτή, ο μέγας αυτός Πατέρας της Εκκλησίας την έκανε πράξη και στη δική του ζωή, λέγοντας διαρκώς «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν». Αυτό έγραφε στις επιστολές του, αυτό ήταν και το τελευταίο που ακούστηκε από το στόμα του, λίγες στιγμές πριν ξεψυχήσει στην εξορία όπου τον έστειλε ο φθόνος και η συκοφαντία των ανθρώπων.

Όμως, η σημερινή ευαγγελική περικοπή δεν αποσκοπεί να μας μεταμορφώσει σε ανθρώπους ευχαριστίας μόνον για λόγους δικαιοσύνης. Το Ευαγγέλιο, εξιστορώντας το σημερινό θαύμα, μάς καλεί να υιοθετήσουμε και έναν χαρούμενο, έναν φωτεινό τρόπο ζωής. Πράγματι, κάθε φορά που μιλάμε για ευγνωμοσύνη, είναι σαν να μιλάμε για μία ευλογημένη ζωή. Δυστυχώς, ο σημερινός κόσμος, ξεχνώντας τον Θεό, έπαψε να εκτιμά και τα δώρα Του. Χωρίς την διαρκή ευγνωμοσύνη προς Εκείνον, έμαθε να θεωρεί το καθετί δεδομένο και αυτονόητο. Όχι, όμως, μόνον αυτό. Ο αγνώμων άνθρωπος επικεντρώνει διαρκώς την προσοχή του σε ό,τι του λείπει, με συνέπεια να  αισθάνεται διαρκώς πως η ζωή μόνο του χρωστά και πως διαρκώς στερείται αυτά που αξίζει. Τότε, η καθημερινότητα διαποτίζεται από ένα διαρκές παράπονο, που συχνά εξελίσσεται σε θυμό, αλλά και φθόνο.

Αντίθετα, ο ευγνώμων άνθρωπος βιώνει την κάθε μέρα του ως θαύμα. Κάθε τι που του συμβαίνει, όχι μόνον ευχάριστο αλλά και δυσάρεστο, αποτελεί γι‘ αυτόν επιβεβαίωση της αγάπης του Θεού, ο Οποίος δεν τον ξεχνά ποτέ. Αλλά και κάτι περισσότερο: ο ευγνώμων άνθρωπος αισθάνεται την ανάγκη να μοιραστεί όσα δέχτηκε· όχι μόνο τα υλικά αγαθά, αλλά και την χαρά που νιώθει. Πρόκειται για εκείνους, οι οποίοι επιβεβαιώνουν την διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου, πως αποτελεί μεγαλύτερη χαρά το να δίνεις από το να λαμβάνεις. Πρόκειται για εκείνους, οι οποίοι, ζώντας με διαρκή ευγνωμοσύνη, όπου βρεθούν, σκορπίζουν γύρω τους αισιοδοξία και φωτεινά συναισθήματα. Πρόκειται για εκείνους, οι οποίοι, και μόνον με την παρουσία τους, αναπαύουν τις ζωές των ανθρώπων που βρίσκονται γύρω τους.

Επιτρέψτε μου, όμως, να αναφερθώ και στα παιδιά μας. Παραπονιόμαστε συχνά πως μόνο απαιτούν και δεν ξέρουν να ευχαριστούν εκείνους που τα ευεργετούν, ούτε καν τους ίδιους τους γονείς τους. Η ευθύνη όμως βαραίνει συχνά εμάς. Διαμορφώσαμε μία κοινωνία, όπου όλοι απαιτούν τα δικαιώματά τους, ελάχιστοι όμως είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις καθημερινές ευεργεσίες που δέχονται. Τα παιδιά μας αναπτύσσονται σε μία ατμόσφαιρα διαρκούς γκρίνιας και παραπόνου για όσα μας λείπουν. Θα είχαν όμως να ωφεληθούν σε πολλά, αν τους προσφέραμε μία ανατροφή ευχαριστίας για όσα απολαμβάνουμε. Και επειδή αγωνιούμε για την χριστιανική διαπαιδαγώγησή τους, ας μην ξεχνάμε πως η Εκκλησία μας ονομάζει το κατεξοχήν Μυστήριό της «Θεία Ευχαριστία» θεωρώντας πως αυτή είναι η πλέον μεγαλειώδης και αρμόζουσα στάση που μπορεί να υιοθετήσει ένας άνθρωπος απέναντι στον Θεό. 

Αν θέλουμε λοιπόν να απολαύσουμε όντως τους καρπούς της μυστηριακής και λατρευτικής ζωής, ας θέσουμε ως σκοπό την διαρκή μεταμόρφωσή μας σε ανθρώπους ευγνωμοσύνης. Ας μιμηθούμε το παράδειγμα του ευγνώμονα Σαμαρείτη της σημερινής περικοπής και, όπως διδάσκει ο Αββάς Ισαάκ ο Σύρος, ας παρακινήσουμε, μέσω της ευγνωμοσύνης μας, τον μεγάλο ευεργέτη μας Χριστό να πολλαπλασιάσει τις δωρεές Του προς όλους μας.