Με κοινή υπουργική απόφαση καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις, για την πιστοποίηση ενός Πολυλειτουργικού Αγροκτήματος, όπως αυτό ορίζεται στο άρθρο 52 του νόμου 4235/2014 και την απονομή Ειδικού Σήματος.
Όπως αναφέρεται σχετικά, σκοπός είναι να συμβάλλουν: α) στην ενίσχυση της αγροτικής δραστηριότητας β) στην προαγωγή εναλλακτικών μορφών αγροτικής δραστηριότητας και γ) στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Πρόκειται για την με αριθμό 543/34450 ΚΥΑ, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Β/1145/03.04.2017, στην οποία μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής:
Δικαίωμα δημιουργίας και λειτουργίας των αγροκτημάτων έχουν οι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΕΕ) βάσει του ν. 3874/2010 (το ετήσιο εισόδημά τους απαιτείται να προέρχεται κατά 35% από αγροτικές δραστηριότητες) ή συμπράξεις φυσικών και νομικών προσώπων που είναι εγγεγραμμένες στο ΜΑΑΕ.
Προβλέπονται συμπράξεις και με άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, αρκεί το 50% του συνόλου που μετέχει στη σύμπραξη να είναι εγγεγραμμένο στο ΜΑΑΕ. Τον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων, για την πιστοποίηση ενός Πολυλειτουργικού Αγροκτήματος και την απονομή Ειδικού Σήματος, τα οποία θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της αγροτικής δραστηριότητας στην προαγωγή εναλλακτικών μορφών αγροτικής δραστηριότητας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας προβλέπει απόφαση του υπουργείου
Σύμφωνα με την απόφαση η Διεύθυνση Προγραμματισμού και Εφαρμογών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ορίζεται ως αρμόδια αρχή για την έκδοση και την εποπτεία της εφαρμογής του παρόντος θεσμικού πλαισίου και τη διαβίβαση των υποβαλλόμενων ενστάσεων, παρατυπιών ή παραβάσεων στην αρμόδια επιτροπή.
Ο «Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ)» ορίζεται ως φορέας ελέγχου, πιστοποίησης, και εγγραφής των πολυλειτουργικών αγροκτημάτων σε Μητρώο, καθώς και εκπόνησης, κατοχύρωσης και απονομής του Ειδικού Σήματος.
Δικαίωμα δημιουργίας και λειτουργίας Πολυλειτουργικών Αγροκτημάτων έχουν:
α) οι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΑΕ), βάσει του ν. 3874/2010 (ΦΕΚ 151 Α'), που τηρείται από το ΥΠΑΑΤ, όπως κάθε φορά ισχύει και πληρούν τις απαιτήσεις της παρούσας απόφασης
β) συμπράξεις φυσικών ή/και νομικών προσώπων εγγεγραμμένων στο ΜΑΕΕ που πληρούν τις απαιτήσεις της παρούσας απόφασης και
γ) συμπράξεις φυσικών ή/και νομικών προσώπων εγγεγραμμένων στο ΜΑΕΕ που πληρούν τις απαιτήσεις της παρούσας απόφασης με άλλα φυσικά ή/και νομικά πρόσωπα, με την προϋπόθεση ότι ο/οι εγγεγραμμένος/ οι στο ΜΑΑΕ μετέχει/-ουν με ποσοστό τουλάχιστον 50% στη σύμπραξη.
Απαιτήσεις - προδιαγραφές
Καλλιεργήσιμη έκταση: Η καλλιεργήσιμη έκταση που δηλώνεται στην αίτηση που υποβάλλει ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων του αγροκτήματος, το οποίο θα πιστοποιηθεί ως πολυλειτουργικό. Στην περίπτωση που ο προσανατολισμός του αγροκτήματος δηλώνεται ως γεωργικός (φυτικής κατεύθυνσης), η καλλιεργήσιμη έκταση πρέπει να αποτελεί τουλάχιστον το 40% της διαθέσιμης συνολικής έκτασης του αγροκτήματος.
Φυτικό κεφάλαιο: Το φυτικό κεφάλαιο θα πρέπει να περιλαμβάνει τη καλλιέργεια δύο τουλάχιστον ειδών φυ τικής παραγωγής, εκ των οποίων η μία τουλάχιστον επι λογή να αφορά την καλλιέργεια τοπικών/παραδοσιακών ποικιλιών, ή/και ειδών, ή/και τη χρήση πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού, καθώς και την καλλιέργεια με παραδοσιακές ή/και φιλοπεριβαλλοντικές μεθόδους παραγωγής.
