γράφει ο Γιώργος Θεοδώρου
Δεν θα ’θελε φαντάζομαι κανείς να ξαναφέρει έστω και για λίγο στο νου του εκείνες τις θλιβερές εικόνες του χωριού, έτσι όπως αυτές προέκυψαν μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές τον Αύγουστο του 2007 και τον Ιούλη του 2011. Γνωστά και τραγικά αποτελέσματα. Εκκένωση του χωριού απ’ την απειλή της πύρινης μανίας. Εκκενώσεις κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Κάηκαν σπίτι, γεωργικά παρελκόμενα, ποτιστικές μηχανές, πρόβατα κ.λπ., κ.λπ. Όλα αυτά ανάκατα σ’ ένα μαύρο τοπίο που ξεχείλιζε στη συνέχεια η θλίψη, η οργή κι ατενίζοντάς το περίσσευε η μελαγχολία κι ένα τεράστιο ΓΙΑΤΙ;
Η φύση όμως γρήγορα επουλώνει τις πληγές της και τις επούλωσε γρήγορα. Το χωριό και η έκτασή του, ένα απ’ τα κλασικά χωριά του Ξηρομέρου. Το πράσινό του απαρτίζεται από πουρνάρια, αγραπιδιές, φιλλύκια, παλιούρια, φτελιάδες, κουμαριές κι άλλα θαμνοειδή, μη απαιτητικά σε νερό, ωστόσο πρασίνιζαν την περιοχή μας… Καθιστούσαν το περιβάλλον μας ευχάριστο, προπάντων ανθρώπινο. Άπλωνες το βλέμμα σου παντού και σε ξεκούραζε. Ξεχνιόσουνα απ’ όλες τις καθημερινές σκοτούρες.
Σήμερα; Σήμερα τι; Μετά από μία δεκαετία απ’ τις πυρκαγιές κι αφού όλα επανήλθαν αν ανανεωμένα και διαμόρφωσαν μια νέα καλύτερη εικόνα βλέπεις ένα κάμπο εκεί που έσφιζε από ζωή, έστω μ’ αυτή τη σκληρή και επίπονη ταλαιπωρία του καπνού, με το όργωμα, το «δίβολο», το «τρίβολο», το φύτεμα, τα ποτίσματα, το μάζεμα, το κόψιμο, το ξεκοκκούλιασμα, το ξερίζωμα των καπνόριζων, βλέπεις έναν άλλο κάμπο, διαφορετικό!
Σήμερα βλέπεις να κοκκινίζει ξανά και το μυαλό πάει κατευθείαν σε, σ’ όσους το ζήσαμε, πολλά χρόνια πίσω. Θαρρείς πως αρχίσαμε ξανά την καλλιέργεια. Άρχισε να κοκκινίζει ο κάμπος, λες και οργώθηκε. Αναπολείς τα περασμένα. Αναλογίζεσαι τις δυνατότητες που σου παρείχε αυτός ο τόπος, κι αν οι κυβερνώντες διαχρονικά είχαν την πολιτική βούληση, πόσο διαφορετικότερα θα ήταν!
Σήμερα; «Ρημάζουν τα χωριά μας». «Σκορπίσαν τα παιδιά σε δύση και σ’ ανατολή», που λέει και το τραγούδι, για κάτι καλύτερο. Δεκατέσσερα μόλις παιδιά στο δημοτικό σχολείο και να κινδυνεύουν τα μαθητούδια από τους σοβάδες(!) ενός ασυντήρητου και απαρχαιωμένου κτιρίου…
Σήμερα λοιπόν μετά απ’ την απαξίωση της γης, το χωράφι που μεγάλωσε οικογένειες, σπούδασε ανθρώπους, μόλις που ένα λιβαδιάτικο μπορούσε να αποδώσει στον ιδιοκτήτη του κι αυτό με χιλιάδες δυο δυσκολίες από την ανημποριά των κτηνοτρόφων, λόγω του μεγάλου κόστους ζωοτροφών, φαρμάκων, τις χαμηλές τιμές των προϊόντων τους κ.λπ.
Έτσι αρκετοί χωριανοί προτίμησαν ή αναγκάστηκαν να πουλήσουν ή να νοικιάσουν τα χωράφια τους στους επενδυτές που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας και συγκεκριμένα στα φωτοβολταϊκά, κοινώς λεγόμενα.
