Σαν σήμερα, το 1825, η «Γενική Εφημερίς της Ελλάδος» δημοσιεύει για πρώτη φορά ένα ποίημα που έμελλε να ξεπεράσει τα όρια της λογοτεχνίας και να γίνει διαχρονικό σύμβολο του Ελληνισμού: τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού.
Ο Σολωμός, μόλις 25 ετών, συγκλονισμένος από τις μάχες και τις θυσίες της Ελληνικής Επανάστασης, γράφει το έργο στη Ζάκυνθο, τον Μάιο του 1823. Οι 158 τετράστιχες στροφές του, γραμμένες σε τροχαϊκό ρυθμό, αποτελούν έναν ύμνο προς την ίδια την Ελευθερία — όχι ως αφηρημένη έννοια, αλλά ως ζωντανή και ματωμένη μορφή. Μέσα στους στίχους ζωντανεύουν σκηνές από την Άλωση της Τριπολιτσάς, τα Δερβενάκια και το Μεσολόγγι, που μετατρέπονται σε διαχρονικά σύμβολα ανδρείας και πίστης.
Το 1828, ο Κερκυραίος συνθέτης Νικόλαος Μάντζαρος μελοποιεί το ποίημα για τετράφωνη ανδρική χορωδία, αντλώντας έμπνευση από λαϊκά μουσικά μοτίβα. Ύστερα από αρκετές επεξεργασίες, το 1865, με Βασιλικό Διάταγμα του Γεωργίου Α΄, η σύνθεση του Μάντζαρου καθιερώνεται ως επίσημος Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας. Έναν αιώνα αργότερα, το 1966, υιοθετείται και από την Κύπρο, ως κοινό σύμβολο ελευθερίας και ενότητας.
Το έργο του Σολωμού μεταφράζεται γρήγορα στα γαλλικά και αγγλικά, συγκινώντας φιλέλληνες σε ολόκληρη την Ευρώπη και ενισχύοντας το φιλελληνικό κίνημα υπέρ της ελληνικής ανεξαρτησίας. Όμως, πέρα από την ιστορική του σημασία, η δύναμή του παραμένει αναλλοίωτη ακόμη και σήμερα.
Διακόσια χρόνια μετά, ο Ύμνος του Σολωμού εξακολουθεί να μας θυμίζει το κόστος της Ελευθερίας και την ευθραυστότητά της.
5 πράγματα που δεν ξέρατε για τον Εθνικό Ύμνο
- Ο μεγαλύτερος εθνικός ύμνος στον κόσμο
Αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές, συνολικά 632 στίχους. Αν τραγουδιόταν ολόκληρος, θα διαρκούσε πάνω από μισή ώρα — γεγονός που τον καθιστά το μακροσκελέστερο εθνικό άσμα παγκοσμίως.
- Οι Έλληνες ψάλλουν μόνο δύο στροφές
Μόνο οι δύο πρώτες στροφές είναι εκείνες που μελοποίησε ο Νικόλαος Μάντζαρος το 1828 και καθιερώθηκαν το 1865 ως Εθνικός Ύμνος. Οι υπόλοιπες περιγράφουν με ποιητική ένταση γεγονότα της Επανάστασης.
- Ο ίδιος ύμνος και στην Κύπρο
Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 18 Νοεμβρίου 1966, ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» υιοθετήθηκε και από την Κύπρο, ως κοινό εθνικό σύμβολο των δύο λαών.
- Ο Σολωμός δεν μιλούσε άπταιστα ελληνικά
Αν και γεννημένος στη Ζάκυνθο, ο Σολωμός σπούδασε στην Ιταλία και τα ελληνικά του ήταν αρχικά περιορισμένα. Με τη βοήθεια λογίων όπως ο Σπυρίδων Τρικούπης και ο Ανδρέας Κάλβος, τελειοποίησε τη γλώσσα του και ανέδειξε τη δημώδη ελληνική σε γλώσσα υψηλής ποίησης.
- Ύμνος Ελευθερίας και Αντίστασης
Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Γερμανική Κατοχή, οι στίχοι του τραγουδιούνταν μυστικά ως πράξη αντίστασης. Έτσι, ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» έγινε σύμβολο πίστης και ελπίδας για κάθε λαό που μάχεται για την ανεξαρτησία του.
