Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας

Τα σημερινά βόρεια όρια του Δήμου Αμφιλοχίας, επί πενήντα σχεδόν χρόνια, ήταν και τα σύνορα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους με την Τουρκία, από το 1832 μέχρι το 1881.

Οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής αποφάσισαν να ανταμειφθεί ο δίκαιος αγώνας για ελευθερία των προγόνων μας από το 1821 έως το 1829.

Πίεσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και υπέγραψε συνθήκη στην Κωνσταντινούπολη στις 21 Ιουλίου του 1832 και δέχθηκε να δημιουργηθεί Ελληνικό ανεξάρτητο κράτος.

Η συνθήκη επικυρώθηκε με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου στις 30 Αυγούστου 1832  και βάσει των όρων συγκροτήθηκε Επιτροπή για την χάραξη των συνόρων.

Την απαραίτητη επί τόπου εργασία την επιμελήθηκε η  «BrigateTypographique» με επικεφαλείςτρείς συνταγματάρχες, τον Άγγλο G. Baker, τον Ρώσο Α.DeScalon, καιτον Γάλλο J. Barthelemy.

Από την Τουρκία μετείχε ως επίτροπος οHusseinBeyκαι από την Ελλάδα ορίστηκε επίτροπος ο στρατηγός Ιωάννης Στάικος.

Η οριογραμμή που επιβλήθηκε σε γενικές γραμμές ήταν στα όρια της Ρούμελης με την Ήπειρο και την Θεσσαλία, από το Άκτιο και Αμβρακικό κόλπο στα δυτικά, έως τον Παγασητικό κόλπο στα ανατολικά.

Πάμπολλα τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι οροθέτες με βασικότερα τις διαφορετικές γλώσσες που μιλούσαν, διαφορετικά όργανα για τις μετρήσεις, διαφορετικούς χάρτες και πίνακες υπολογισμών, ασθένειες, κακοκαιρίες, κακοτράχαλες δύσβατες και ληστοκρατούμενεςπεριοχές.

Ξεκίνησαν από την Πρέβεζα στις 12 Σεπτεμβρίου 1832 και ολοκλήρωσαν την δύσκολη αποστολή τους στις 18 Νοεμβρίου τον ίδιο χρόνο.

Συνεδρίασαν εννιά φορές και συνέταξαν πρακτικά για την οριογραμμή.

Τοποθέτησαν 95 πέτρινες πυραμίδες κατά μήκος των συνόρων.

Τα σύνορα από το Μενίδι έως το Αυλάκι του Δήμου Αμφιλοχίας καθορίστηκαν στην τέταρτη συνεδρίαση και περιγράφουν λεπτομερώς την περιοχή.

Οι κάτοικοι των παραμεθόριων χωριών από Μενίδι-Φλωριάδα-Αυλάκι-Βρουβιανά και Περδικάκι φύλαξαν τις πολύτιμες για την Νότια Ελλάδα «Θερμοπύλες» στις διόδους του Μακρυνόρους-Σύντεκνου και  κοιλάδας Αχελώου για πενήντα χρόνια.

Οι Τούρκοι γνωρίζοντας από «πρώτο χέρι» τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των Βαλτινών αγωνιστών, δεν τόλμησαν ποτέ τους να παραβιάσουν το φυσικό όριο του Ορεινού Βάλτου.

Και έτσι μπόρεσε η ζωή να κυλήσει ομαλά κάτω στον κάμπο της Αιτωλοακαρνανίας, να αναπτυχθούν οι καλλιέργειες και να ευημερήσουν οι πόλεις και τα χωριά.

Τώρα διακόσια χρόνια μετά, ας αναλογιστούμε τις θυσίες που πρόσφεραν οι πρόγονοί μας, κι ας προσπαθήσομε όλοι μαζί ενωμένοι να ξανα-γράψομε την ιστορία και να τους αποδώσουμε την τιμή που τους αξίζει.

Άνθρωποι που αγαπούν τον τόπο τους και συμμετέχουν στα κοινά, κάτω από την οργάνωση του Δήμου, θα πραγματοποιήσουν ημερίδες φέτος το καλοκαίρι, ξεκινώντας από την Αμφιλοχία στα μέσα Ιουλίου και ολοκληρώνοντας στο Μενίδι τέλος Αυγούστου.

Αφορμή για το παραπάνω κείμενο ήταν η παρότρυνση του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αμφιλοχίας κ. Γιώργου Ροίδη για μια επίσκεψη και προσπάθεια ανάδειξης των ιστορικών σημείων της περιοχής.

