ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ ΚΩΣΤΗΣ Ν. ΠΟΥΛΟΣ
[ΚΑΠΕΤΑΝ ΠΛΑΤΑΝΟΣ 1883 – 1912]
Γράφει ο Γιάννης Πορφύρης
(Πρώτη δημοσίευση)
Γεννήθηκε στον Πλάτανο το 1883, γιος του Νικολάου Ιωάν. Πούλου και της Ελένης. Αδέλφια του είχε τον Γιάννη και δύο αδελφές, την Μαρίνα συζ. Ιωάννου Λάμπρου Κουλουτούρου και την Χαρίκλεια συζ. Ευθυμίου Νικ. Ζαβέρδα εκ Κλεπάς.
Τελείωσε το Ελληνικό Σχολείο Πλατάνου και την Α τάξη Γυμνασίου, εις ηλικία 18 ετών, το έτος 1901 κατετάγη στο στρατό ως εθελοντής Υπαξιωματικός και το 1902 εισήχθη στην Σχολή μονίμων και προήχθη στον βαθμό του Ανθυπολοχαγού.
To έτος 1903 θέτει τον εαυτό του στη διάθεση της πατρίδας, εντασσόμενος στο νεοσύστατο στην Αθήνα Μακεδονικό Κομιτάτο υπό τον δημοσιογράφο Δημήτριο Καλαποθάκη κατόπιν εκκλήσεων του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη.
Αμέσως αναχωρεί για την Μακεδονία εθελοντής στον αγώνα απελευθέρωσης της Μακεδονίας. Ηγείται δικού του σώματος Μακεδονομάχων δρώντας με το ψευδώνυμο «Καπετάν Πλάτανος» με δράση από τη Θεσσαλία μέχρι το Ελληνικότατο Μοναστήριον.
Αντλήσαμε ορισμένα ιστορικά δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής, βασιζόμενοι στα στοιχεία που μας διέσωσαν οι Πλατανιώτες ιστορικοί της εποχής αφ ενός μεν ο αείμνηστος Δημήτριος Φλέγγας στα συγγράμματά του (Εθνική Χαρά) και ο Σωτήριος Κωτσόπουλος στο ιστορικό βιβλίο του (Ναυπακτία).
Στο φύλλο με αριθ. 3320 της 17ης Ιανουαρίου του 1906 δημοσιεύτηκε με τίτλο «Συμπλοκή Ελλήνων και Βουλγάρων» το παρακάτω δημοσίευμα:
«… Κατ’ ειδήσεις εκ Μακεδονίας, προ ημερών, το σώμα του αρχηγού Πλατάνου, συνέλαβε έξωθι του Νιστάμ τον Μουχτάρην (προεστός) του χωρίου τούτου, :κατόπιν δε πατριωτικών λόγων τους οποίους απηύθυνε ο Ελληνομακεδών αρχηγός προς τούτον τον απέλυσεν.
Ο Μουχτάρης μόλις επανήλθεν εις το χωρίον του, εδήλωσεν ότι εγκαταλείπων το σχίσμα επανέρχεται εις την Ορθοδοξίαν.
Το αυτό Ελληνικόν Σώμα πληροφορηθέν ότι εις το χωρίον Τσαρίτσανη εκρύπτετο η υπό τον Βούλγαρον Κυριάζον συμμορία, μετέβη και εκύκλωσεν το χωρίον και άρχισεν ερεύνας εις όλας τας οικίας, όπως τον ανεύρη. Αιφνιδίως όμως οι ΕλληνοΜακεδόνες εδέχθησαν πυρά εκ διαφόρων οικιών, εκ των οποίων ετραυματίσθησαν δύο σύντροφοι του Σώματος.
Οι ΕλληνοΜακεδόνες οχυρωθέντες ανταπήντησαν εις το πυρ των Βουλγάρων, εξ ών εφόνευσαν και ετραυμάτισαν τινάς, ως και τον οδηγόν αυτών.
Επίσης το Σώμα του αρχηγού Πλατάνου, ηνάγκασεν τον περιβόητον Χριστιανομάχον Κανίμπεην, όστις εις μυρίας πιέσεις επέβαλεν πολλά Ελληνικά χωρία, ν’ αναχωρήσει αυθημερόν εις την ιδιαιτέραν του Κολώνειαν και ούτως μεγάλως ανεκούφισεν τον πληθυσμόν των άνω χωρίων …»
Στο φύλλο με αριθ. 3324 της 21ης Ιανουαρίου του 1906 δημοσιεύτηκε το παρακάτω τηλεγράφημα, προερχόμενο εξ Αυστρίας:
«… ΒΙΕΝΝΗ Σάββατον πρωϊα. Το Αυστριακόν Τηλεγραφικόν Πρακτορείον ανακοινεί σοβαρωτάτην είδησιν σήμερον περί της εν Μακεδονίας δράσεως των ΕλληνοΜακεδονικών σωμάτων, κατά την τελευταίαν ταύτην περίοδον.
