Γράφει ο Π. Παναγιώτου
Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Νέας Υόρκης αθώωσε το Σωκράτη μετά από 2.410 χρόνια. Σε μια ιστορική δίκη, με αρχαιοελληνικά στοιχεία και συνάμα με σύγχρονες αντιλήψεις, δοσμένες με νομικές εκφάνσεις και χιούμορ, εκατοντάδες θεατές είχαν την ευκαιρία να βιώσουν μια εκπληκτική "παράσταση" της αλήθειας, του νόμου και της ελληνικής κληρονομιάς.
Τη μεταφορά της δίκης του Σωκράτη, σε μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές δικαστικές αίθουσες της Αμερικανικής Δικαιοσύνης, ανέλαβε το Ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάση, καταφέρνοντας να πετύχει τη συμμετοχή κορυφαίων δικαστών και διαπρεπών δικηγόρων της νεοϋορκέζικης νομικής ελίτ.
Το δικαστικό σώμα διχάστηκε μπροστά σε χείμαρρο επιχειρημάτων και ρητορικών λόγων από τις δυο πλευρές, αναδεικνύοντας παράλληλα το διαχρονικό σκεπτικισμό για την πολύκροτη δίκη του Σωκράτη, που προβληματίζει κάθε φορά που μεταφέρεται ο χρόνος, ο τόπος και η επικρατούσα κατάσταση της τότε εποχής.
Στη δίκη του Μανχάταν, η οποία ουσιαστικά δεν αποτελούσε αναπαράσταση, αλλά μια νέα εκδοχή, εξετάστηκαν όλες οι κατηγορίες που βάρυναν το Σωκράτη το 399 π. χ., με σκοπό να αποφανθούν οι Αθηναίοι αν είναι "ένοχος" ή "αθώος", κατηγορούμενος για "ασέβεια προς τους Θεούς" και για "διαφθορά των νέων".
Κατά τη δίκη, ο Σωκράτης επέδειξε θάρρος, είχε χιούμορ και σε μερικές περιπτώσεις προκαλούσε το δικαστήριο. Η κατηγορούσα αρχή υποστήριξε ότι οι ιδέες του διαφθείρουν τους νέους και αποσταθεροποιούν τους θεσμούς της Πολιτείας, ενώ οι συνήγοροι υπεράσπισης στήριξαν τα επιχειρήματά τους σε κλασσικά ντοκουμέντα και με σύγχρονες διατυπώσεις.
Οι τρεις δικαστές ήταν ο Ντένις Τζέικομπς (πρόεδρος του δεύτερου ομοσπονδιακού εφετείου ΗΠΑ), ο οποίος προήδρευσε, η Λορέτα Πρέσκα (πρόεδρος ομοσπονδιακού δικαστηρίου της νότιας περιφέρειας Νέας Υόρκης) και η Κάρολ Μπέγκλεϊ Έιμον (πρόεδρος ομοσπονδιακού δικαστηρίου της ανατολικής περιφέρειας Νέας Υόρκης). Οι δυο πρώτοι ψήφισαν υπέρ της αθώωσης του Σωκράτη και η τρίτη τον καταδίκασε.
Δημόσιοι κατήγοροι, εκπροσωπώντας την Πόλη των Αθηνών, ήταν ο δικηγόρος, οικονομολόγος και πρόεδρος του Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάση, Αντώνης Παπαδημητρίου και ο έφεδρος συνταγματάρχης και νυν αναπληρωτής εισαγγελέας στη Νέα Υόρκη, Μάθιου Μπογδάνος. Συνήγορος υπεράσπισης ήταν ο Έντι Χέις και την Απολογία του Σωκράτη έκανε ο Μπενζαμίν Μπράφμαν. Και οι δυο είναι διακεκριμένοι ποινικολόγοι.
Πριν το άκουσμα της ετυμηγορίας του δικαστηρίου, ο γνωστός συγγραφέας και καθηγητής του πανεπιστημίου Πρίνστον Αλέξανδρος Νεχαμάς έδωσε μια εικόνα της ακαδημαϊκής πλευράς για τη δίκη του Σωκράτη. Με την απόφαση του δικαστηρίου συμφώνησαν 185 θεατές-ένορκοι, διαφώνησαν 29 και πολλοί άλλοι δεν συμμετείχαν στην ψηφοφορία.