Ζωικό κεφάλαιο: Το ζωικό κεφάλαιο θα πρέπει να έχει ποικιλομορφία, ώστε να προάγονται οι στόχοι του πολυλειτουργικού αγροκτήματος, και όπου είναι εφικτό να αποτελείται από αυτόχθονες ή τοπικές φυλές ζώων. Ως ελάχιστος πληθυσμός εκτροφής ζωικού κεφαλαίου ορίζονται, συνδυαστικά ή μη, οι τρεις (3) μεγάλες μονάδες ζώων (ΜΜΖ). Η μέθοδος εκτροφής θα πρέπει να διασφαλίζει την ευζωία των ζώων. Στην περίπτωση που ο προσανατολισμός του αγροκτήματος δηλώνεται ως γεωργικός (ζωικής κατεύθυνσης), τουλάχιστον το 40% της διαθέσιμης συνολικής έκτασης του αγροκτήματος θα πρέπει να χρησιμοποιείται στην κτηνοτροφική δραστηριότητα (στάβλοι, αμελκτήρια, αποθήκες ζωοτροφών, έκταση ελεύθερης βοσκής, κ.τ.λ.) καθώς και το 40% τουλάχιστον των συνολικών ΜΜΖ να αποτελείται από αυτόχθονες φυλές ζώων.
Χώρος εστίασης- παρασκευής γευμάτων: Στην περίπτωση που το Πολυλειτουργικό Αγρόκτημα διαθέτει χώρο εστίασης και παρασκευής γευμάτων πρέπει να πληρούνται οι προδιαγραφές υγιεινής και ασφαλείας σύμ φωνα με την ισχύουσα νομοθεσία καθώς και οι διατάξεις του ν. 4177/2013 «Κανόνες ρύθμισης της αγοράς προϊόντων και παροχής υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 173/Α/2013) όπως κάθε φορά ισχύει και της υπουργικής απόφασης Α2-718/2014 «Κωδικοποίηση Κανόνων Διακίνησης και Εμπορίας Προϊόντων και Παροχής Υπηρεσιών» (ΦΕΚ 2090/Β/2014) όπως κάθε φορά ισχύει. Επιτρέπονται επίσης, τα υπαίθρια μαγειρεία και οι παραδοσιακές τεχνικές μαγειρικής που αναδεικνύουν τις τοπικές/παραδοσιακές συνήθειες μαγειρέματος (π.χ. ξυλόφουρνοι, γάστρες κ.λπ.), καθώς και οι υπαίθριοι χώροι εστίασης (π.χ. κιόσκια).
Για την παρασκευή των γευμάτων προτιμώνται τα παραγόμενα προϊόντα του αγροκτήματος, προϊόντα από το καλάθι της οικείας Περιφέρειας, καθώς και άλλα τοπικά προϊόντα προερχόμενα από γειτνιάζουσες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, επιχειρήσεις μεταποίησης και μονάδες τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής. Εφόσον το 50% τουλάχιστον των παρεχόμενων γευμάτων αναδεικνύουν την τοπική κουζίνα ή τοπικές διατροφικές συνθήκες, τότε ο προσανατολισμός του αγροκτήματος μπορεί να χαρακτηριστεί ως γαστρονομικός.
Οικοτεχνία: Στην περίπτωση που το Πολυλειτουργικό Αγρόκτημα διαθέτει μονάδα τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής απαιτείται βεβαίωση εγγραφής του υπευθύνου της μονάδας στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Οικοτεχνίας (ΚΗΜΟ) του ΥΠΑΑΤ. Για τους όρους και τις απαιτήσεις παραγωγής και διάθεσης τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής, καθώς και των διαδικασιών κατα χώρισης των μονάδων αυτών στο ΚΗΜΟ, ισχύουν όσα ορίζονται στην υπουργική απόφαση 4912/120862 (ΦΕΚ 2468 Α'/17.11.2015), όπως αυτή κάθε φορά ισχύει.