Έτσι το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου μια ομάδα φίλων της ιστορίας του τόπου περπατήσαμε και «ανακαλύψαμε» κρυμμένους θησαυρούς στα «σύνορά μας»!

Με την σωστή καθοδήγηση του κ. Ροίδη- κατάγεται από την περιοχή και την γνωρίζει- ο Πρόεδρος της Αρχαιολογικής Εταιρείας Δυτικής Ελλάδας κ. Γιώργος Σταμάτης, η κα. Παρθενία Χαρίτου επικεφαλής της εθελοντικής πολιτιστικής ομάδας «Ε.Π.Π.Ι.-Δρούμε», ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Αυλακίου-Βρουβιανών κ. Αθανάσιος Τσιακανίκας, ο καθηγητής και λάτρης του χωριού του Αυλάκι κ. Κώστας Κοντοχρήστος και ο γράφων, επισκεφθήκαμε στο Αυλάκι την «Κούλια» στα σύνορα του 1832!

Η Κούλια (φυλλάκιο στρατιωτικό) ερειπωμένη βρίσκεται στην κορυφή λόφου βόρεια από το Αυλάκι περίπου 2 χιλιόμετρα.

Στην λαγκαδιά από κάτω περνούσαν τα σύνορα.

(Στην Φθιώτιδα οι «Κούλιες»και οι «Καζάρμες-στρατώνες» έχουν κριθεί διατηρητέα κτίσματα και έχουν αξιοποιηθεί, είναι επισκέψιμα από σχολεία, ιστορικούς ερευνητές, και ποιοτικούς-απαιτητικούς επισκέπτες.)

Στα 600 μέτρα από την Κούλια είναι το εκκλησάκι του Αϊ Γιώργη που κτίστηκε τον 18^ο αιώνα.

Και βόρεια από την Κούλια και το ξωκλήσι, απλώνεται το μοναδικό Καστανόδασος στην περιοχή.

Θεόρατοι κορμοί που για αιώνες έδωσαν κυριολεκτικά ζωή στον τόπο, μέχρι την πρόσφατη κατοχή του σαράντα που οι κάτοικοι επιβίωσαν τρώγοντας τα πλούσια σε θερμίδες πεντανόστιμα  κάστανα!

Και μάλιστα ήταν μοναδικής αξίας, ανταλλάξιμα με λάδι-σιτάρι και καλαμπόκι-προϊόντα καμπίσιων χωριών.

Και ανάμεσα στις καστανιές τα ερείπια της παλιάς Βερβίτσας που μαζί με τα χωριά Σακαρέτσι – Δούνιτσα – Αγρίδι και Κάμινος, αποτέλεσαν τον Δήμο «Ιδομενεύς» μετά την απελευθέρωση. (ΦΕΚ-1836-αριθ. 80, σελίδα 34). Οι κάτοικοι σιγά σιγά κατοίκησαν παραδίπλα στο σημερινό Αυλάκι, αλλά εξακολουθούν οι παλιοί να «γνωρίζουν» τις καστανιές τους καθώς και τα ερείπια των σπιτιών των παππούδων τους.

Κατηφορίσαμε «παράλληλα» με τα σύνορα στην κοιλάδα του Αχελώου μέχρι τον Ασπροπόταμο.

Εδώ οι οροθέτεςστο σημείο που εκβάλει ο χείμαρρος«Στους Καπνούς» έκαναν σύνορα τον ποταμό κατά τον ρου του για περίπου 1.070 μέτρα (2/3 του Αγγλικού στεριανού μιλίου).

Εκεί βρήκαν τα ερείπια τρίτοξης μεγάλης γέφυρας που κτίστηκε και γκρεμίστηκε άγνωστο πότε.

Το όνομά της ήταν «Σταις Τριχιές» γιατί οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν τριχιές από μαλλιά γιδιών για να περνούν από βάθρο σε βάθρο μια και οι καμάρες είχαν πέσει ποιος ξέρει πότε…

ΟΆγγλος συνταγματάρχης G. Baker, γυρίζοντας στην χώρα του δημοσίευσε αναλυτικά στοιχεία – μοναδικές πολύτιμες πηγές για ερευνητές – για την γκρεμισμένη γέφυρα όπως και για την γέφυρα Κοράκου που τις περιέγραψε με ακριβείς λεπτομέρειες και μεγάλο θαυμασμό. (μετρήσεις με ακρίβεια ίντσας).

(οG. Baker έγραψε:From the mouth of StusKapnus to that of the Platanies river, the line follows the bed of Aspro for about two-thirds of a mile, passing under a ruined bridge having the remains of three arches, the piers of the central and widest being 60 feet apart. It is known by the name StaisTrichais, from the practice of restoring a temporary communication during the winter months by means of hair ropes.)

