Ομιλία κ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Δ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
Στο ορεινό χωριό Αργυρο Πηγάδι-Τριχωνίδος, του Δήμου Θέρμου, έγιναν -10 Αυγούστου 2019- τα αποκαλυπτήρια της προτομής του οπλαρχηγού του Απόκουρου ΚΩΣΤΑ-ΚΩΝΣΤΑ ΣΙΑΔΗΜΑ.
Με τον απαιτούμενο ιστορικό συμβιβασμό στη μνήμη και τη θυσία όλων εκείνων των αγωνιστών του 1821 και με αδιάσειστα ιστορικά στοιχεία και έγγραφα, από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, των αγωνιστών του ’21 της Εθνικής Βιβλιοθήκης, της Ελληνικής Παλιγγενεσίας και την πλούσια βιβλιογραφία, ο κεντρικός ομιλητής κ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, Νομικός-Οικονομολόγος πρώην Βουλευτής, με σφαιρική και ελεύθερη σκέψη, ξεδίπλωσε και φώτισε τη ζωή και τη συμμετοχική δράση του Καπιτάν Κώστα Σιαδήμα, ως οπλαρχηγού στο Απόκορο προεπαναστατικά και ως Στρατηγού στον απελευθερωτικό αγώνα κατά την επανάσταση του 1821. Στην όντας αποκαλυπτική και εμπεριστατωμένη ομιλία του ο κ. Κωστόπουλος, μεταξύ άλλων, τόνισε χαρακτηριστικά:
«… Τα σημαντικότερα γεγονότα στο Απόκουρο-Αιτωλίας, στα χρόνια της Οθωματικής αυτοκρατορίας, ήταν η Κλεφτουριά, τα αρματολίκια, τα μοναστήρια, η φιλική εταιρεία, οι λόγιοι άνθρωποι των γραμμάτων και ο γενικός ξεσηκωμός των Ελλήνων…».
Στους κλέφτες, στους σκληροτράχηλους και ορεσίβιους αυτούς ανυπότακτους Έλληνες εμπιστεύθηκαν οι υπόδουλοι χριστιανοί την άρνησή τους να υποταχθούν στη βαρβαρότητα των αλλόδοξων κατακτητών. Οι κλέφτες είχαν αφοσίωση στην πίστη και στην πατρίδα γι’ αυτό ποτέ κλέφτης δεν αλλαξοπίστεψε!
Στα σκοτεινά χρόνια της τουρκοκρατίας που «… όλα τ’ έσκιαζε η φοβέρα…» μόνο δύο στοιχεία, η θρησκεία και η γλώσσα «…διατηρήθηκαν άμεικτα προς άλληλα όπως το ύδωρ και το έλαιον…» γράφει ο ιστορικός Παπαρηγόπουλος.
Η κλεφτουριά γέννησε και άνδρωσε τους πρώτους πυρίνες-πολεμιστές του επαναστατικού στρατού στον αγώνα της λευτεριάς του 1821: «…Στα χρόνια του Αλή Πασά οι Τούρκοι για να γλυτώσουν τις φονικές συγκρούσεις, τις επιδρομές και τις ληστείες των κλεφταρματολών, αναγκάσθηκαν να αναθέσουν τη φύλαξη και την τήρηση της τάξης ολόκληρων περιοχών-επαρχιών σε Έλληνες-κλέφτες-οπλαρχηγούς τους οποίους ονόμασαν Αρματολούς και την περιοχή Αρματολίκι. Το παράδοξο ήταν, ο χθεσινός ανυπότακτος κλέφτης να γίνεται υποταγμένος Αρματολός στην υπηρεσία του κατακτητή και μάλιστα, πολλές φορές, το ίδιο πρόσωπο ήταν ταυτόχρονα και κλέφτης και αρματολός. Ο κάθε αρματολός ως πολίτης της οθωμανικής αυτοκρατορίας, απολάμβανε διάφορα προνόμια εξουσίας και μισθό. Οργάνωνε και συντηρούσε ένοπλη ομάδα από ομόδοξούς του και συνεργαζόταν με τους προεστούς, τους προύχοντες και τους Τούρκους σύμφωνα με τα φιρμάνια και τις προσταγές των πασάδων. Έτσι γεννήθηκε μέσα στην τυραννική κυριαρχία των τουρκαλβανών μια νέα μορφή τοπικής εξουσίας από υπόδουλους χριστιανούς, ο κλεφταρματολισμός, από την οποίαν όμως ξεφύτρωσαν τα πρώτα ένοπλα ελληνικά στρατιωτικά σώματα.