Τα σώματα ταύτα ηύξησαν και επικρατούσι πανταχού εν τω Νομώ Μοναστηρίου. Τα πλείστα των χωρίων άτινα υπό την πίεσιν των βουλγαρικών συμμοριών είχαν μεταστεί εις το σχίσμα, επανήλθον ήδη εις την Ορθοδοξίαν, η δε βουλγαρική επιρροή εις το μεσημβρινόν τμήμα εξέλιπεν παντελώς.
Το νεωστί εισελθών ΕλληνοΜακεδονικόν Σώμα, είναι υπό τον αρχηγόν Πλάτανον, όπερ δια συντόνου καταδιώξεως ρων συμμοριών, κατόρθωσεν να τας διαλύσει Ένεκα της δράσεως των Ελληνικών Σωμάτων οι Βούλγαροι Μοναστηρίου ευρίσκονται εν απελπισία …»
Ηγετική μορφή ο Πλατανιώτης ήρωας Κωστής Πούλος, εφάμιλλος του ήρωα Παύλου Μελά και εκ των θεμελιωτών της ανεξαρτησίας της Ελληνικής Μακεδονίας.
Καθ’ όλο το διάστημα του στρατιωτικού του βίου ήταν πραγματικός λεβέντης και τον αγαπούσαν όλοι υφιστάμενοι και προϊστάμενοι, τον είχε δε εις μεγάλη εκτίμηση και θαυμασμό ο αείμνηστος Ελληνόψυχος αγωνιστής και Έλλην Πρόξενος τότε του Μοναστηρίου Ίων Δραγούμης.
Ο Αγώνας των Μακεδονομάχων και του Καπετάν Πλάτανου, κράτησε ως το 1908 οδηγώντας σε αποτυχία τα βουλγαρικά σχέδια για το βίαιο εκβουλγαρισμό της Μακεδονίας. Από το φθινόπωρο του 1911, όλα τα βαλκανικά κράτη: Βουλγαρία, Ελλάδα, Σερβία, Μαυροβούνιο κατέληξαν σε μία σειρά από διμερείς συνθήκες και στρατιωτικές συμβάσεις. Αυτό το πλέγμα διμερών σχέσεων ονομάστηκε «Βαλκανικός Συνασπισμός».
Στις 4 Οκτωβρίου 1912 η Οθωμανική Αυτοκρατορία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Βουλγαρίας και της Σερβίας, όχι όμως και κατά της Ελλάδος Την αμέσως όμως επόμενη ημέρα, η ελληνική κυβέρνηση κήρυξε εκείνη τον πόλεμο ως μέλος του Βαλκανικού Συνασπισμού, σε δύο μέτωπα. Στη Θεσσαλία με Διοικητή τον διάδοχο Κωνσταντίνο και στην Ήπειρο με Διοικητή τον στρατηγό Κωσταντίνο Σαπουτζάκη.
Ο Πλατανιώτης ήρωας μας Κωστής Πούλος Υπολοχαγός Πεζικού ανήκε στην Στρατιά Θεσσαλίας και εις τον 1ο Λόχο του 7ου Συντάγματος Πεζικού, Στρατάρχες Θεσσαλίας ήταν οι Υποστράτηγοι Μανουσογιαννάκης Εμμαν., Καλάρης Κων., Δαμιανός Κων. και Μοσχόπουλος Κων., από δε της Τουρκικής πλευράς Διοικητής ήταν ο Στρατηγός Χασάν Ταξίν Πασάς.
Στις 5 Οκτωβρίου κατελήφθη η Ελασσόνα με τον ήρωα Πούλο να μάχεται στις πρώτες γραμμές. Την Δευτέρα 8 Οκτωβρίου άρχισε η επίθεση στο Σαραντάπορο που τότε είχε την ονομασία Γλύκοβο.
Την ατμόσφαιρα της μάχης μας διασώζει ο δημοσιογράφος Γιώργος Βεντήρης, που βρισκόταν στο Σαραντάπορο: «Στις 6 το βράδυ το πυρ δεν είχε παύσει. Κατά τις 7 το Σαραντάπορο φαινόταν σαν φλεγόμενο φρούριο. Ψηλά άστραφταν τα κανόνια. Άγρια θύελλα εξέσπασε τότε. Η κοιλάς του αιματηρού αγώνος εβυθισθη εις φρίκην, χειροτέραν από εκείνην της μάχης. Η νύκτα ήλθεν ως όνειρον τρόμου μετά τον εφιάλτην της ημέρας. Πληγωμένοι εσύροντο εις το λασπωμένο χώμα. Κανείς δεν επαράστεκε την αγωίαν των νεκρών. Οι νοσοκόμοι έτρεχαν ως φαντάσματα. ‘Οταν δεν έπεφτε αστροπελέκι, ακούοντο στεναγμοί Και η βροχή εμαστίγωνεν επίμονα, αλύπητα, τα πτώματα, τους ανθρώ¬πους, τα άλογα, τα δένδρα…».