Χώρος εκπαίδευσης/επίδειξης/παρακολούθησης: Η κτηριακή υποδομή και η υλικοτεχνική υποδομή του χώρου πρέπει να είναι επαρκής για την κάλυψη των αναγκών της εκπαιδευτικής-επιδεικτικής διαδικασίας. Ως ελάχιστες απαιτήσεις καθορίζονται η διαθεσιμότητα ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, ενός προβολικού μηχα νήματος και η ύπαρξη πυρασφάλειας του χώρου. Επιπλέον θα πρέπει να προβλέπονται από τρεις (3) μέχρι είκοσι (20) θέσεις εκπαιδευόμενων. Για την ασφαλή παραμονή των εκπαιδευόμενων στο εσωτερικό του κτηρίου και στον περιβάλλοντα χώρο, πρέπει να πληρούνται οι προ διαγραφές για την ασφάλεια και την υγιεινή των χώρων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
Εκπαιδευτικές δραστηριότητες: Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που μπορεί να αναπτύσσει το Πολυλειτουργικό Αγρόκτημα, είτε με ίδια μέσα, είτε σε συ νεργασία με εκπαιδευτικά ή/και ερευνητικά ιδρύματα/ φορείς αφορούν ενδεικτικά, τα κάτωθι θεματικά πεδία:
α) δράσεις πρόληψης ή προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή,
β) μέθοδοι και τεχνικές παραγωγής που μειώνουν το κόστος, μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων,
γ) δράσεις για τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων (έδαφος, νερό, ενέργεια κ.α.),
δ) προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος,
ε) παρατήρηση άγριων ζώων, θηραμάτων και πτηνών,
στ) μεσογειακή διατροφή, διατροφή και πρόληψη της υγείας,
ζ) γευσιγνωσία κ.α.
Η κατά έτος διαμόρφωση και υλοποίηση προγραμμάτων επίδειξης ή και εκπαίδευσης επί καινοτόμων δράσεων σε ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα, αρκεί για να χαρακτηριστεί ο προσανατολισμός ενός πολυλειτουργικού αγροκτήματος ως καινοτόμος.
Δραστηριότητες πρόληψης και προάσπισης της υγείας: Ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα δύναται να αναπτύσσει δράσεις που προάγουν την ισορροπημένη διατροφή και συμβάλλουν στην προάσπιση της υγείας του επισκέπτη. Τέτοιες δράσεις μπορούν να αποτελέσουν:
α) η καλλιέργεια φυτών (π.χ. αρωματικών ή και φαρμακευτικών) που διακρίνονται για τις ιδιαίτερες, ευεργε τικές για την υγεία, ιδιότητές τους,
β) η παροχή ισορροπημένων θρεπτικά γευμάτων που βασίζονται στο πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής,
γ) η διοργάνωση σεμιναρίων για θέματα διατροφής και πρόληψης της υγείας του ανθρώπου.
Αθλητικές δραστηριότητες: Ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα δύναται να αναπτύσσει οργανωμένες αθλητικές δράσεις, όπως ιππασία, δράσεις πεζοπορίας/ ποδηλασίας εντός διαδρομών φυσικού περιβάλλοντος, περιηγήσεις, εκμάθηση παραδοσιακών χορών, αθλοπαιδιές, χώρους ανάπτυξης δραστηριοτήτων (παιδικές χαρές, παιδότοποι κ.α.).
Συνεργασίες εμπορικού και πολιτισμικού χαρακτήρα: Ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα μπορεί για την εξυπηρέτηση των δράσεών του και την επίτευξη των στόχων του να αναπτύσσει συνεργασίες με:
α) γεωργικές ή/και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις ή/ και Αγροτικούς Συνεταιρισμούς (ΑΣ), ή/και Ομάδες Παραγωγών με στόχο την ανταλλαγή γνώσεων, τεχνικών μεθόδων, την εμπορία ή/και την έκθεση μικρής κλίμακας τοπικών αγροτικών προϊόντων, την προβολή και προώ θηση αυτών κ.α.,
β) επιχειρήσεις μεταποίησης και τυποποίησης αγροτι κών προϊόντων, με στόχο την μεταποίηση, τυποποίηση και συσκευασία των παραγόμενων προϊόντων τους,
γ) παραγωγούς εγγεγραμμένους στο ΚΗΜΟ ή επαγγελματίες αγρότες εγγεγραμμένους στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΑΕ), για την οικοτεχνική παραγωγή, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 4 της 4912/1200862 υπουργικής απόφασης, όπως ισχύει,
δ) μουσεία, μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, με στόχο τη γνωριμία και την ανάδειξη των πολιτισμικών στοιχείων της περιοχής, τη γνωριμία με τις παραδοσιακές συνήθειες της καθημερινής ζωής των κατοίκων, τα ήθη, τα έθιμα και την ανάδειξη του αγροτικού πολιτισμού. Ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα δύναται να προσφέρει οργανωμένες επισκέψεις σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και άλλα, πολιτισμικού χαρακτήρα, μνημεία και να διοργανώνει εκδηλώσεις, σε συνεργασία με τους αρμόδιους, κατά περίπτωση, εμπλεκόμενους φορείς. Σε περίπτωση που οι συνεργασίες ενός πολυλειτουργικού αγροκτήματος δραστηριοποιούνται μόνο σε συνεργασίες πολιτισμικού και πολιτιστικού χαρακτήρα τότε ο προσανατολισμός του αγροκτήματος θεωρείται ως πολιτισμικός/πολιτιστικός.
