Το ΕΚ θέλει η Πράσινη Συμφωνία να βρίσκεται στον πυρήνα του πακέτου ανάκαμψης της ΕΕ από τις συνέπειες του COVID-19. Δείτε τον χάρτη πορείας για τη μετάβαση σε μια πιο πράσινη κοινωνία.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, η οικονομική δραστηριότητα παρουσίασε αισθητή κάμψη, επιφέροντας μείωση των εκπομπών άνθρακα αλλά βυθίζοντας, ταυτόχρονα, την ΕΕ σε ύφεση. Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε στις 15 Μαΐου 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε την υιοθέτηση ενός φιλόδοξου σχεδίου ανάκαμψης με την Πράσινη Συμφωνία στον πυρήνα του.

Σε απάντηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το σχέδιο ανάκαμψης "Next Generation EU" που, σε συνδυασμό με τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, στοχεύει στην οικοδόμηση μιας πιο πράσινης, ψηφιακής, βιώσιμης Ευρώπης χωρίς αποκλεισμούς και στην αύξηση της ανθεκτικότητας σε μελλοντικές κρίσεις όπως η κλιματική κρίση. Το εμβληματικό πρόγραμμα αυτού του σχεδίου, ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο του 2021.

Τον Νοέμβριο του 2019, το ΕΚ κήρυξε κατάσταση κλιματικής έκτακτης ανάγκης, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προσαρμόσει όλες τις προτάσεις της σύμφωνα με τον στόχο των 1,5 °C για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη και να διασφαλίσει τη σημαντική μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου.

Σε απάντηση, η Επιτροπή παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, έναν χάρτη πορείας για την μετάβαση σε μια κλιματική ουδέτερη Ευρώπη έως το 2050.

Τα πρώτα βήματα στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας

Χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης

Τον Ιανουάριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το επενδυτικό σχέδιο για μια βιώσιμη Ευρώπη, τη στρατηγική για τη χρηματοδότηση της Πράσινης Συμφωνίας μέσω της προσέλκυσης τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων την επόμενη δεκαετία.

Ως μέρος του επενδυτικού σχεδίου, ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης αναμένεται να παράσχει προσαρμοσμένη στήριξη στους εργαζομένους και στις κοινότητες που επηρεάζονται περισσότερα από τη μετάβαση αυτή. Τον Μάιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε έναν μηχανισμό δανειοδότησης του δημόσιου τομέα για τη στήριξη των πράσινων επενδύσεων σε περιοχές που εξαρτώνται από ορυκτά καύσιμα, ο οποίος εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο τον Ιούνιο του 2021.

Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν για την εισαγωγή νέων πηγών εσόδων για τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού και του σχεδίου ανάκαμψης. Στις νέες αυτές πηγές εσόδων θα περιλαμβάνονται έσοδα από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών και έναν μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα που θα επιβάλλει εισφορές στις εισαγωγές ορισμένων αγαθών.

Για να ενθαρρύνει τις επενδύσεις σε περιβαλλοντικά βιώσιμες δραστηριότητες και να αντιμετωπίσει το φαινόμενο της προβολής ψευδοπράσινης ταυτότητας ("greenwashing"), το Κοινοβούλιο ενέκρινε νέα νομοθεσία για τις βιώσιμες επενδύσεις τον Ιούνιο του 2020. Το Νοέμβριο του 2020, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν επίσης τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο οικονομικό σύστημα, το οποίο είναι κρίσιμης σημασίας για την ανάπτυξη της μακροπρόθεσμης στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ και για την αύξηση της ανθεκτικότητάς της.

Μετατρέποντας τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας σε νόμο

Τον Μάρτιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα, ένα νομικό πλαίσιο για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Τον Ιανουάριο, το EK είχε ζητήσει την υιοθέτηση πιο φιλόδοξων στόχων μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από εκείνους που είχε αρχικά προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία για την αναθεώρηση του στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων στην Ευρωπαϊκή Ενωση από 40% σε τουλάχιστον 55% έως το 2030. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τον νέο νόμο για το κλίμα στις 24 Ιουνίου 2021. Ο στόχος του 2030 και ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας για το 2050 θα είναι νομικά δεσμευτικοί, βοηθώντας την ΕΕ να εκπληρώσει τη δέσμευσή της για μηδενικό ισοζύγιο άνθρακα μετά το 2050 και να επιβεβαιώσει την ηγετική της θέση στον παγκόσμιο αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, ενόψει της διάσκεψης COP26 τον Νοέμβριο του 2021.

Το γεγονός αυτό αναμένεται να διευκολύνει την ενσωμάτωση των στόχων στη νομοθεσία, επιφέροντας οφέλη όπως: καθαρότερος αέρας, νερό και έδαφος, μείωση του ενεργειακού κόστους, ανακαίνιση σπιτιών, καλύτερες δημόσιες συγκοινωνίες και περισσότεροι σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, λιγότερο απόβλητα, πιο υγιεινά τρόφιμα και καλύτερη υγεία για τις σημερινές και μελλοντικές γενιές.

