Με αφορμή την τελευταία κατάρρευση μέρους της οροφής των καπναποθηκών Ηλιού επί της οδού Μεσολογγίου και την ανακοίνωση του Δημάρχου, ότι το κτήριο μόλις πριν ενάμισι μήνα μπόρεσε να περάσει στην κυριότητά του Δήμου, ξεκίνησε πάλι και κατόπιν εορτής το γνωστό μοιρολόι και μαζί οι εκδηλώσεις όψιμης ευαισθησίας για την πολιτιστική κληρονομιά και την ιστορία του τόπου.
Δεν είναι λίγοι οι αγρινιώτες που πιστεύουν ότι όλα γίνονται μόνο με το πάτημα ενός κουμπιού, ότι τα πάντα μπορούν να ανακατασκευαστούν εκ του μηδενός και με κάθε κόστος (ακόμα κι αν δεν έχουν την αξία του Παρθενώνα), αγνοώντας ταυτόχρονα τη διαδρομή των ενεργειών στη Δημόσια Διοίκηση μέσα από δαιδαλώδεις διαδικασίες και νομικές διελκυστίνδες, καθώς και τη σημασία του σωστού timing. Κανένας απ’ όλους αυτούς που αγανακτούν με αφορμή παρόμοιες εξελίξεις, δεν αναρωτήθηκε ποτέ για τα αίτια απαξίωσης της βιομηχανικής ιστορίας της πόλης. Πολύ περισσότερο τα προηγούμενα χρόνια, τότε που ο ένας μήνας έθρεφε τους υπόλοιπους έντεκα.
Είναι κοινή διαπίστωση πια (αρκεί μόνο μια γρήγορη έρευνα), ότι το Αγρίνιο έχει αποχαρακτηριστεί από «καπνούπουλη της Ελλάδας». Και αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς νοοτροπιών που παγιώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, το 1974, η πόλη ακολούθησε περίπου τον ίδιο δρόμο με τις άλλες πόλεις της Ελλάδας. Η Μεταπολίτευση, μαζί με τη διασφάλιση της ειρήνης και της ευημερίας του πληθυσμού εντός της πολιτισμένης Ευρώπης, έφερε και το μικρόβιο του σοσιαλιστικού κρατικού παρεμβατισμού. Το Αγρίνιο διάλεξε να πέσει με τα μούτρα στη νιρβάνα της «ευρωεπιδοτούμενης» ευδαιμονίας, μετατρέποντας το οικονομικό του μοντέλο από αγροτικό – βιομηχανικό σε δημοσιοϋπαλληλικό. Τόσο πολύ, που μέσα σε μια πόλη δημοσίων υπαλλήλων και κρατικοδίαιτων αγροτών, δεν βρέθηκε ούτε ένας επιχειρηματίας να επενδύσει, αξιοποιώντας έστω και σαν καφενείο μια μόνο καπναποθήκη, όπως συνέβη σε τόσες άλλες πόλεις που διαθέτουν παλιά βιομηχανικά κτήρια. Όμως ακόμα κι αν αυτός βρίσκονταν, τα ιδεολογικά «ιερατεία» της πόλης που νυχθημερόν ξορκίζουν το «Μινώταυρο του Φιλελευθερισμού», θα τον κρεμούσαν στα μανταλάκια. Δεν ενδιαφέρθηκε ούτε η επί 40 συναπτά έτη προηγούμενη δημοτική αρχή, που διατηρούσε άριστες σχέσεις με την ομόσταυλή της κυβέρνηση. Ούτε στο καθήκον της απλής φύλαξής της ιστορίας αυτών των κτηρίων δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί, χάνοντας κατά περίεργο τρόπο το βαρύ και ογκώδες υλικό που την τεκμηρίωνε μέσα από το αφύλακτο κτήριο του ΕΟΚ.
Γκρίνια, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν υπήρξε ποτέ και από κανέναν μέσα σε αυτά τα χρόνια. Η ξεκούραστη επιβίωση ήταν εξασφαλισμένη εντός του στοργικού ελληνικού δημοσίου, ενώ τα ευρωπαϊκά πακέτα της «περήφανης αγροτιάς», άδειαζαν με σταθερούς ρυθμούς τα 12αρια ουίσκια από τα ράφια των σουπερ μάρκετ. Την ίδια ώρα που άλλες πόλεις φρόντιζαν να εκμεταλλευτούν την καπνική τους ιστορία, αξιοποιώντας κτήρια, αρχεία και υποδομές.
Μ’ αυτά και με τ’ άλλα φτάσαμε στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, η οικονομική και πολιτισμική πτώχευση του 2010 έφερε τα πάνω – κάτω, η πανδημία του Κορωνοϊού συνεχίζει να συρρικνώνει τα οικονομικά μας όρια, και κάποιους τους έπιασε τώρα ο πόνος, για τα μνημεία της τοπικής μας ιστορίας που χάνονται ύστερα από δεκαετίες αποχαύνωσης. Άλλες «καπνουπόλεις» όπως η Ξάνθη, η Καβάλα, ο Βόλος, η Δράμα, μέσα στα χρόνια της ευδαιμονίας εργάστηκαν για να αξιοποιήσουν παρόμοιες καπναποθήκες και εργοστάσια, με κρατική και ιδιωτική παρέμβαση. Εμείς στελεχώναμε με τα παιδιά μας τις ΔΕΚΟ και τα μέσα σταθερής τροχιάς της πρωτεύουσας, αδιαφορώντας για το αύριο αυτής της πόλης. Ως αποτέλεσμα το Αγρίνιο, η γενέτειρα των Παπαστραταίων που χαρακτήρισαν τη βιομηχανική ιστορία της χώρας, δεν αναφέρεται παρά ελάχιστα ως «καπνούπολη» στους τουριστικούς οδηγούς και στα ένθετα των εφημερίδων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πειραιάς θυμίζει τον Παπαστράτο περισσότερο από το Αγρίνιο. Λίγοι νέοι άνθρωποι γνωρίζουν σήμερα για το Αγρίνιο του καπνού. Αντιθέτως, έχουν ακουστά αυτές τις πόλεις που φρόντισαν να αξιοποιήσουν τις υποδομές που τις συνδέουν με το προϊόν και την ιστορία του. Ας σοβαρευτούμε λοιπόν. Έστω και τώρα, να χαμηλώσουμε τον πήχη των προσδοκιών μας προσαρμόζοντάς τον στη στενάχωρη πραγματικότητα, και απαλλαγμένοι από αγκυλώσεις τους παρελθόντος και από ιδεοληψίες, να εργαστούμε για να σώσουμε ότι σώζεται.
Άκης Ροδίτης – Εφημερίδα Συνείδηση
sinidisi.gr
