Αποτελεί σημαντικό ορόσημο για την προστασία των ονομασιών των ευρωπαϊκών χειροτεχνικών και βιομηχανικών προϊόντων που βασίζονται στην πρωτοτυπία και τη γνησιότητα των παραδοσιακών δεξιοτήτων των περιοχών τους.
Ο κανονισμός θα εναρμονίσει την προστασία πολύτιμων ευρωπαϊκών χειροτεχνικών και βιομηχανικών προϊόντων, όπως η πορσελάνη Limoges, τα μαχαίρια Solingen, το μάρμαρο Carrara ή τα κεντήματα της Μαδέρας.
Ομοιόμορφη προστασία σε επίπεδο ΕΕ: Οι ονομασίες των χειροτεχνικών και βιομηχανικών προϊόντων που πληρούν τις αναγκαίες απαιτήσεις για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων θα διασφαλίζονται πλέον σε επίπεδο ΕΕ μέσω μιας ενιαίας καταχώρισης που καλύπτει ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ. Προηγουμένως, για παράδειγμα, οι παραγωγοί της «Pierre de Bourgogne» (γνωστή ως «πέτρα Βουργουνδίας») έπρεπε να καταχωρίζουν τη γεωγραφική τους ένδειξη σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, κατά περίπτωση, για την καταπολέμηση των παραβάσεων. Με τον κανονισμό αυτό, οι παραγωγοί χειροτεχνικών και βιομηχανικών προϊόντων μπορούν πλέον να λάβουν προστασία και στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ με μία μόνο καταχώριση γεωγραφικής ένδειξης.
Eξέταση και καταχώριση: Αυτό θα γίνει σε δύο στάδια: Σε πρώτο στάδιο, οι παραγωγοί θα υποβάλλουν τις αιτήσεις τους για γεωγραφικές ενδείξεις στις ορισθείσες αρχές των κρατών μελών, οι οποίες στη συνέχεια θα υποβάλουν για περαιτέρω αξιολόγηση και έγκριση στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) τις αιτήσεις που έχουν γίνει αποδεκτές. Διαδικασία απευθείας υποβολής αίτησης στο EUIPO θα είναι επίσης δυνατή για τα κράτη μέλη που λαμβάνουν παρέκκλιση από την Επιτροπή, εάν δεν διαθέτουν εθνική διαδικασία αξιολόγησης ή δεν διαθέτουν ενδιαφερόμενους παραγωγούς. Η Επιτροπή θα διατηρήσει τη δυνατότητα να αποφασίζει σχετικά με αίτηση για γεωγραφική ένδειξη σε ορισμένες περιπτώσεις.
Ευδιάκριτη επισήμανση της γεωγραφικής ένδειξης: Οι παραγωγοί χειροτεχνικών και βιομηχανικών προϊόντων θα έχουν την ευκαιρία να προβάλλουν τις ονομασίες τους με την προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη με την αναγραφή διακριτού λογότυπου στα προϊόντα τους. Η επισήμανση αυτή θα επιτρέψει στους καταναλωτές να εντοπίζουν τα χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συνδέονται με τη γεωγραφική τους προέλευση, ώστε να κάνουν συνειδητές επιλογές κατά την αγορά των εν λόγω προϊόντων.
Επιβολή και έλεγχος ποιότητας: Οι παραγωγοί θα είναι σε θέση να δηλώνουν οι ίδιοι τη συμμόρφωση των προϊόντων τους με τις προδιαγραφές προϊόντος. Οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να διενεργούν ελέγχους και επαληθεύσεις στην αγορά για τα προϊόντα που φέρουν την καταχωρισμένη ονομασία γεωγραφικής ένδειξης, ώστε να αποφεύγονται οι καταχρήσεις, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων τομέα στο διαδίκτυο. Προβλέπεται επίσης ένα αποτρεπτικό σύστημα με πρόστιμα για παραβάσεις.
