Του Λίνου Υφαντή,

Το μυστήριο από πότε έχει αρχίσει να υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Τριάδας στη σημερινή της θέση στο Αγρίνιο επιχειρήθηκε να διαφωτιστεί σε προηγούμενο άρθρο όπου με βάση το παραχωρητήριο του Μεχμέτ Αγά Πασιόπουλου προς το Μεγαπάνο-Γαλάνη το 1801 καταγράφονται ερείπια ξωκκλησιού. Μπορεί τον 18ο αιώνα το ξωκκλήσι να εγκαταλήφθηκε εύλογα, αφού ο χώρος περιήλθε σε μουσουλμάνο, η εκδοχή όμως το όνομα της Αγίας Τριάδας να ήρθε από νότια και συγκεκριμένα από την περιοχή της Λυσιμαχείας και τον παλαιό Βυζαντινό ομώνυμο ναό της Αγίας Τριάδας Μαύρικας πρέπει να ερευνηθεί. Εδώ υπάρχουν κάποιες συγκυρίες που βοηθούν προς την επιβεβαίωση αυτής της εκδοχής.

Ο ναός της Αγίας Τριάδας Μαύρικας δεν είχε καμία ανάγκη μετακίνησης όσο  δεν είχε βυθιστεί.  Τα τελευταία χρόνια του Βυζαντίου  ήταν ακόμα σε λειτουργία, διότι ο Παλιούρας αναφέρεται σε σημείωμα αθηναϊκού κώδικα του 1377 που μιλά για σταυροπηγιακό ναό εν τω χωριώ Σελτζιάνω δρούγγου Αχελώου”. Μπορεί το Σελτζιάνο ο Παλιούρας να μην το ταυτοποιεί. Την κατάσταση στην τουρκοκρατία διαφωτίζουν Οθωμανικά φορολογικά κατάστοιχα που υπό επεξεργασία από τον γράφοντα. Συγκεκριμένα στον καζά Αγγελοκάστρου εμφανίζεται στο κατάστιχο του 1521 το τοπωνύμιο Morik το οποίο αποτελεί κακή μετεγγραφή του ¨Μαύρικα”. Η εκδοχή αυτή επιβεβαιώνεται από την αλλαγή απογραφής  του ίδιου τοπωνυμίου με την τούρκικη ρίζα σε Karye Karamanikor το 1645 που το ά συνθετικό του “Karaman” παραπέμπει σε “Μαύρο χωριό” άρα σε Μαύρικα. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι στο συγκεκριμένο κατάστιχο καταγράφεται το όνομα οικογένειας ιερέα ονόματι Πάπα Αλέξης ( Papa Alexi). Το γεγονός αυτό ενισχύει ότι στον οικισμό Μαύρικα λειτουργούσε το εκκλησάκι επομένως δεν είχε ακόμα βυθιστεί.

Ο οικισμός Μαύρικας δεν καταγράφεται ούτε ως Morik ούτε ως ολόκληρο χωριό Karamanikor σε επόμενες φορολογικές απογραφές. Ίσως σε αυτό συντέλεσε η συνολική αναδιάταξη των οικιστικών συνόλων της περιοχής λόγω του Ενετοτουρκικού πολέμου και της επιδρομής των Ενετών στον κάμπο, οι οποίοι όπως αναφέρει και ο Κατεφίδης κατέκαψαν στην περιοχή Ζαπάντι, Καλύβια, Βραχώρι το 1684 όχι όμως κάποιον οικισμό Μαύρικα η κάτι αντίστοιχο. (https://www.academia.edu/4141935/I_STONASPRO_STURMILUS_14). Το γεγονός ότι 4 δεκαετίες πριν αναφέρονταν ως χωριό από τους Οθωμανούς και όχι ως απλός οικισμός ίσως συνηγορεί στο γεγονός ότι η περιοχή παρήκμασε και εγκαταλήφθηκε ίσως λόγω φυσικών φαινόμενων που έχουν να κάνουν τη στάθμη της Λυσιμαχείας και του ποταμού Ερμίτσας.

Όλα τα παραπάνω παραπέμπουν στο γεγονός ότι η Αγία Τριάδα Μαύρικα ίσως έπαψε να λειτουργεί μετά το 1650 και να μεταφέρθηκε ως ξωκκλήσι έξω από το πρωτοεμφανιζόμενο όχι ως απλό οικισμό αλλά ως εμπορικό κέντρο Βραχώρι, το οποίο άρχισε τότε να ακμάζει. Επομένως η Αγία Τριάδα ενδεχομένως άλλαξε κέντρο μέσα στον Αιτωλικό κάμπο τότε. Αυτά ίσως τα χρόνια μεσολαβούν μέχρις ότου ο χώρος να περιέλθει στον Μεχμέτ Αγά Πασιόπουλο.

Όσον αφορά την παλαιά της βυθισμένη θέση στη Μαύρικα, δύο αιώνες ήταν αρκετές ώστε να ξεχαστεί παντελώς από τους ελάχιστους εναπομείναντες κατοίκους εκεί, οι οποίοι την ανακάλυψαν το 1886. Επομένως η Αγία Τριάδα έχει περίπου τρεις αιώνες που ίσως μετακόμισε -με πάσα επιφύλαξη- από τη Μαύρικα στο Βραχώρι..

Με πληροφορίες από:

Αθανάσιος Δ. Παλιούρας, Βυζαντινή Αιτωλοακαρνανία, Αθήνα, Αρσινόη, 1985.

Κουβέλης Μπάμπης, “Πάνος Γαλάνης-Μεγαπάνος, ο επιφανής πρόκριτος-αγωνιστής του Ξηρομέρου το 1821”. Αθήνα: Εκδόσεις Ωκεανίδα, 2013.

agrinionews.gr