Αναδημοσιεύουμε άρθρο του εκπαιδευτικού Αλέξιου Γ. Κατεφίδη για το κάστρο στο Βλοχό που αναρτήθηκε στην ομάδα “Αιτωλία και Ακαρνανία στο πέρασμα του χρόνου, Aetolia Acarnania tempus”, στο Facebook καθώς το ζήτημα που αναδεικνύει προκαλεί αίσθηση.
Τίτλος του άρθρου που συνοδεύεται από φωτογραφίες οι οποίες δείχνουν τις αλλαγές οι οποίες έχουν συντελεστεί: “Ό,τι του φανεί του Λωλοστεφανή!” – Βλοχός, η Ακρόπολη των Θεστιέων, το Βυζαντινό- Μεσαιωνικό Κάστρο και η “κατάντια” του σήμερα.
Τι αναφέρει ο κ. Κατεφίδης:
“Πρόσφατα αξιωθήκαμε και επισκεφθήκαμε την Ακρόπολη των Θεστιέων και την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βλοχό εδώ δίπλα μας στο Καινούριο, ούτε 20 λεπτά απτό κέντρο του Αγρινίου. Δυστυχώς σε ένα αρχαιολογικό και ιερό χώρο αντικρύσαμε το ακόλουθο έκτρωμα από “μπετά” και “αλουμίνια”.
Έλεος, τι έγινε εκεί πάνω. Είναι έργον Νεοελλήνων ή βέβηλων “Ταλιμπάν” στα Όσια και Ιερά που μας άφησαν οι προγονοί μας. Ας σκεφτεί κανείς ότι κάποτε σ’ αυτόν τον τόπο κάποιοι πολέμησαν γι’ αυτές τις πέτρες. Παραθέτω δύο φωτογραφίες με διαφορά ακριβώς 53 ετών από το ίδιο μέρος, η ασπρόμαυρη του 1970 και η έγχρωμη πρόσφατη με τις “σύγχρονες” παρεμβάσεις με τα “μπετά” και τα “αλουμίνια” στον ιστορικό-αρχαιολογικό χώρο του Βλοχού.
Ίσως ο εν λόγω αρχιτέκτων μελετητής πρόβλεψε με αυτή την υπερκατασκευή-έκτρωμα την σεισμικότητα του χώρου, χρησιμοποιώντας παράλληλα οπλισμένο σκυρόδεμα και αλουμίνια όπως και γήινα χρώματα που αρμόζουν στο τοπίο του ιστορικού-αρχαιολογικού αυτού χώρου.
Η ασπρόμαυρη φωτογραφία ευρίσκεται και στο Μουσείο Μπενάκη και είναι του αείμνηστου Αγρινιώτη φωτογράφου Γεωργίου Ρίζου, που αποτύπωσε τα περισσότερα Βυζαντινά μνημεία της περιοχής μας και όχι μόνον, εδώ ο σύνδεσμος.
Η έγχρωμη όπως προανέφερα είναι πρόσφατη αρχείου από το διαδίκτυο.
Για να δούμε λοιπόν και την διαχρονική ιστορικότητα του χώρου.
Είναι γεγονός ότι ο ευρύτερος χώρος του Βλοχού στο Δ.Δ. Θεστιέων του Δήμου Αγρινίου, είναι ιστορικός διαχρονικά με “αποτυπώματα” απτούς Αρχαίους χρόνους αλλά και τους ύστερους Βυζαντινούς και τον Μεσαίωνα (όχι η “έγχρωμη” φωτογραφία που επισυνάπτω δεν είναι “μεσαιωνική”, σημερινή είναι).
Η ακρόπολη των Θεστιέων λοιπόν, δημιουργήθηκε κατά τους Μυκηναϊκούς Χρόνους. Τα «Κυκλώπεια Τείχη» αυτής της περιόδου είναι ακόμα ορατά σε όλο το λόφο (και όχι μόνο στην κορυφή). Κατά την αρχαϊκή και κλασική περίοδο, γύρω από την ακρόπολη αναπτύχθηκε πόλη-κράτος με ισχυρό τείχος μήκους 4 χιλιομέτρων.