Στην απέναντι όχθη χύνεται ο χείμαρρος«Πλατανιάς» και την κοίτη του ακολούθησαν τα σύνορα ανατολικά μέχρι ψηλά στα Κέδρα Ευρυτανίας.

Η ομάδα «συνεδρίασε» στο καφενείο στο Αυλάκι και αποφάσισε την τοποθέτηση από εθελοντές πινακίδων στα «Σύνορα του 1832» και στην Κούλια. Έτσι όποιος περνάει στο κομβικό σημείο της γέφυρας Αυλακίουνα βλέπει και να μαθαίνει ένα κομμάτι της τοπικής ιστορίας. Ιστορίας που ελπίζομε να καταγραφεί σε πρακτικά συνεδρίου σε ένα χρόνο από τώρα,  όταν θα γιορτάσει όλη η χώρα την Επανάσταση των ένδοξων προγόνων μας που χάρισε, πληρώνοντας με αίμα, την πολύτιμη Ελευθερία.

Πρακτικό της 4^ης συνεδρίασης της Οροθετικής επιτροπής

Αντίγραφον

4^ηΣυνεδρίασιςΣκηνώματι

Οι κύριοι Μέλη της Οροθετικής Επιτροπής συνελθούντες εις την σκηνήν του Κυρίου ΣυνταγματάρχουΣκαλόν τη 11 Οκτωβρίου 1832 (29^η Σεπτεμβρίου) εξηκολούθησαν τας οροθετικάς εργασίας των.

Απεφασίσθη η Γραμμή ήτιςαπετερματίσθεη κατά τον ποταμόνΚομβώτι να ανατρέξη τον ποταμόν αυτόν μέχρι της πηγής του κυριώτερου κλάδου του (9^ον και 10^ονόριον) και να ανέλθη εις την ακρώρειαν του όρους Χελώνας.

Εκείθεν συμπορευθησομένη με την κορυφήν αυτής της σειράς μέχρι της άκρης Πλατοβούνι (11^ονόριον) καταβαίνει παρακολουθούσα την κλίσιν των υδάτων μέχρι του λόφου ράχι (12^ονόριον) διά να αναβή αύθις εις την κορυφήν του λύκο Γιώργη επί του Γάβροβο (13^ονόριον) και να ακολουθήση την χαράδραν στους Καπνούς μέχρι του Ασπροποτάμου.

Εν του Σκηνώματι του Ζουμερού

Τη 11 Οκτωβρίου 1832

29 Σεπτεμβρίου

Commissaires de l’ alliance

Barthelemy L+ Col.. A. de Scalon Baker S+ Col.

Commissaire Turc               Commissaire Grec

Hussein Bey                          ΓιανάκηςΣτάϊκος

Στην 5^η συνεδρίαση συνεχίζουν ως εξής:

………. Εκ του σημείου όπου το ρεύμα στους Καπνούς πίπτει εις τον Ασπροπόταμον, ηκολούθησαν αυτόν τον ποταμόν, διαβαίνοντεςυπο την κρημνισμένηνγέφυραν στις τριχαίς διά να φθάσουν εις την εκβολήν του ποταμού Πλατανιά (15^ονόριον) αναπλέοντας μέχρι της κυριωτέρας πηγής, έφθασαν επί της κορυφής του όρους Ζουρνάτου (16^ον και 17^ονόριον). Εξ αυτού του σημείου ακολουθώντας τον ζυγόνήλθον εφεξής από του ΑυχένοςΑφωρισμένη (18^ονόριον) διά να καταλάβουν την κορυφήν του όρους Πέντε Πύργοι (19^ονόριον) και να συνκλίσωσι την γραμμήν ταύτην, ακολουθώντας πάντοτε την κλίσιν των υδάτων μέχρι του αυχένος τρία σύνορα (20^ονόριον)………….

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1. «Από τον Παγασητικό έως τον Αμβρακικό» ένα οδοιπορικό στα πρώτα σύνορα της Ελλάδας, του συγγραφέα Στέφανου Σταμέλλου εκδόσεως Σ.Ι.Ζαχαρόπουλος.
2. Πρακτικά 3^ου Συνεδρίου Φθιωτικής ιστορίας, Λαμία 4,5,6,/11/2005
3. Πρακτικά Δ΄ Συνεδρίου Αλμυριωτικών Σπουδών, Αλμυρός Μαγνησίας 17-19/10/2008
4. Memoir on the Northern Frontier of Greece By Lieutenant-Colonel Baker Vol. 7 (1837) pages 81 – 94
5. ΦΕΚ. Αρ.80-1836

agrinionews.gr