Μπορεί σήμερα οι λέξεις κλέφτης ή αρματολός να είναι υποτιμητικές. Μπορεί να καταλογιστούν πολλά στις τότε ένοπλες ομάδες των κλεφταρματολών. Η αλήθεια όμως είναι, πως μέσα απ’ αυτές ξεπήδησαν οι πρόδρομοι του εθνικού ξεσηκωμού και τα ένοπλα «γιουρούσια» αυτών κατατρόπωσαν πολυάριθμους οργανωμένους στρατούς τουρκαλβανών και Αγαρηνών.
Ναι, η θυσία των παλληκαριών αυτών γέννησε το σύγχρονο Ελληνικό Κράτος και τον ΝΕΟΕΛΛΗΝΑ!
Τα μοναστήρια ήταν ορεινά καταφύγια του κατατρεγμένου λαού, ορμητήρια κλεφτών και απόρθητες φωλιές χριστιανισμού και εθνικού φρονήματος. Σ’ αυτά μυήθηκαν οι οπλαρχηγοί στη φιλική εταιρεία και εκεί, μαζί με τους κληρικούς σήκωσαν τα λάβαρα της επανάστασης.
Φλογεροί ρασοφόροι, όπως ο Άγιος των Σκλάβων, ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο δικός μας Πατροκοσμάς, με το ραβδί του στρατοκόπου και όπλο την πίστη στο Χριστό και την αγάπη στην πατρίδα, ενεφύσησε στους απελπισμένους ραγιάδες τη λέξη ΓΕΝΟΣ και τους μπόλιασε με το ΠΟΘΟΥΜΕΝΟ. Η Φιλική Εταιρεία όρκισε μυστικά οπλαρχηγούς, καπεταναίους, προεστούς και ασυμβίβαστους αγωνιστές στην ιδέα της Εθνικής επανάστασης, με όραμα τη συγκρότηση ανεξαρτήτου εθνικού κράτους.
Ύψιστο πατριωτικό προανάκρουσμα της εθνεγερσίας αποτέλεσαν οι υποθήκες του Κοραή, ο επαναστατικός θούριος του Ρήγα Φεραίου η ακάματη δράση των λόγιων Αιτωλών.
Μέσα στο Καμίνι της κλεφτουριάς που κυριαρχούσε στα βουνά του Απόκουρου, γεννήθηκε στη δεκαετία του 1780 στο ορεινό χωριό Γκερτοβός (σημερινό Αργυροπηγάδι) ο ΚΩΣΤΑΣ ΣΙΑΔΗΜΑΣ. Γιός του Ιωάννη και της Σοφίας. Παντρεύτηκε την αδελφή των Γιολδασέων (αρματολών Καρπενησίου) και απέκτησε πέντε (5) παιδιά (Ιωάννης, Δημήτρης, Χρήστος, Λάμπρος και Ελένη). Ο Κώστας Σιαδήμας είχε όλα τα προτερήματα και τα ελαττώματα της ορεινής Ελληνικής φυλής. Διέθετε δύναμη ψυχής, καρτερικότητα και σκληρή θέληση.
Ήταν διεκδικητικός αγωνιστής και αμείλικτος τιμωρός των εχθρών. Ήταν αγαπητός και έμπιστος αλλά πείσμων και τοπικιστής. Προσηνής και ευσεβής. Σε επιγραφή στην προθήκη της Μονής Μυρτιά υπογράφει «…1821 ΑΠΡΙΛΙΟΥ, έγραψε ο Καπετάν ΣΙΑΔΗΜΑΣ τέσσαρες παρρησίες, του λόγου του και των γονέων του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, ΙΩΑΝΝΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΣΟΦΙΑΣ και επλήρωσε τα διωρισμένα…».
Νεαρό κλεφτόπουλο ο Σιαδήμας αρχικά εντάσσεται στο κλεφτικό νταϊφά του Ταργαζίκη και ύστερα στο σώμα του Γιώργου Σφαλτού πρωτοκλέφτη του Ζυγού.
