Η Βάγια Ρίγανη ή Ρήγα, η Κατίνα Χαντζάρα, είχε καταγωγή από το χωριό Μαυροχώρι της Φλωριάδας. Γονείς της οι Νικόλαος και Αρετή Ρίγανη οι οποίοι απέκτησαν δύο παιδιά, τον Βασίλη και την Βάγια.
Η Βάγια γεννήθηκε το 1912 στο χωριό Μαυροχώρι. Στα έξι της χρόνια πεθαίνουν οι γονείς της χτυπημένοι από την γρίπη του 1918 που θέριζε τότε. Ο αδελφός της μεγαλύτερός της κατά έξι χρόνια, θεωρώντας ότι η αδελφή του θα ζήσει καλύτερα, την δίνει σαν υπηρέτρια σε μία οικογένεια στο Αγρίνιο.
Χωρίς να υπάρχουν πολλά στοιχεία για την ζωή της ως υπηρέτρια στην οικογένεια που έζησε, η Βάγια κάποια στιγμή εγκατέλειψε την οικογένεια και χωρίς επαγγελματικά και οικονομικά εφόδια, προσπάθησε να αρχίσει μία νέα ζωή. Από μαρτυρίες σύμφωνα με όσους την γνώρισαν ήταν μία πολύ όμορφη γυναίκα. Από τις ίδιες μαρτυρίες μαθαίνουμε ότι κάποιοι την πλησίασαν προσφέροντάς της προστασία με σκοπό να την εκμεταλλευτούν. Και αυτή έχοντας μεγάλο πρόβλημα συντήρησης και με δεδομένο το νεαρό της ηλικίας, αρχίζει να δουλεύει σε κάποιο από τα γνωστά «σπίτια» του Αγρινίου.
Κάποια στιγμή αποφάσισε να δουλέψει μόνη της και ενοικίασε δικό της χώρο κοντά στην κεντρική πλατεία. Στα 27 της, το 1939, αγόρασε το δικό της σπίτι στο κέντρο της πόλης.
Στην πορεία γνωρίζει τον Αθανάσιο Χαντζάρα. Ο Αθανάσιος Χαντζάρας, αριστερών πεποιθήσεων και ανοιχτόμυαλος για την εποχή του, ήταν οικονομικός σύμβουλος πολλών εμπόρων του Αγρινίου και εργαζόταν και σαν ταμίας στο κατάστημα υφασμάτων των αδελφών Παπαλέξη στην οδό Κύπρου. Εκεί γνώρισε την Βάγια. Παντρεύτηκαν στις 12 Φεβρουαρίου του 1942.
Με τον γάμο αυτόν η Βάγια αφήνει πίσω της το παρελθόν της, το όνομά της αλλάζει σε Κατίνα και ξεκινά μια νέα ζωή. Μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν το ζευγάρι, κάνουν λόγο για μια ήρεμη, συζυγική ζωή που συμπληρωνόταν από τις καλές συγγενικές σχέσεις και από μια αξιοπρεπή κοινωνική ζωή.
Μη μπορώντας να αποκτήσουν παιδιά το ζεύγος Χαντζάρα, πήραν σαν κόρη τους την 12χρονη ορφανή από μητέρα, Λούλα Τσιρώνη. Από μαρτυρίες της ίδιας, η Κατίνα Χαντζάρα της συμπεριφερόταν σαν δική της κόρη.
Από την αρχή της Γερμανικής Κατοχής η Κατίνα Χαντζάρα οργανώνεται στο Ε.Α.Μ. και στην οργάνωση της «Εθνικής Αλληλεγγύης», Ε.Α.
Δουλεύει για την αντίσταση ως σύνδεσμος στο Αγρίνιο με τους αντάρτες παίρνοντας και δίνοντας πληροφορίες. Κατά την αποχώρηση των Ιταλών το φθινόπωρο του 1943, η Κατίνα Χαντζάρα κατάφερε με τις ενέργειές της ο οπλισμός και τα άλογα των Ιταλών να παραδοθούν στους αντάρτες. Η δράση της γίνεται αντιληπτή και συλλαμβάνεται για πρώτη φορά τον Σεπτέμβρη του 1943 από τους Γερμανοτσολιάδες. Την απελευθερώνουν με σκοπό την παρακολούθησή της για τον εντοπισμό κι άλλων συναγωνιστών της. Περί τα τέλη Μαρτίου του 1944 την συλλαμβάνουν ξανά και την οδηγούν στις φυλακές της Αγίας Τριάδος.
Την Μ. Παρασκευή, 14 Απριλίου του 1944, ήταν ανάμεσα στους 120 που εκτελέστηκαν στην Αγία Τριάδα.