Ο πρόεδρος του Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάση, Αντώνης Παπαδημητρίου, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι "όσα χρόνια και να περάσουν, είναι πολύ δύσκολο να καταδικαστεί ο Σωκράτης, ο οποίος αναγνωρίζεται απ' όλους για την τεράστια συμβολή του στη φιλοσοφική σκέψη", υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι "δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι η δίκη του Σωκράτη ήταν απολύτως νόμιμη και ότι ο ίδιος ο Σωκράτης ήταν αυτός που προκάλεσε το θάνατό του. Όπως υποστήριξα στη δίκη, για λόγους δικανικούς, έπρεπε να καταδικαστεί. Αυτό όμως ήταν στην Αθήνα της εποχής εκείνης. Δηλαδή, πιστεύω ότι η Αθήνα έδωσε στο Σωκράτη μια δίκαιη δίκη και του επέτρεψε να αμυνθεί και να υπερασπιστεί τον εαυτό του".
Ο ακαδημαϊκός Αλέξανδρος Νεχαμάς ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι "ο Σωκράτης παραμένει ένα μυστήριο. Η σημερινή δίκη είναι μια ακόμη προσπάθεια να συλλάβουμε αυτό το μυστήριο και ουσιαστικά αυτό που μας έδωσε ήταν μια πρόσθεση στο μυστήριο. Οι δικαστές διαφώνησαν, όπως και πολλοί θεατές που συμφώνησαν ή διαφώνησαν μαζί τους. Οπότε προσθέσαμε ένα αίνιγμα σ' αυτό το μυστήριο. Με τη μεγάλη συμμετοχή του κόσμου διαπιστώνουμε ότι η δίκη του Σωκράτη ενδιαφέρει πάντα το ευρύ κοινό, γιατί είναι πάντα επίκαιρη. Δεν ήταν αναπαράσταση. Ήταν μια πρόσθεση στον τεράστιο αριθμό απόψεων που έχουν ήδη εκφραστεί και αναμένεται να συνεχιστούν".
Ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, επισήμανε ότι "ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η παρουσίαση της δίκης του Σωκράτη από πλευράς υπεράσπισης, συνηγορίας και κατηγορίας. Ανεπτύχθησαν σημαντικές απόψεις, με στοιχεία έξυπνου λόγου και έξυπνων αναφορών. Συμμετείχαν επιφανείς ποινικολόγοι και δικαστές, δίνοντας μια εικόνα πολύ ενδιαφέρουσα. Και είναι πολύ σημαντικό που το ίδρυμα Ωνάση θα κυκλοφορήσει σε DVD αυτή τη δίκη και θα τη δημοσιοποιήσει στο διαδίκτυο".
Στην ερώτησή μας αν συμφωνεί με την απόφαση του δικαστηρίου, ο Προκαθήμενος της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας στην Αμερική είπε ότι "από την ώρα που ο Άγιος Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς θεωρεί το Σωκράτη ως εκπρόσωπο της παρουσίας του συνταγματικού λόγου του Χριστού προ Χριστού, δεν μπορώ να τον καταδικάσω".
Ο εκτελεστικός διευθυντής του Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάση στη Νέα Υόρκη, πρέσβης Λουκάς Τσίλας, σημείωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι "η δίκη έγινε μέσα σε μια εκπληκτική δικαστική αίθουσα από πραγματικούς σπουδαίους δικαστές, από διάσημους δικηγόρους, δίδοντας μια σοβαρότητα και ένα ρεαλισμό. Είμαι ευτυχής με το αποτέλεσμα. Αθώωση μεν, αλλά και μια μειοψηφία που υποστήριξε ότι υπήρχαν και λόγοι που η Αθήνα έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει.
Βεβαίως, γεννιούνται παγκόσμια και αιώνια ερωτήματα απ' αυτή τη δίκη που θα συνεχίσουν να προβληματίζουν τον κόσμο".
Πηγές: omogeneia.ana-mpa.gr & ΑΠΕ-ΜΠΕ
