Ο Θέστιος, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία,υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους βασιλιάδες, πολέμαρχους αλλά και γενάρχης των Αιτωλών. Πατέρας του ήταν ο θεός Άρης και μητέρα του η Δημονίκη. Αδέρφια του ήταν ο Εύηνος, ο Πύλος και ο Μώλος. Ο Θέστιος βασίλευσε στην Πλευρώνα κι ο αδερφός του ο Εύηνος στην γειτονική Καλυδώνα. Μετά την αυτοκτονία του αδερφού του Εύηνου στον ποταμό Λυκόρμα, έγινε κύριος όλης της Αιτωλίας. Παντρεύτηκε την Ευρυθέμιδα και μαζί της απέκτησε 4 γιους (Ίφικλος, Εύιππος, Πλήξιππος, Ευρύπυλος) και 3 κόρες, οι ονομαζόμενες Θεστιάδες, οι οποίες ήταν οι Αλθαία, η Λήδα και η Υπερμνήστρα. Μητέρα της Λήδας, δεν ήταν η Ευρυθέμιδα, αλλά η Παντεδυία, την οποία νυμφεύθηκε ο Θέστιος ενόσω ήταν έγκυος από τον Γλαύκο. Η κόρη του Αλθαία παντρεύτηκε τον Οινέα, μετέπειτα βασιλιά της Καλυδώνας.
Αυτή η σύγκρουση καταδεικνύει ότι η μάχη Κουρητών Πλευρωνίων και Αιτωλών Καλυδωνίων, έχει να κάνει με προμυκηναϊκές μάχες μεταξύ των δύο αυτών φυλών. Τους Κουρήτες που προϋπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή και τους Αιτωλούς, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν πολύ αργότερα.
Επίσης, πολύ καλές ήταν οι σχέσεις του Θέστιου με τα βασίλεια της Πελοπονήσσου. Κάποια φορά, οι πρίγκηπες της Σπάρτης Τυνδάρεως και Ικάριος, εξορίζονται από την πόλη τους και φιλοξενούνται στην Αιτωλία, στον βασιλιά Θέστιο. Εκεί βοηθούν τον Αιτωλό βασιλιά να αντιμετωπίσει κάποιους γειτονικούς εχθρούς, και γι'αυτή τους την βοήθεια, ο Θέστιος δίνει στον Τυνδάρεω την κόρη του Λήδα ως σύζυγο, όπου όταν επιστρέφουν στην Σπάρτη κάνουν 7 παιδιά, δύο εκ των οποίων ήταν η μυθική "ωραία" Ελένη (σύζυγος Μενέλαου) και η Κλυταιμνήστρα (σύζυγος Αγαμέμνωνα). Στον δε Ικάριο, ο Θέστιος χάρισε ένα μέρος από το κράτος του για να κυβερνά. Κόρη του Ικάριου ήταν η Πηνελόπη, η πιστή σύζυγος του Οδυσσέα.
Για το όνομα Θέστιος έχουν γίνει πολλές συζητήσεις και έχουν καταγραφεί περισσότερες θεωρίες, χωρίς να έχει ξεκαθαριστεί το ακριβές. Ο Απολλόδωρος, ο Εύμελος ο Κορίνθιος, ο Ευριπίδης κι ο Ελλάνικος, στα έργα τους αναφέρουν τον Θέστιο ως Βασιλιά της Αιτωλίας, με κάποιες μικροδιαφορές στις ερμηνείς τους, όσον αφορά την καταγωγή του Θέστιου. Αλλά και ο Όμηρος αναφέρει στην Ιλίαδα τη σωστή γενεαλογία των απογόνων του Θέστιου.
Η απορία που γεννάται είναι, πώς ήταν δυνατόν να ηγείται των Κουρητών, ο προαναφερθείς βασιλιάς της Αιτωλίας, όταν είναι
γνωστό, πως πρώτα ζούσαν στην περιοχή οι Κουρήτες, τους οποίους εκδίωξαν από τον τόπο τους οι Αιτωλοί; Παρόλο που οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν τον Θέστιο ως βασιλιά των Αιτωλών, η πραγματικότητα μάλλον είναι ότι ήταν βασιλιάς των Κουρητών, σε μια έκταση που εκτεινόταν από τον Αχελώο, μέχρι την αρχαία Πλευρώνα. Από εκεί και πέρα (Καλυδώνα), ήταν περιοχή των Αιτωλών. Έδρα της χώρας των Κουρητών εικάζεται πως ήταν η τοποθεσία Βλοχός, κοντά στο σημερινό χωριό Καινούριο. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια, πολλές συζητήσεις γίνονται για την πυραμίδοειδή τοποθεσία του Βλοχού, αυτόν τον αινιγματικό και επιβλητικό χώρο της προϊστορικής εποχής που δεν έχει ερευνηθεί επαρκώς.
Μια επίσης εύλογη απορία, είναι εάν ο μυθικός βασιλιάς Θέστιος, έχει σχέση με τους Θεστιείς, αιτωλικό φύλο που βρισκόταν στα βόρεια της λίμνης Τριχωνίδας και αναφέρονται σε πολλές ιστορικές πηγές. Απάντηση δεν έχει δοθεί, αλλά μόνον εικασίες έχουν γίνει. Ένα όνομα του ποταμού Αχελώου είναι "θέστιος", που μια πιθανή σημασία του είναι σπίτι ή οίκος ή πατρίδα του θεού. Ίσως, πριν οι Θεστιείς εγκατασταθούν στην τοποθεσία που βρίσκονταν κατά τη μυκηναϊκή εποχή μέχρι και τα ελληνιστικά χρόνια, διέμεναν κοντά ή δίπλα στον ποταμό Αχελώο, αλλά αναγκάστηκαν να μεταφερθούν πιο ανατολικά και να ιδρύσουν την πόλη τους σε νέο έδαφος. Στην περίπτωση που το όνομα Θέστιος, έχει ερμηνεία "θεϊκή", τότε δεν αποκλείεται να υπήρχε ένα ιερό στην κορυφή του Βλοχού ή ένα ανάκτορο (αντίστοιχο των Μυκηνών) και το όνομα Θέστιος να σήμαινε Θεός ή να ήταν τίτλος που έπαιρναν οι άνακτες (βασιλιάδες) της περιοχής.
γη Αιτωλών κι Ακαρνάνων
