Του Λίνου Υφαντή,
Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι γιορτές για την ηρωϊκή Έξοδο των Ελλήνων από το πολιορκημένο Μεσολόγγι το 1826. Η πιο σημαντική αναπαράσταση αυτού του γεγονότος δεν είναι άλλος από τον γνωστό πίνακα του Βρυζάκη το 1853. Ποια μυστικά όμως κρύβει το πασίγνωστο αυτό έργο τέχνης που οπτικοποίησε για γενιές ολόκληρες το γεγονός αυτό;
Αυτά ανέλαβε να αποκαλύψει η google στο project της google arts and culture. Σε αυτό ανάμεσα στα μεγάλα εικαστικά έργα της παγκόσμιας καλλιτεχνικής κοινότητας φιλοξενεί και την “Έξοδο του Μεσολογγίου” του Βρυζάκη. Πολλά έχουν γραφτεί για αυτόν τον πίνακα. Εμείς όμως εστιάσαμε στις παρακάτω λεπτομέρειες.
A. O αποχαιρετιστήριος ασπασμός δύο “Ελευθέρων Πολιορκημένων”.
Πίσω από την Ελληνική σημαία που κρατά ο πρώτος εξοδίτης “χάνεται” στο σωρό η πιο ρομαντική σκηνή της Εξόδου, η οποία δεν είναι άλλη από το νέο ζευγάρι που ασπάζεται για τελευταία φορά δίνοντας το αποχαιρετιστήριο φιλί με φόντο τη νεκρή ατμόσφαιρα και τα πρόσωπα των Ελλήνων πολεμιστών που ακολουθούν.
Β. Ο “έγχρωμος” Τούρκος και ο έτερος που δοκιμάζει την οργή του Εξοδίτη.
Εντύπωση προκαλεί το πως ο Βρυζάκης απεικονίζει τους Τούρκους. Αν εστιάσει κανείς στα πρόσωπα τους δεν βλέπει τους τούρκους-οθωμανούς που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στα σχολικά βιβλία και ταινίες. Αντιθέτως παρατηρούμε ένα συνονθύλευμα από μορφές που μάλλον δεν παραπέμπουν ούτε στους συμμάχους Αιγυπτίους ούτε σε τουρκαλβανούς αλλά γενικότερες μορφές της Αφρικής και Αραβίας. Πιθανόν ο στρατός του Ιμπραήμ να είχε στις τάξεις τους Άραβες ή στρατιώτες από την υποσαχάρια Αφρική, πάντως αυτοί απεικονίζονται στο πίνακα του Βρυζάκη. Εν προκειμένω ο ένας κοιτάζει μάλλον “χαμένα” τους Εξοδίτες εκπέμποντας ότι βρίσκεται κάπως εκτός τόπου και χρόνου, σε ένα μέρος πολύ μακρία από την πατρίδα του, το Μεσολόγγι. Ο άλλος, πιο σύνηθης τούρκικη φυσιογνωμία δοκιμάζει με τη μάχαιρα την οργή του Εξοδίτη και την αποφασιστηκότητα του να ανοίξει το δρόμο προς την ελευθερία του.
Γ. Οι τραγικές μορφές των νεκρών Ελλήνων που ψυχορραγούν κάτω από το λάβαρο.
Στον πίνακα του Βρυζάκη τα μάτια “πέφτουν” στον μπροστάρη σημαιοφόρο έλληνα, άντε και στην ελληνίδα που με το καριοφύλλι της τον ακολουθεί. Στο σωρό όμως δύσκολα παρατηρεί κανείς δύο τραγικές φιγούρες ανάμεσα στην αποφασισμένη φάλαγγα των Εξοδιτών. Η πρώτη ήδη ψυχορραγεί ενώ δεύτερος κείτεται ήδη νεκρός έχοντας το προσκεφάλι του τη γυναίκα του που τον αποχαιρετά.
Δ. Το πεσμένο τούρκικο λάβαρο κάτω από το νεκρό βρέφος
Αίσθηση προκαλεί το τούρκικο λάβαρο που φαντάζει καμμένο στη δεξιά γωνία του πίνακα. Το μόνο που το κάνει αναγνωρίσιμο είναι η ημισέλινος που έχει στην κεφαλή του. Ο Βρυζάκης όμως επίτηδες τη φωτίζει δίπλα στο νεκρό βρέφος και τη μητέρα του αναδεικνύοντας την τραγικότητα της κατάστασης και φυσικά τον φυσικό αυτουργό των τραγικών γεγονότων της Εξόδου.
Ε. Το “υποχθόνιο” ανέβασμα των τούρκων κάτω από την “ξύλινη” γέφυρα της Εξόδου.
Οι Οθωμανοί διακρίνονται εύκολα να ανεβαίνουν με σκάλα στα τείχη του Μεσολογγίου. Αυτοί όμως που λανθάνουν της προσοχής είναι όσοι βρίσκονται κάτω από την ξύλινη γέφυρα των Εξοδιτών. Αναπαρίστανται ως κλασσικοί Οθωμανοί και Τουρκαλβανοί με εξαίρεση της φιγούρας ενός που φορά σχεδόν αραβική ενδυμασία και σαρίκι παραπέμποντας φυσικά στους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ. Μάλλον όμως απείχαν από τον κανόνα της τότε πραγματικότητας καθώς η κλασσική αιγυπτιακή στρατιωτική φορεσιά ήταν τελείως διαφορετική.
ΣΤ.Τα “Φράγκικα” τείχη του Μεσολογγίου
Ακριβώς πάνω από την Ελληνική και Οθωμανική σημαία βρίσκονται τα τείχη του Μεσολογγίου. Μόνο όμως που απεικονίζεται το πιο “φαντασιακό” τους κομμάτι. Ναι μεν φαίνεται η φθορά των τειχών, οι πολεμίστρες όμως και ο πύργος πίσω περισσότερο φράγκικο η γερμανικό κάστρο θυμίζει παρά εκείνο που τότε είχαν πίσω τους οι Εξοδίτες. Άλλωστε ο Βρυζάκης έζησε Γερμανία και το εκεί τοπίο λογικό ήταν να τον εμπνεύσει. Αυτό όμως όπως και τα παραπάνω στοιχεία δεν μειώνουν την αξία του πίνακα αλλά κάθε άλλο υπερτονίζουν με τον πιο μαγικό τρόπο την διάσταση της θυσίας των Εξοδιτών του Μεσολογγίου δίνοντας της έτσι μια οικουμενική χροιά.
agrinionews.gr