Διεθνείς ευκαιρίες: Ο κανονισμός θα διευκολύνει τη διεθνοποίηση των ευρωπαϊκών χειροτεχνικών και βιομηχανικών προϊόντων παρέχοντας προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων στους παραγωγούς της ΕΕ σε αγορές τρίτων χωρών που είναι συμβαλλόμενα μέρη της Πράξης της Γενεύης του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΠΟΔΙ) και στο πλαίσιο διμερών εμπορικών συμφωνιών. Αυτό σημαίνει ότι οι χειροτεχνικοί και βιομηχανικοί παραγωγοί της ΕΕ θα έχουν τη δυνατότητα να ζητούν διεθνή προστασία για τις ονομασίες των προϊόντων τους, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά τους σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι παραγωγοί τρίτων χωρών θα μπορούν επίσης να ζητούν προστασία στο πλαίσιο αυτού του νέου συστήματος της ΕΕ για τα γνωστά χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα τους που συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της ΕΕ.
Περιφερειακά πλεονεκτήματα: Ο νέος κανονισμός θα στηρίξει την ανάπτυξη των αγροτικών και άλλων περιφερειών της Ευρώπης με την παροχή κινήτρων στους παραγωγούς, ιδίως τις ΜΜΕ, ώστε να επενδύουν σε νέα αυθεντικά προϊόντα και να δημιουργούν εξειδικευμένες αγορές. Θα συμβάλει επίσης στη διατήρηση μοναδικών δεξιοτήτων που διαφορετικά θα μπορούσαν να εξαφανιστούν, ιδίως στις αγροτικές και λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της Ευρώπης. Οι περιφέρειες θα επωφεληθούν επίσης από τη φήμη των γεωγραφικών ενδείξεων. Αυτό θα προσφέρει οικονομική διαφοροποίηση στις περιφέρειες της ΕΕ στις οποίες τα χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα είναι βαθιά ενσωματωμένα, συμβάλλοντας στην προστασία των δεξιοτήτων, των θέσεων εργασίας και της παραδοσιακής τεχνογνωσίας, ενώ παράλληλα θα ενισχυθεί ο τουρισμός και η οικονομική τους ανάκαμψη.
Επόμενα βήματα
Τα κράτη μέλη, το EUIPO, η Επιτροπή και τα ενδιαφερόμενα μέρη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο έτη για να προετοιμαστούν για την πλήρη εφαρμογή του νέου συστήματος που προβλέπεται για τον Δεκέμβριο του 2025. Οι υφιστάμενες εθνικές γεωγραφικές ενδείξεις για χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα θα παύσουν να υφίστανται ένα έτος μετά την ημερομηνία εφαρμογής του κανονισμού.
Ιστορικό
Ο κανονισμός είναι μία από τις βασικές προτάσεις στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για τη διανοητική ιδιοκτησία που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέμβριο του 2020. Η πρόταση βασίζεται σε εκκλήσεις των παραγωγών, των περιφερειακών αρχών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών, με τις οποίες ζητείται από την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα κανονιστικό πλαίσιο για την προστασία των χειροτεχνικών και βιομηχανικών προϊόντων.
Τον Μάιο του 2023 επιτεύχθηκε προσωρινή πολιτική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, η οποία εγκρίθηκε επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2023.
Η προστασία της ευρωπαϊκής γεωγραφικής ένδειξης έχει καθιερωθεί εδώ και καιρό για γεωργικά προϊόντα όπως η Champagne ή το Prosciutto di Parma. Ωστόσο, ενώ δεκαέξι κράτη μέλη διαθέτουν σύστημα προστασίας των χειροτεχνικών και βιομηχανικών προϊόντων, ένα τέτοιο σύστημα απουσίαζε σε επίπεδο ΕΕ.
Η απουσία ενιαίου πλαισίου προστασίας των γεωγραφικών ενδείξεων για τα χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα στην ΕΕ οδήγησε σε διαφορές στη νομική προστασία μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών της ΕΕ. Αναγνωρίζοντας αυτή την ανισότητα, ο κανονισμός αποσκοπεί στη διόρθωση αυτής της κατάστασης και στην εναρμόνιση της προστασίας αυτών των πολύτιμων ευρωπαϊκών προϊόντων.