Η πόλη-κράτος των Θεστιέων ονομάζεται με το εθνικό όνομα των πολιτών «Θεστιείς» και όχι με το τοπωνύμιο. Αργότερα έγινε μέλος της «Αιτωλικής Συμπολιτείας» που κατά την ύστερη ελληνιστική περίοδο υπήρξε από τις ισχυρότερες δυνάμεις της αρχαίας Ελλάδας. Ο ιστορικός Πολύβιος εξιστορώντας την καταστροφή του Θέρμου (πρωτεύουσας των Αιτωλών) από τον Φίλιππο Ε’ της Μακεδονίας στο τέλος του 3ου αι. π.Χ., αναφέρει τη Θεστιέα μεταξύ των σημαντικών πόλεων της «Αιτωλικής Συμπολιτείας». Τα τείχη που διασώζονται σήμερα είναι κατάλοιπο κυρίως της ελληνιστικής περιόδου, όταν η πόλη ήταν μέλος της «Αιτωλικής Συμπολιτείας» . Το κάστρο χρησιμοποιήθηκε και από τους Βυζαντινούς. Μετά το 1204 πέρασε στη δικαιοδοσία του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
Tον Αύγουστο του 1294 ο Δεσπότης της Ηπείρου, Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας Άγγελος (ο μεγαλύτερος γιος του Δεσπότη Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού Δούκα και της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας) παντρεύει την κόρη του Θαμάρ (Ιθαμάρ, Ταμάρα) με τον γιό του Ανδεγαυού βασιλιά της Νάπολης Καρόλου Β’ του Χωλού, Φίλιππο Α΄ του Τάραντα, στην *L’Aquila της Ιταλίας . Έτσι δίνονται προίκα στον Φίλιππο Α΄ τα τέσσερα κάστρα της περιοχής μας, Lepanto *(Ναυπάκτου), La Blecola (Βλοχού), Αγγελοκάστρου και Βονίτσης.Η εξουσία του Φιλίππου A΄στην περιοχή γνώρισε αρκετές διακυμάνσεις, έτσι τοποθετεί ο Φίλιππος Α΄ στα 1301 καστροφύλακα Βλοχού τον Ναπολιτάνο ευγενή Τζιοβάνι ντε Κραβάρι, αλλά το κάστρο πρέπει να παρέμεινε στην οικογένειά του μέχρι τα τέλη του 14ου αιώνα όταν στην περιοχή κυριάρχησε ο κόμης Κεφαλληνίας Κάρολος Τόκκος (Tocco). Οι Οθωμανοί κατέκτησαν το κάστρο το 1450 και από τότε φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε. Πάνω σε ένα πλάτωμα βρίσκεται και η Μονή Βλοχού αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου με παλιότερα και νεότερα κτίσματα, μεταξύ των οποίων και ο Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, ναός απλός μονόχωρος του 18ου αιώνα, βασιλικού ρυθμού, με περίτεχνη ξυλόγλυπτη οροφή και τέμπλο. Η ίδρυση του μοναστηριού ανάγεται στα τέλη του 12ου και αρχές του 13ου αιώνα. Επανιδρύθηκε όμως στα μέσα του 16ου αιώνα, όπως μας φανερώνει το σιγίλιο του 1563 του Οικουμενικού Πατριάρχου Ιωάσαφ του Β΄ (1555-1565) όπου χαρακτηρίζεται Σταυροπηγιακή Μονή, δηλαδή υπαγόμενη κατευθείαν στο Πατριαρχείο. Περισσότερα σχετικά με τον Κάστρο του Βλοχού, από όπου αντλήθηκαν κάποια στοιχεία στην ακόλουθη πηγή, https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=vlochos
Εξ αφορμής και το υπέροχο video εδώ για τον Βλοχό από τον φίλτατο Ανδρέα Κουτσοθανάση.
Διοικητικά ο εν λόγω ιστορικός και αρχαιολογικός χώρος ανήκει εις τον Δήμο Αγρινίου. Αρμόδια επίσης είναι η Ιερά Μητρόπολις Αιτωλίας και Ακαρνανίας και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας.
Εικάζουμε και ευελπιστούμε ότι έχουν λάβει γνώσιν, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κύριος Δαμασκηνός , ο αξιότιμος Δήμαρχος Αγρινίου κύριος Γεώργιος Παπαναστασίου και η αξιότιμη Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος, Δρ. Αρχαιολόγος κυρία Ολυμπία Βικάτου.
sinidisi.gr
