Η γεωργία απορροφά το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών απωλειών και ζημιών, που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές, οι οποίες έχουν αυξηθεί σε συχνότητα, ένταση και πολυπλοκότητα, λέει ο FAO σε σχετική νέα έκθεσή του.
Σε κανένα άλλο σημείο της ιστορίας, τα γεωργοτροφικά συστήματα δεν έχουν αντιμετωπίσει μια τέτοια σειρά νέων και πρωτοφανών απειλών, όπως πυρκαγιές, ακραίες καιρικές συνθήκες, ασυνήθιστα μεγάλα σμήνη από ακρίδες ερήμων και αναδυόμενες βιολογικές απειλές όπως η πανδημία COVID-19.
Αυτοί οι κίνδυνοι όχι μόνο παίρνουν ζωές, αλλά και καταστρέφουν τα γεωργικά μέσα διαβίωσης και προκαλούν αρνητικές οικονομικές συνέπειες σε νοικοκυριό, κοινότητα, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο που μπορούν να αντέξουν για γενιές, αναφέρει η έκθεση.
Σύμφωνα με την έκθεση, η ετήσια εμφάνιση καταστροφών είναι πλέον τριπλάσια από εκείνη της δεκαετίας του 1970 και του 1980. Σχετικά με τη γεωργία, τη βιομηχανία, το εμπόριο και τον τουρισμό συνολικά, η γεωργία απορροφά το δυσανάλογο μερίδιο του 63% των επιπτώσεων από καταστροφές, με τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (ΛΑΧ) και τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος (LMIC) το μεγαλύτερο βάρος αυτών των μάστιγας.
Έτσι, μεταξύ 2008 και 2018, οι επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών κόστισαν στους γεωργικούς τομείς των οικονομιών των αναπτυσσόμενων χωρών πάνω από 108 δισεκατομμύρια δολάρια σε κατεστραμμένες ή χαμένες καλλιέργειες και κτηνοτροφική παραγωγή. Τέτοιες ζημιές μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιζήμιες για τα προς το ζην των αγροτών, των κτηνοτρόφων και των αλιέων.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου ανάλυσης, η Ασία ήταν η πιο πληγείσα περιοχή, με συνολικές οικονομικές απώλειες να αυξάνονται στα 49 δισεκατομμύρια δολάρια, ακολουθούμενη από την Αφρική στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια, και τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική στα 29 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σημαντικές απειλές
Η έκθεση προσδιορίζει την ξηρασία ως τον μοναδικό μεγαλύτερο ένοχο απώλειας γεωργικής παραγωγής, ακολουθούμενη από πλημμύρες, καταιγίδες, παράσιτα και ασθένειες και πυρκαγιές. Πάνω από το 34% της απώλειας καλλιέργειας και κτηνοτροφίας σε ΛΑΧ και ΛΜΚ εντοπίζεται στην ξηρασία, κοστίζοντας στον τομέα συνολικά 37 δισεκατομμύρια δολάρια. Η ξηρασία επηρεάζει σχεδόν αποκλειστικά τη γεωργία. Ο τομέας διατηρεί το 82 τοις εκατό όλων των επιπτώσεων στην ξηρασία, σε σύγκριση με το 18 τοις εκατό σε όλους τους άλλους τομείς.
Τα παράσιτα, οι ασθένειες και οι προσβολές των καλλιεργειών και των ζώων έχουν επίσης καταστεί σημαντικός παράγοντας για τον τομέα. Τέτοιες βιολογικές καταστροφές προκάλεσαν εννέα τοις εκατό του συνόλου της απώλειας παραγωγής καλλιέργειας και κτηνοτροφίας κατά την περίοδο από το 2008 έως το 2018. Η πιθανή απειλή καταστροφών αυτής της κατηγορίας κατέστη προφανής το 2020 όταν τεράστιες σμήνες από ακρίδες ερήμων έπληξαν το Ευρύτερο Κέρας της Αφρικής, τον Άραβας Η χερσόνησος και η Νοτιοδυτική Ασία καταστρέφουν τις καλλιέργειες και θέτουν σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια.
Εν τω μεταξύ, η πανδημία COVID-19 επιβαρύνει περισσότερο τα συστήματα γεωργικών προϊόντων διατροφής που επιδεινώνουν τους υφιστάμενους, συστημικούς κινδύνους με διαδοχικές επιπτώσεις στις ζωές, τα προς το ζην και τις οικονομίες παγκοσμίως.