Αργότερα, μαζί με τα αδέλφια του Χρηστάκη, Νάσο και Λευτέρη και με 25 παλληκάρια Γκερτοβίτες συγκροτεί δικό του κλέφτικο σώμα και ξεκινούν για να καταπατήσουν την τουρκιά. Το 1805 και κατ’ άλλους το 1818 ορίσθηκε Αρματολός στο Απόκουρο. Τότε διέθετε αξιόμαχη ένοπλη κλεφτική ομάδα σ’ όλο το Απόκουρο. Αν και υπαγόταν στη δικαιοδοσία του Αλή Πασά δεν υπηρέτησε ποτέ στην αυλή του, ούτε και καταγράφεται ως προσκυνημένος όπως άλλοι μεγαλοκαπεταναίοι. Το 1820 μυήθηκε στα μυστικά της Φιλικής Εταιρείας από τον πολέμαρχο Δαμιανό, ηγούμενο της ιστορικής Μονής Αγίου Δημητρίου-Κουτουλιστιών Ναυπακτίας. Στις 20 Μαΐου 1821 σήκωσε τη σημαία της επανάστασης στο Απόκουρο και πολιόρκησε τη Ναύπακτο και το Αντίρριο.
Το 1822 ο Κώστας Σιαδήμας προάγεται σε Χιλίαρχο με απόφαση της Γερουσίας Δυτικής Χέρσου Ελλάδος.
Το 1823 (12/13 Ιουνίου) προάγεται στο αξίωμα του Στρατηγού με το υπ’ αριθ. 120 προβούλευμα του Εκτελεστικού Σώματος, ενώ είχε προταθεί με τα υπ’ αριθ. 1686-87 προβουλεύματα βουλευτικού για αντιστράτηγος.
Το 1822 (12 Μαΐου) με το υπ’ αριθ. 1399 θέσπισμα του Προέδρου του εκτελεστικού Α. Μαυροκορδάτου, χαρίζεται στο χιλίαρχο Κώστα Σιαδήμα το τσιφλίκι Γούστιανη. Όμως με το 3929/24 Φεβρουαρίου 1825 έγγραφο της Γενικής Διοικούσας Επιτροπής ακυρώνεται η παραχώρηση του τσιφλικιού. Είχε ήδη επέλθει ρήξη μεταξύ Σιαδήμα και Μαυροκορδάτου. Το 1823 ο Μαυροκορδάτος διόρισε Αρματολό στο Απόκουρο τον Χρήστο Μακράκο (αδελφό του Δημ. Μακρή). Ο Καπιτάν Σιαδήμας, πείσμων και τοπικιστής, το θεώρησε αυτό κατάφωρη αδικία και προσβολή, έδιωξε κακήν κακώς το Μακράκο και ξαναπήρε το Αρματολίκι. Η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ καπεταναίων αποφεύχθηκε με υποχώρηση του Σιαδήμα και το 1824 ο ευνοούμενος Μακράκης διορίσθηκε Αρματολός αλλά στις καρδιές των Αποκουρητών Καπιτάνιος ήταν ο Κώστας Σιαδήμας.
Κατά την επανάσταση του 1821 σε περισσότερες από τριάντα (30) μάχες βρίσκουμε τον πολέμαρχο Κώστα Σιαδήμα με το γιαταγάνι στο χέρι, μαζί με τα παλικάρια του, ν’ ανοίγει το δρόμο προς τη λευτεριά.
Στην πολιορκία και απελευθέρωση της πόλης του Αγρινίου (Βραχώρι) τον Ιούνιο του 1821, έλαβε μέρος επικεφαλής πεντακοσίων (500) συνεπαρχιωτών του (κατά τον Σπυρ. Τρικούπη) και ήταν ο πρώτος οπλαρχηγός που μπήκε στην πόλη. Μεγάλη συμβολή είχε στις μάχες στο Ζαπάντι, Βουργαρέλι Άρτας, Λουτράκι Ξηρομέρου, Άμπλιανη, Αποκλείστρα Ευρυτανίας και στη θρυλική μάχη στο Παλιόκαστρο Πετροχωρίου (1825). Στην ιστορική -καταστροφική μάχη της Καλιακούδας Καρπενησίου (Αύγουστος 1823) κατηγορήθηκε για καπάκια – συμφωνίες με τους εχθρούς, καθώς από την απόκρημνη χαράδρα που φύλαγαν -Σιαδήμας και Γιολδάσης- πέρασαν Αλβανοκροάτες και διέλυσαν το Ελληνικό στρατόπεδο.