Χιλιάδες στρέμματα στα χέρια μιας, δυο, πιθανά και τριών εταιρειών. Μια πρώτη συγκεντροποίηση γης. Τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας θα ζήσουν απ’ τα χρήματα της πώλησης του χωραφιού; Αν βέβαια αυτά που πήραν δεν τα κατασπαράξει η ακρίβεια, σε βενζίνη, πετρέλαιο, ρεύμα κ.λπ., κ.λπ. Θα προχωρήσουν σε τυχόν επένδυση; Η θα γίνουν μετανάστες; Εργάτες εξαθλιωμένων μεροκάματων και τριτοκοσμικών συνθηκών εργασίας με 10ωρα και χωρίς μέτρα ασφάλειας. Αλήθεια πού θα βοσκήσουν τα ζωντανά τους όσοι θελήσουν ή κατ’ ανάγκη παραμείνουν κτηνοτρόφοι;
Ζήσαμε μέχρι πρότινος τα ντουμανιάσματα καπνού απ’ το κάψιμο των άχρηστων (!) υλικών απ’ ό, τι είχε κοπεί ή ξεριζωθεί, αντάμα με φθαρμένα ελαστικά οχημάτων, που αποτελούσαν το προσάναμμα, χωρίς να καίγεται το αυτί των αρμόδιων αν αυτό ρύπαινε ή όχι. Στη συνέχεια ήρθαν μπουλτόζες, φορτηγά, φορτωτές, σιδεροπάσαλοι, σιδεροκατασκευές πάνω σε επιχωματώσεις, εκχερσώσεις, διαμορφώνοντας το πεδίο έτσι, όπως η σημερινή τεχνολογική εξέλιξη της «πράσινης ανάπτυξης» και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, επιτάσσει. Χώρος φωτοβολταϊκών!
Ένα τροποποιημένο και παραμορφωμένο τοπίο κι είμαστε στην αρχή. Δεν έχουν ξεκινήσει οι εργασίες του δεύτερου επιχειρηματία – επενδυτή και έρχεται και τρίτος ενδιαφερόμενος να μαζέψει ό, τι απόμεινε προς πώληση ή ενοικίαση…
Ένας νέος Ασπρόπυργος χωρίς να θέλω να υποτιμήσω-υποβαθμίσω την ήδη υποβαθμισμένη βιομηχανική περιοχή.
Ίσως οι (52) πενηνταδύο λούτσες των 2000 , 3000 και 3500 κυβικών μέτρων νερού που έκλεισαν, «έχωσαν» να ’ταν λίγες, που αυτές ο κυρ Μενέλαος είχε ανοίξει με το μηχάνημά του κι είχε βγάλει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα το ψωμί του. Έμειναν λούτσες προς τα πιστιανά, προς τα αμπέλια και πρέπει να κλείσουν κι αυτές για την παραγωγή ενέργειας!
1. Αλήθεια πόση ενέργεια θα παράγεται στο χωριό; Και πόσο θα ωφεληθούν οι συγχωριανοί μας;
2. Πόσο ακριβότερα πληρώνουμε το ρεύμα από πέρσι και πρόπερσι κι όχι μόνο;
3. Αλήθεια, αφού γεμίσαμε ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά, πώς γίνεται και συνέχεια ανεβαίνει η τιμή του ρεύματος;
4. Ποιος κερδίζει και ποιος χάνει σ’ όλη αυτή την υπόθεση;
5. Ποιος ωφελείται και ποιος ζημιώνεται οικονομικά- περιβαλλοντολογικά;
Αλήθεια πόσα νερά πάνε χαμένα στο νομό μας; Οι πέντε λίμνες και τα δυο ποτάμια τι θα μπορούσαν να προσφέρουν, αν κάτω από άλλες συνθήκες, άλλες πολιτικές, τα αξιοποιούσαν και στόχευαν για ενέργεια για τους πολίτες; Τα εργατικά και λαϊκά νοικοκυριά, τους επαγγελματίες που σήμερα δεν μπορούν να ανταποκριθούν στους υπέρογκους λογαριασμούς και τους κόβουν το ρεύμα;
Σειρά ερωτημάτων που πρέπει να απαντηθούν τουλάχιστον στους εαυτούς μας και να ’χουμε την συνείδησή μας καθαρή. Ίσως να μην υπολογίσαμε τις παρενέργειες, την μορφή που παίρνει η έκταση(!) κι ακόμη περισσότερο τη θερμότητα που θα απορροφούσε το έδαφος και τώρα θα ανακλάται στην ατμόσφαιρα ανεβάζοντας τη θερμοκρασία! Ή άλλες παρενέργειες που θα γνωρίσουμε, ζήσουμε στη συνέχεια…
Είμαστε ακόμη στην αρχή. Τονίζω, πως δεν έχουν ξεκινήσει οι δυο άλλες εταιρείες κι έχει προκληθεί αναστάτωση σε ιδιοκτήτες και καλλιεργητές που γειτνιάζουν με το έργο, απ’ την αλλαγή χρήσης γης, απ’ τις επιχωματώσεις και εκχωματώσεις, που αλλάζουν περιβαλλοντικά τη φυσιογνωμία της περιοχής μας, με επιπρόσθετες σοβαρές επιπτώσεις σε κτηνοτρόφους, μελισσοκόμους, ιδιοκτήτες καλλιεργήσιμων εκτάσεων π.χ. αμπελοκαλλιεργητές κ.λπ.