Οι καταστροφές επηρεάζουν την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή
Οι καταστροφές εκτείνονται πέρα από τον οικονομικό χώρο που έχουν επιβλαβείς συνέπειες για την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή. Για πρώτη φορά, αυτή η έκδοση της έκθεσης FAO μετατρέπει τις οικονομικές απώλειες σε ισοδύναμα θερμίδων και θρεπτικών ουσιών.
Για παράδειγμα, εκτιμά ότι η απώλεια καλλιέργειας και κτηνοτροφίας σε ΛΑΧ και ΛΜΚ μεταξύ 2008 και 2018 ήταν ισοδύναμη με απώλεια 6,9 τρισεκατομμυρίων θερμίδων ετησίως. Αυτό ισούται με την ετήσια πρόσληψη θερμίδων επτά εκατομμυρίων ενηλίκων.
Στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, οι επιπτώσεις καταστροφών κατά το ίδιο χρονικό πλαίσιο μετατρέπονται σε απώλεια 975 θερμίδων κατά κεφαλήν ημερησίως, αντιπροσωπεύοντας το 40% της συνιστώμενης ημερήσιας αποζημίωσης, ακολουθούμενη από την Αφρική (559 θερμίδες) και την Ασία (283 θερμίδες).
Είναι πιθανό ένα μέλλον ανθεκτικό σε καταστροφές;
Η επένδυση στην ανθεκτικότητα και τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, ιδίως η συλλογή δεδομένων και η ανάλυση για δράση βάσει τεκμηριωμένων στοιχείων, είναι υψίστης σημασίας για τη διασφάλιση του ζωτικού ρόλου της γεωργίας στην επίτευξη βιώσιμου μέλλοντος, υποστηρίζει η έκθεση του FAO.
Οι ολιστικές απαντήσεις και η διατομεακή συνεργασία είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση καταστροφών. Οι χώρες πρέπει να υιοθετήσουν μια προσέγγιση πολλαπλού κινδύνου και πολυτομεακής συστημικής διαχείρισης κινδύνου για την πρόβλεψη, την πρόληψη, την προετοιμασία και την αντιμετώπιση του κινδύνου καταστροφών στη γεωργία. Οι στρατηγικές πρέπει να ενσωματώσουν όχι μόνο τους φυσικούς κινδύνους αλλά και τις ανθρωπογενείς και βιολογικές απειλές, όπως η πανδημία COVID-19, και πρέπει να βασίζονται στην κατανόηση της συστημικής φύσης και των αλληλεξαρτήσεων των κινδύνων.
Καινοτομίες όπως τηλεπισκόπηση, συλλογή γεωχωρικών πληροφοριών, drone και ρομποτική καταστροφών και μηχανική μάθηση είναι ισχυρά νέα εργαλεία αξιολόγησης και συλλογής δεδομένων που έχουν πολλά να προσφέρουν στην προσπάθεια μείωσης των κινδύνων καταστροφών στη γεωργία.
Εκτός από την αποτελεσματική διακυβέρνηση, είναι ζωτικής σημασίας η προώθηση εταιρικών σχέσεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την αντιμετώπιση της επείγουσας ανάγκης για επενδύσεις για τη μείωση της ευαισθησίας της γεωργίας σε καταστροφές και κλιματικές αλλαγές.
Σχετικά με την έκθεση
Η περιοδική έκθεση του FAO "Ο αντίκτυπος των καταστροφών και των κρίσεων στη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια" παρουσιάζει τις πιο πρόσφατες τάσεις στην απώλεια γεωργικής παραγωγής που οφείλονται σε καταστροφές σε όλους τους γεωργικούς τομείς. Η έκδοση 2021 καλύπτει 457 καταστροφές σε 109 χώρες σε όλες τις περιοχές και κατηγορίες εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων για πρώτη φορά των χωρών μεσαίου και υψηλού εισοδήματος (UMIC και HIC).
Από τις 109 χώρες που καταγράφουν απώλειες στη γεωργία που σχετίζονται με καταστροφές, οι 94 ανήκουν στις κατηγορίες LDC και LMIC, όπου 389 καταστροφές εμπόδισαν τη γεωργική παραγωγή.