Στο Τριμελές Πολεμικό Συμβούλιο που παραπέμφθηκε για προδοσία και καπάκια στο Απόκουρο ο Σιαδήμας (όχι όμως και ο Γιολδάσης) αφού εξετάστηκαν μάρτυρες και έγγραφα, ο Σιαδήμας κρίθηκε άμοιρος πάσης κατηγορίας και αθωώθηκε. Ο Νίκος Κασομούλης γράφει «… εις το κριτήριον τούτο ήμουν διορισμένος προσωρινώς γραμματεύς. Από τας μαρτυρίας όπου ελάβομεν του Κίτσου Κώστα (Σουλιώτη) και άλλων δύο … και δια την προσκύνησίν του ο Σιαδήμας απολογήθει ότι τον εβίασαν οι πολίται και το έκαμεν εξ ανάγκης. Είχεν και δια τούτο μερικά έγγραφα προς απόδειξιν».
Μετά την αθώωση ο Σιαδήμας ζήτησε να επανέλθει στο Αρματολίκι του αλλά η διοίκηση αρνήθηκε. Παρά τις άδικες μεταχειρίσεις του ο Σιαδήμας δεν ενεπλάκη στις εμφύλιες διαμάχες. Αντιθέτως παραμερίζοντας πικρίες και αποκλεισμούς στρατεύθηκε για το ποθούμενο στο μεγάλο απελευθερωτικό αγώνα. Στις 10/12 Σεπτεμβρίου 1825 στη μεγάλη σύσκεψη οπλαρχηγών που έγινε στο Δραγαμέστο (Αστακό) υπό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη για την ενίσχυση της φρουράς Μεσολογγίου και ενώ οι μεγαλοπλαρχηγοί διαφώνησαν και έφευγαν από το στρατόπεδο, ο λεοντόκαρδος Αποκουρίτης Κώστας Σιαδήμας, πιστός και υπάκουος στο κάλεσμα της πατρίδος, μαζί με τα παλικάρια του, στις 13 Σεπτεμβρίου του 1825 μπαίνει στη φρουρά των Αθανάτων πολιορκημένων στο Μεσολόγγι. Επειδή ηγείται άνω των 70 πολεμιστών ονομάζεται Σωματάρχης και τοποθετείται στο Προμαχώνα υπ’ αριθ. 10 του Δεσπότη. Συμμετέχει στο Συμβούλιο του Θανάτου όπου αποφασίζεται η θρυλική έξοδος τη νύχτα του Λαζάρου 10/11 Απριλίου 1826. Με την ηρωική θυσία του στα βαλτόνερα της ντάπιας του Δεσπότη, ο Σωματάρχης, ο Στρατηγός, ο Αποκουρίτης Αρματολός, ο Γκερτοβίτης οπλαρχηγός Κώστας Σιαδήμας, σφράγισε με το αίμα του το αγωνιστικό οδοιπορικό του και πέρασε με τιμή και δόξα στην αιωνιότητα της ιστορίας. Το όνομά του είναι γραμμένο στον τιμητικό κατάλογο των 143 ηρώων αγωνιστών.
«Κώστα Σιαδήμα τρομερέ / χωρίς δεσμά λιοντάρι / εις κάθε μάχην εχθρική / με άδειο το φικάρι» (επίγραμμα ελεγειακού ποιητή Τριαντάφυλλου Σπονδή 1884).
Η επιτροπή εκδουλεύσεων και θυσιών τον κατέταξε αρχικά στην πέμπτη (Ε) θέση των Αξιωματικών (δηλ. Λοχαγός) και μετέπειτα με την 436 Απόφαση του Α’ Τμήματος της Επιτροπής στην τέταρτη (Δ’) θέση δηλ. Ταγματάρχης …
… Στον καπετάν Σιαδήμα αποδίδεται η δολοφονία του πρωτοκλέφτη – ληστή του Ζυγού Γιώργου Σφαλτού κατά τα έτη 1805-1806, με εντολή του Αλή Πασά. Η κατηγορία αυτή θεμελιώθηκε σ’ ένα διηγηματογράφημα του Ανδρέα Καρκαβίτσα που δημοσιεύθηκε το 1892 στην «εφημερίδα», χωρίς όμως έγκυρα πρωτογενή στοιχεία. Έκτοτε έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά. Επί Αλή Πασά γενικός δερβέναγας ήταν ο διαβόητος Γιουσούφ Αράπης. Ως γενικός αρματολός Αιτωλ/νίας διορίσθηκε ο Γριβογιώργος με εντολή να εξοντωθούν με κάθε τρόπο όλες οι ανυπότακτες κλεφτοληστρικές ομάδες. Το κυνήγι του Σφαλτού κορυφώθηκε ύστερα και από ένα ληστρικό περιστατικό του αρπαγής, βιασμών και δολοφονιών 18 κοριτσιών από το Μεσολόγγι: «ή μαζί μας ή το κεφάλι σου…» ήταν το μουσουλμανικό πρόσταγμα στο απηνή διωγμό του, και το τούρκικο γιαταγάνι έφαγε τότε πολλούς κλεφταρματολούς και καπεταναίους στο Ζυγό όπως, Σφαλτός, Δίπλας, Κατσαντωναίοι και μόλις γλύτωσε την ενέδρα ο Μακρής. Παρά τη διηγηματική βεβαιότητα του Καρκαβίτσα και τη λαϊκή παράδοση, η έλλειψη αντικειμενικών και πρωτογενών στοιχείων διαιωνίζει το ερώτημα. Τελικά η δολοφονία Σφαλτού ήταν έργο του Σιαδήμα ή του αδίστακτου πασά των Ιωαννίνων (Γριβογιώργου – Γιουσούφ Αράπη); Μένει να αποδειχθεί!