«…Η Κατίνα ήταν ντόμπρα γυναίκα, όμορφη με ωραία χαρακτηριστικά…Ερχόταν και στο σπίτι μας και πριν…Μόνο αυτές τις δύο γυναίκες (την Κατίνα Χατζάρα και την Αργυρώ Μουντζούρη-Παπαστεργίου) τις είχαν παράμερα, σε ένα καμαράκι. Πήγαινα κάθε μέρα φαγητό στη μάνα μου. Υπήρχε και για την Χατζάρα κάποιες φορές. Το μοιραζόντουσαν. Τη Χατζάρα την έβλεπα…Μου μιλούσε, έτσι μέσα απ’ τα κάγκελα…Είχα δημιουργήσει την εντύπωση ότι δεν την επισκέπτονταν κανένας…Της πήγαινε φαγητό ο Μπαρλίγκας. Την τελευταία μέρα, την Μ. Πέμπτη πήγα να πάω φαγητό. Υπήρχε αναστάτωση. Η Κατίνα πολύ ανήσυχη…Φοβόταν. Κείνη τη μέρα μου έδωσε το τσίγκινο πιάτο της και το δαχτυλίδι της για να το δώσω στον άντρα της. Είχε ένστικτο ότι θα την εκτελέσουν…» ( Συνέντευξη στην Κων/να Μπάδα του Ευάγ. Παπαστεργίου)
«…Η μία ήταν η Κατίνα Χατζάρα, παντρεμένη με τον Θανάση Χατζάρα, που έμενε στην οδό Βλαχοπούλου, κάπου κοντά στο σπίτι του Πέρου. Η Κατίνα ήταν οργανωμένη στο ΕΑΜ. Ήταν η μόνη που εκτελέστηκε, θα το πω στη συνέχεια…Ανάμεσα στους μελλοθανάτους ήταν και η Κατίνα Χατζάρα που σας είπα. Πήγε και στάθηκε χώρια από τους άλλους. Φαινόταν ψύχραιμη στην αρχή και ήταν αμίλητη. Όπως τους πήγαιναν όμως για εκτέλεση, στη στροφή έπεσε κάτω στη γη. Φαίνεται πως λιποθύμησε. Τότε ένας την πιάνει από τα κότσια του ενός ποδιού και την έσερνε μέχρι τη γωνία του κτιρίου. Ήταν μια εικόνα που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Σβάρνιζαν το κορμί της κάτω…το χώμα ήταν βρεγμένο απ’ την ψιχάλα…» (Μαρτυρία του Ν.Ι.Κανή, συγκρατούμενου)
Το 2019 κυκλοφόρησε και παρουσιάστηκε στο Αγρίνιο το βιβίο της φιολόγου-εκπαιδευτικού Ειρήνης Δ.Τριανταφύλλου “Κατίνα Χαντζάρα (1912 – 1944) “Ζωή πέρα από τη Σιωπή””.
Πολλές οι μαρτυρίες που συγκλονίζουν, μέσα στο βιβλίο της από ανθρώπους που γνώριζαν την Κατίνα Χαντζάρα.
Η ίδια λέει : «Η Κατίνα Χαντζάρα υπήρξε ένα πρόσωπο που περιπλανιόταν στις μνήμες της γειτονιάς όπου μεγάλωσα…..Ωστόσο, για πρώτη φορά πρόφερα καθαρά το όνομά της το 2006, όταν υπηρετούσα ως καθηγήτρια στο 2ο Λύκειο Αγρινίου, το οποίο τότε συμμετείχε σε πρόγραμμα του Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας των δύο φύλων. Στα πλαίσια αυτής της δράσης, ως συντονίστρια ….. αναλάβαμε το θέμα «Αιτωλοακαρνανία: Η συμμετοχή της γυναίκας του Αγρινίου στην Ενωμένη Εθνική Αντίσταση 1940 – 1944»……
…..Σε όλη την έρευνα το όνομα της Κατίνας Χαντζάρα το συναντούσαμε ελάχιστες φορές….
Μετά την ολοκλήρωση του σχολικού προγράμματος, αποφάσισα να συνεχίσω μόνη την αναζήτηση αυτής της γυναίκας, γιατί η αντιφατικότητα των στοιχείων που την χαρακτήριζαν ήταν πρόσκληση για μένα. Από την μία πλευρά, η ηρωίδα είχε ουσιαστικό ρόλο και ισχυρή δράση στην Εθνική Αντίσταση…….. από την άλλη, η γυναίκα αυτή έζησε στην πρώιμη νεότητά της έναν αντισυμβατικό τρόπο ζωής, γεγονός που την οδήγησε στο κοινωνικό περιθώριο σύμφωνα με τον αξιακό κώδικα και τα ηθικά πρότυπα της τοπικής κοινωνίας……».
ΠΗΓΕΣ:
-ΚΑΤΙΝΑ ΧΑΝΤΖΑΡΑ (1912-1944), Ειρήνης Δ. Τριανταφύλλου
-ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗ, Δημητρίου Μπαλωμένου
-ΚΑΤΟΧΗ-ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ-ΕΜΦΥΛΙΟΣ, Κων/νας Μπάδα και Θανάση Σφήκα.
-Μέλπω Αξιώτη, ’παντα. Γ’ τόμος. Χρονικά.
-Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.
Από το blog Αγρίνιο Γλυκιές Μνήμες