Ο ατρόμητος λέων του Πλατάνου χύμηξε εκ των πρώτων στο δεσπόζον ύψωμα Αμάρβες, στα Καμβούνια όρη κατά των Τούρκων. Εκεί μαχόμενος στην πρώτη γραμμή, τον βρήκε το θανάσιμο τούρκικο βόλι και σκοτώθηκε.
Οι συμμαχητές του και φίλοι του τον έκλαψαν και τον ενταφίασαν στο προαύλειο της εκκλησίας του χωριού της Αγίας Μαρίνας.
Μετά από πολλά χρόνια τα αδέλφια του Ιωάννης Ν. Πούλος και Μαρίνα συζ. Ιωάν. Κουλουτούρου πήγαν στο Σαραντάπορο και έφεραν τα οστά του ήρωα στον Πλάτανο και τα ενταφίασαν στα αριστερά της εισόδου.
Πριν σκοτωθεί ο ήρωας Κωστής Πούλος Πλάτανος, το έτος 1910 ο μεγάλος ποιητής Γεώργιος Κελεπούρης εξέδωσε βιβλίο με ποιήματα και σε ένα ποίημα του εξυμνεί τον ήρωα μας στην σελίδα 48 το παραθέτω:
ΣΤΟΝ ΚΑΠΕΤΑΝ ΠΛΑΤΑΝΟ (Κωνστ. Πούλο Ανθλ. Πεζικού)
Απ’ τα καστανοχώρια ‘κει τα πολυξακουσμένα,
τόσα τραγούδια ακούγονται λεβέντη μου για σένα.
Είν’ η φωνή της σκλάβας γης που ‘ρχεται ολόγυρα σου
και διαλαλεί τη δόξα σου και λέει το όνομα σου.
Γοργόφτερε πετρίτη μου, ακούραστο ξεφτέρι,
τα Μακεδονικά κλαριά, ο έλαττος, η φτέρη,
οι βρύσες, τ’ αγριολούλουδα που τα ‘χες συντροφιά σου,
ένα τραγούδι ψάλλουνε για τη χρυσή καρδιά σου.
Η δόξα που επόθησες, σε απαλοχαϊδεύει
και στο πλευρό σου αιώνια θε να σε συντροφεύει.
Σε καμαρώνει η Ρούμελη κι απ’ τη χαρά δακρύζει
και τ’ όνομα σου η Πατρίς στον κόσμο διασαλπίζει!
Από την μεγάλη θυσία του Πλατανιώτη ήρωα εμπνεύστηκε και ο αείμνηστος επίσης Πλατανιώτης δάσκαλος Δημήτριος Φλέγγας και του αφιέρωσε το παρακάτω ποίημα:
ΣΤΟΝ ΗΡΩΑ ΥΠΟΛΟΧΑΓΟΝ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΝ Ν. ΠΟΥΛΟΝ
(τον ενδόξως εν Σαρανταπόρω πεσόντα)
Μαύρο πουλί πικρολαλεί, στον Πλάτανο στη ράχη,
κι από το κλάμα το πολύ βογκάνε και οι βράχοι!
Κι ένα πουλάκι όμορφο στα γαλανά ντυμένο,
πετά κοντά του το ρωτά με πόνο το καημένο:
– Τ’ έχεις πουλάκι μου και κλαις γιατί κοντανασαίνεις,
κι από το κλάμα το πολύ, πολλές καρδιές μαραίνεις;
– Δεν έχω πόδια να σταθώ, γλώσσα να μολογήσω,
ο Κώστας ο λεβέντης μας, του Πλάτανου καμάρι,
που ήταν ο πρώτος στο χωριό σε λεβεντιά και χάρι,
Μας έχασε τα νιάτα του, τα ζηλευτά του κάλλη,
πάνω στο Σαραντάπορο, στη μάχη τη μεγάλη.
Μεσ΄ του πολέμου την ορμή, με πόνο και ελπίδα,
εμπρός παιδιά μου έκραζε, για τη γλυκιά πατρίδα!
Σαν το λιοντάρι χύθηκε, μέσ’ των εχθρών τα πλήθη
κι επτά πικρές λαβωματιές, εδέχθηκε στα στήθη
σαν τίγρης τότε ρίχνεται με λύσσα και μανία,
να λύσει τα βαριά δεσμά απ’ την Μακεδονία!
Της κόρης λύει τα δεσμά, μα πίπτει το κορμί του,
Ζήτω η Ελλάς μου φώναξε κι εσβέσθη η φωνή του!
Μ’ αυτά τα λόγια πέταξε το γαλανό πουλάκι
και πάει να δει τους ήρωες σε Ήπειρο και Θράκη
να μάσει άνθη αμάραντα, στης δάφνης το κλωνάρι,
να πλέξει δόξης στέφανο, σε κάθε παλικάρι!