Σημαντικό θα είναι το όφελος και για τις επιχειρήσεις, καθώς θα δημιουργηθούν ευκαιρίες σε περιοχές στις οποίες η Ευρώπη θέλει να θέσει παγκόσμια πρότυπα. Αναμένεται επίσης να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, για παράδειγμα στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων και διαιδκασιών.

Ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και των ΜμΕ

Τον Μάρτιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια νέα βιομηχανική στρατηγική για να διασφαλίσει ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις μπορούν να μεταβούν προς ένα κλιματικά ουδέτερο και ψηφιακό μέλλον. Το Νοέμβριο, το Κοινοβούλιο ζήτησε αναθεώρηση της πρότασης για να αντικατοπτρίζει τον αντίκτυπο της πανδημίας στο βιομηχανικό τομέα. Οι ευρωβουλευτές θέλουν η ΕΕ να υποστηρίξει τη βιομηχανία σε ένα αρχικό στάδιο ανάκαμψης και να επικεντρωθεί στη βελτίωση της αυτονομίας τηςστη συνέχεια. Τον Μάιο του 2021, η Επιτροπή πρότεινε την επικαιροποίηση της βιομηχανικής στρατηγικής.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι το 99% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), που αντιπροσωπεύουν το 50% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και είναι υπεύθυνες για δύο από τις τρεις θέσεις εργασίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε επίσης μια νέα στρατηγική για τις ΜμΕ, ενθαρρύνοντας την καινοτομία, τη μείωση της γραφειοκρατίας και την καλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Κατά την ολομέλεια του Δεκεμβρίου, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν σχετικά με τη στρατηγική για τις ΜμΕ, καλώντας την Επιτροπή να την αναθεωρήσει λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο της κρίσης του κορονοϊού, τονίζοντας τα προβλήματα ρευστότητας και τις ψηφιακές πτυχές, αλλά και τη σημασία της μετάβασης προς μια πιο πράσινη οικονομία.

Ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας

Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία, το οποίο περιλαμβάνει μέτρα που προωθούν την κυκλικότητα στις μεθόδους παραγωγής, τη βιώσιμη κατανάλωση και τη μείωση των αποβλήτων για προϊόντα στα διάφορα στάδια του κύκλου ζωής τους. Θα επικεντρωθεί στα εξής:

• ηλεκτρονικά προϊόντα και ΤΠΕ
• μπαταρίες και οχήματα
• συσκευασίες και πλαστικά
• υφάσματα
• κατασκευές και κτίρια
• τροφική αλυσίδα

Δημιουργία ενός βιώσιμου συστήματος τροφίμων

Ο τομέας των τροφίμων αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες της κλιματικής αλλαγής. Παρ'όλο που η γεωργία της ΕΕ είναι ο μόνος μείζων γεωργικός τομέας παγκοσμίως που έχει μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (κατά 20% από το 1990), εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των εκπομπών (εκ των οποίων το 70% οφείλεται σε ζώα).

Η στρατηγική ''Farm to Fork' (Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο) που παρουσίασε η Επιτροπή τον Μάιο του 2020, πρέπει να εγγυηθεί ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα διατροφής, διασφαλίζοντας παράλληλα τα μέσα διαβίωσης των αγροτών. Καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, περιορίζοντας τη χρήση φυτοφαρμάκων και τις πωλήσεις αντιμικροβιακών ουσιών κατά το ήμισυ, μειώνοντας τη χρήση λιπασμάτων, και αυξάνοντας τις εκτάσεις βιολογικής γεωργίας.

Διατήρηση της βιοποικιλότητας

Παράλληλα, η ΕΕ στοχεύει να αντιμετωπίσει την απώλεια της βιοποικιλότητας,συμπεριλαμβανομένης της πιθανής εξαφάνισης ενός εκατομμυρίου ειδών. Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα για το 2030, που παρουσίασε η Επιτροπη τον Μάιο, στοχεύει στην προστασία της φύσης, στην αναστροφή της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων και στην ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας.

Το Κοινοβούλιο υποστηρίζει τη βιώσιμη δασοκομία, καθώς τα δάση διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην απορρόφηση και αντιστάθμιση των εκπομπών άνθρακα. Οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν επίσης τη συμβολή της δασοκομίας στη δημιουργία θέσεων εργασίας σε αγροτικές κοινότητες και τον ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η ΕΕ στην προστασία και την αποκατάσταση των δασών παγκοσμίως.

Στις 8 Ιουνίου, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε τη θέση του ως προς τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 σχετικά με την επαναφορά της φύσης στη ζωή μας, επιμένοντας ότι η εφαρμογή της πρέπει να συνάδει με τις άλλες στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.