… Στο φάκελο αγωνιστών του καπετάνιου υπάρχουν αναφορές των παιδιών του -κληρονόμων από 1846 και συνέχεια, με τις οποίες καταγράφουν μία προς μία τις προσφορές σε ζώα και δημητριακά που έκανε ο πατέρας τους για τροφοδοσία των στρατευμάτων και ζητούν αναγνώριση και αποζημιώσεις. Σχετική αναφορά με αριθμό 1260/27-Χβρίου 1825, είχαν κάνει και είκοσι (20) οπλαρχηγοί της Φρουράς Μεσολογγίου και ζητούσαν να αυξηθεί η χορηγία (μισθός) του Στρατηγού Σιαδήμα, γιατί είχε προσφέρει στον αγώνα και την άμυνα του Μεσολογγίου το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του …
… Αλήθεια, αναρωτήθηκε κανείς ποιά δύναμη έσπρωξε αυτά τα παλικάρια να ξεσηκωθούν, να σβήσουν τα όνειρά τους και να συναντηθούν με το θάνατο στις βουνοπλαγιές, στα φαράγγια και στα πελάγη μας; Καλύτερα να μας πουν «σφαγάρια παρά ψοφίμια» έλεγε ο Καραϊσκάκης.
Αλήθεια μπορεί κανείς να στοχαστεί, ποιά προσταγή, ποιό κάλεσμα υποχρέωσε τον Κώστα Σιαδήμα, που σήμερα τιμάμε, ν’ αφήσει τον καθαρό και ίσως αδούλωτο βουνήσιο αέρα και να κλεισθεί στη φρουρά των Μεγαλομαρτύρων του Μεσολογγίου, υπογράφοντας μάλιστα και το δικό του θάνατο στο ιστορικό συμβούλιο του θανάτου;
- Μία ήταν η παντοδυναμία τους
- Το καθήκον
Αυτό ήταν που τους χαλύβδωσε τα στήθη, την ψυχή τους και προτίμησαν ασυμβίβαστα «πόλεμο ή θάνατο».
Το καθήκον ήταν που τους κατέστησε αιώνια σύμβολα και αναντικατάστατες μορφές. Αυτό ήταν που δεν τους άφηνε κανένα περιθώριο προδοτικής συμφωνίας και συνδιαλλαγής, πανούργοι ήσαν, προδότες δεν ήταν.
Σήμερα, αποκαλύπτοντας την προτομή του οπλαρχηγού μας Κώστα Σιαδήμα, εδώ στη γενέτειρά του, ας μνημονεύσουμε ευλαβικά τη θωριά και τις ψυχές όλων των αγωνιστών Αποκουρητών.
Συμπληρώνοντας 200 χρόνια από τη ζωή και τη δράση των αγωνιστών του 1821, το δικό μας χρέος είναι, αν και αδικαιολόγητα υπερήμερο, στο Απόκορο, στην Αιτωλ/νία να αναδείξουμε σε κάθε χωριό, σε κάθε πόλη, σε κάθε διάσελο, βουνοκορφή κι ακρογιάλι τα συγκλονιστικά γεγονότα και τα πρόσωπα όλων εκείνων των αγωνιστών του ’21, που με τη θυσία τους έγιναν η δαφνοστόλιστη γέφυρα για να περάσει αιματοβαμμένη αλλά λεύτερη, η δόξα, η Ελλάδα και το ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΝΟΣ.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Δ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
sinidisi.gr