Προστασία του περιβάλλοντος: Η λειτουργία και οι καθημερινές πρακτικές ενός πολυλειτουργικού αγρο κτήματος θα πρέπει να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων.
Απαραίτητη προϋπόθεση σε ό,τι αφορά τη γεωργική δραστηριότητα είναι να τηρούνται οι όροι πολλαπλής συμμόρφωσης.
Η λειτουργία του πολυλειτουργικού αγροκτήματος θα πρέπει να αποσκοπεί στον περιορισμό των κύριων επιπτώσεων στο περιβάλλον που σχετίζονται με τον περιορισμό της κατανάλωσης της ενέργειας, του νερού και της παραγωγής απορριμμάτων. Απαραίτητη προϋπόθεση θεωρείται η παρουσία κάδων απορριμμάτων σε όλους τους χώρους του αγροκτήματος και σε ευδιάκριτα σημεία.
Προαιρετικά, μπορούν να υπάρξουν και κάδοι ανακύκλωσης στους χώρους του πολυλειτουργικού αγροκτήματος καθώς και δεξαμενές συλλογής όμβριου ύδατος για περεταίρω χρήση εντός του αγροκτήματος ή/και εφαρμογή αρδευτικών συστημάτων με τα οποία επιτυγχάνεται οικονομία του νερού τουλάχιστον κατά 40% της αρδευόμενης έκτασης.
Επίσης, τουλάχιστον το 50% των εν χρήση ηλεκτρικών συσκευών πρέπει να είναι ενεργειακής απόδοσης κατ' ελάχιστον Α κλάσης. Οι λαμπτήρες που χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι οποιουδήποτε τύπου εξοικονόμησης ενέργειας κατ' ελάχιστον στο 50% του συνόλου των χρησιμοποιούμενων λαμπτήρων.
Προαιρετικά ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα μπορεί να κάνει χρήση και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (π.χ. χρήση φωτοβολταϊ-κών κ.α).
Σε περίπτωση που ένα πολυλειτουργικό αγρό κτημα εφαρμόζει συνδυαστικά (ταυτόχρονα):
α) τις προ-αναφερόμενες κατ' ελάχιστον υποχρεωτικές καθώς και τις προαιρετικές προϋποθέσεις για την προστασία του περιβάλλοντος,
β) η ενεργειακή απόδοση των κύριων κτηρίων που περιλαμβάνει είναι τουλάχιστον ενεργεια κής απόδοσης Β' κατηγορίας, καθώς και
γ) περιλαμβάνει δράσεις εκπαίδευσης σε περιβαλλοντικά θέματα, τότε ο προσανατολισμός του αγροκτήματος θεωρείται ως περιβαλλοντικός.
Σε κάθε πολυλειτουργικό αγρόκτημα επιτρέπεται η λειτουργία και εκμετάλλευση αγροτουριστικής μονάδας έως 10 δωματίων μέγιστης δυναμικότητας 40 κλινών, σύμφωνα με τα ισχύοντα κάθε φορά νομικά και θεσμικά πλαίσια. Η εκμετάλλευση και λειτουργία μεγαλύτερου αριθμού δωματίων εμπίπτει αποκλειστικά στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4276/2014.
Αναλυτικά το σχετικό ΦΕΚ: Πολυλειτουργικό Αγρόκτημα