Το έργο άλλαξε την φυσιογνωμία της περιοχής του κάμπου, με αποψίλωση θάμνων, αγραπιδιών κι ό, τι βρισκόταν στο δρόμο τους, με μπάζωμα σε λούτσες και βαθουλώματα, με κατεβάσματα και διαμορφώσεις του ανάγλυφου του εδάφους προκειμένου να διαμορφωθεί η επιφάνεια έτσι όπως επιτάσσει η κατασκευή των φωτοβολταϊκών για βέλτιστη απόδοση!
Αλήθεια αναλογιστήκαμε τι ποσοστά υγρασίας συνεισέφεραν αυτές οι 52 λούτσες μ’ αυτά τα νερά που κρατούσαν και σε πόσα υδρόβια πρόσφεραν καταφύγιο; Αναλογιστήκαμε πού θα αποθηκεύονται οι κατεβασιές των χειμωνιάτικων και όχι μόνο βροχοπτώσεων απ’ τα πρανή εδάφη του «Άη Νικόλα», τις «Παπαδόπλες»;
Αναλογιστήκαμε αν ο Γερομπόρος καταφέρει να αντέξει και να μεταφέρει όλες αυτές τις ποσότητες, που θα ’ναι πολύ περισσότερες, χωρίς να προξενήσει πλημμύρες και τυχόν άλλες πιο επικίνδυνες και επώδυνες καταστάσεις στο τμήμα του στο χωριό μας, είτε στον παρακάτω ρου προς Μαχαιρά ή ακόμη πιο κάτω; Αν και εφόσον δεν υπάρξει πολύ σοβαρή μελέτη και υλοποίησή της απ’ την αρμόδια αρχή (περιφέρεια) θα προλάβουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση ή αν συμβεί το «απροσδόκητο», η «θεομηνία» θα ρίχνει ο ένας τις ευθύνες στον άλλον; Έτσι συνήθως δεν γίνεται; Το έχουμε δει άπειρες φορές αυτό το έργο. Ας θυμηθούμε τις πλημμύρες στην Μάνδρα, στη Εύβοια κι αλλού. Ας θυμηθούμε τις πυρκαγιές, τα χιόνια που από το βάρος έπεσαν δέντρα πάνω σε γραμμές της ΔΕΗ και συσκότισαν συνοικίες της Αθήνας για αρκετά 24ωρα(!) μέσα στο καταχείμωνο.
Υπάρχει πλούτος εμπειρίες για να βγουν συμπεράσματα. Ήρθε η στιγμή που πρέπει να πάρουμε θέση. Κανείς δεν πρέπει να μείνει αμέτοχος. Κανείς δεν περισσεύει. Να σώσουμε ό, τι είναι να σώσουμε. Να προλάβουμε τα χειρότερα. Στόχος και σκοπός μας ένα καλύτερο αύριο για μας και τα παιδιά μας. Ανθρώπινο. Το αξίζουμε κι είναι δικαίωμά μας. Δεν πρέπει να μας το στερούν. Να μην τους αφήσουμε να μας το στερήσουν. Να τους το επιβάλλουμε. Ένας για όλους και όλοι για τον έναν!!!
Γιώργος Θεοδώρου, Ιούλης 2022
Υ.Γ. Σ’ αυτά τα χωράφια που σήμερα μπαίνουν φωτοβολταϊκά, τέτοια εποχή πρασίνιζαν απ’ τα καπνά. Ο καπνός ήταν η κατεξοχήν καλλιέργεια στο χωριό μας και μια από τις δυναμικές καλλιέργειες στη χώρα μας. Έπαψε να καλλιεργείται, όπως έπαψαν κι άλλες εξίσου δυναμικές καλλιέργειες. Απόρροια όλων των πολιτικών που εφάρμοσαν οι εγχώριες κυβερνήσεις ειδικά απ’ την περίοδο που η χώρα μας μπήκε στην ΕΟΚ., μετέπειτα Ε.Ε., εφαρμόζοντας τις ντιρεκτίβες της, την πολιτική των ποσοστώσεων και της συρρίκνωσης της αγροτικής παραγωγής.
Στη δεκαετία του 1960 η καπνοκαλλιέργεια έφτανε τα 1.360.000 στρέμματα. Η Αιτωλοακαρνανία την ίδια περίοδο ήταν το 2ο καπνοπαραγωγικό διαμέρισμα της χώρας, μετά την Μακεδονία, ως προς τις καλλιεργούμενες εκτάσεις της. Σειρά αμπελιών ξεχερσώθηκαν με την επέκταση της στρεμματικής καλλιέργειας για να ανεβάσουν οι συγχωριανοί το οικογενειακό τους εισόδημα. Στην ίδια περίοδο ο καπνός κατείχε την πρώτη θέση στα εξαγώγιμα ελληνικά προϊόντα συνεισφέροντας 30-33 % του συναλλάγματος. Κρατικά έσοδα από φόρους κατανάλωσης καπνικών προϊόντων ανέρχονταν στο 45 % του συνόλου των εσόδων το 1965 και 40 % το 1966! Ένα πολύ σημαντικό προϊόν για τον αγρότη, την ελληνική κοινωνία και την εθνική οικονομία.
