Του Λίνου Υφαντή,
Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος είναι γνωστός περισσότερος ως λογοτέχνης. Το έτος Χατζόπουλου το 2020 περισσότερο ανέδειξε αυτή την πλευρά συν το ότι ήταν Αγρινιώτης. Οι παραπάνω ιδιότητες του επισκίασαν αυτή την πιο κοσμοπολίτική του: Εκείνη του πρώιμου σοσιαλδημοκράτη που έφερε τον σοσιαλισμό στην Ελλάδα πολύ πριν τριφτεί πολιτικά και διωχθεί την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Φυσικά ο όρος “σοσιαλδημοκράτης” δεν υπήρχε το 1907 ή τουλάχιστον με την τωρινή του έννοια. Ήταν όμως εκείνη τη χρονιά που το συνέδριο των Σοσιαλιστών της Στουτγάρδης στη Γερμανία παρούσης της Ρόζας Λούξεμπουργκ έβαλε τα θεμέλια στη σοσιαλδημοκρατία όπως την ξέρουμε σήμερα με ατμομηχανή το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, το SPD. Ο Χατζόπουλος ήταν ο μοναδικός Έλληνας που ήταν παρών άρα και ο μόνος που μπορούσε να μεταφέρει όλη αυτή τη ζύμωση στον Ελλαδικό χώρο, στον οποίο λόγω αργοπορίας της βιομηχανικής επανάστασης δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμα τα εργατικά κινήματα και οι αντίστοιχες ιδέες.
Έτσι ο Χατζόπουλος εκτός από τον Μάρξ στην Ελλάδα έφερε και την εμπειρία της Γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας, που αποτέλεσε το βαρόμετρο της πολιτικής ζωής ως τις μέρες μας. Ο Χατζόπουλος ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να ιδρύσει σοσιαλιστική κίνηση και πράγματι το 1908 ιδρύει στην Ελλάδα την “Σοσιαλιστική Δημοτικιστική Ένωση”, τον πρώτο σχηματισμό με Σοσιαλιστικές αρχές. Η κίνηση του Χατζόπουλου ποτέ δεν μετουσιώθηκε σε πολιτικό κόμμα καθώς υπήρχαν αντιθέσεις που αφορούσαν είτε την επιμονή του Χατζόπουλου για χρήση της δημοτικής Γλώσσας είτε για τη διαφωνία του με άλλους διανοητές της εποχής που πίστευαν στον επαναστατικό κομμουνισμό , τον οποίο ουδέποτε ο Χατζόπουλος απέρριψε στο σύνολο του τότε ή στον αναρχισμό.
Έτσι ο Χατζόπουλος καταγράφεται ως ο πρώτος που ίδρυσε σοσιαλιστική κίνηση στην Ελλάδα, πολύ πριν ιδρυθεί το ΣΕΚΕ ( μετέπειτα ΚΚΕ) και πολύ περισσότερο πριν εκφραστούν οι σοσιαλιστικές ιδέες από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου ή απο πολιτικά κόμματα όπως η Ένωση Κέντρου και ιδίως το ΠΑΣΟΚ και τα κόμματα της αριστεράς πολύ μετά τον θάνατό του.
Βέβαια ο Χατζόπουλος ήταν πολύ πρόωρος για την εποχή του. Αυτό ίσως τον έσωσε και η πολιτική “προφητεία” του δεν του κόστισε σκληρές διώξεις όταν ήταν εν ζωή, παρόλα αυτά διώχθηκε μετά θάνατον και με προσχηματικούς τρόπους στη γενέτειρα του, το Αγρίνιο, όταν καταδιώκαν την προτομή του το 1964.
Εν κατακλείδι, για να καταλάβουμε ακριβώς τι ήταν ο Χατζόπουλος, θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν χωρά μόνο σε ένα φιλολογικό μνημόσυνο, ούτε σε έναν τόπο το Αγρίνιο που σαν φέρελπις διανοούμενος έκανε βόλτες στο κτήμα του που μετέπειτα πήγε στους Αφους Παπαστράτου, το σημερινό Πάρκο. Ο Χατζόπουλος όχι απλά έφερε τον σοσιαλισμό στην Ελλάδα με την ανθρωπιστική, δυτικοευρωπαϊκή και εκλαικευμένη του έννοια, χωρίς λαϊκισμούς και υπερβολές, αλλά έκανε και την πρώτη πολιτική σοσιαλιστική κίνηση. Απλά τον έφερε πριν την εποχή που θα ευδοκιμούσε πολιτικά.
Εν ολίγοις ο σοσιαλισμός του Χατζόπουλου ήταν το πρόπλασμα εκείνο που αποτέλεσε το κέντρο βάρος του δυτικοευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος πάνω στο οποίο θεμελιώθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση και φυσικά η πολιτική ζωή της χώρας μας ακόμα και 100 χρόνια μετά το θάνατο του. Ο Χατζόπουλος συνάμα υπήρξε και ριζοσπάστης και προέτρεπε στην Επανάσταση, όταν έβλεπε μεσαιωνικές συμπεριφορές όπως παιδική εργασία και καταπάτηση του εργάτη, κάτι που θα έκανε και ένας αστός ακόμα σοσιαλιστικής του σήμερα. Αυτό ήταν το κυριότερο κατόρθωμα του υπερτοπικού Χατζόπουλου και για τη συμβολή του αυτή αξίζει να γίνει μια εκδήλωση ώστε να επικαιροποιηθεί αυτή η διάστασή του.
Με πληροφορίες από:
Μάρκος Γκιόλια, Το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα και ο Κώστας Χατζόπουλος, Αγρίνιο: Εκδόσεις Μοσχονά, 1996.
Ηλία Λίνος Υφαντής, Αγρίνιο, Νέες Μορφές αστικού χώρου και οι αναπαραστάσεις του, Μεσολόγγι: Γράμμα, 2021.
agrinionews.gr
