Σημαντικές παρεμβάσεις σε πέντε βασικούς τομείς του ασφαλιστικού συστήματος προβλέπει το νέο νομοσχέδιο που ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή έως τον Ιούνιο. Το υπό διαμόρφωση νομοθετικό πλαίσιο στοχεύει στην επίλυση χρόνιων εκκρεμοτήτων, αλλά και στην προσαρμογή του συστήματος στις νέες κοινωνικοοικονομικές ανάγκες και προκλήσεις.
Πρόκειται για ρυθμίσεις που είτε καθυστερούσαν εδώ και αρκετά χρόνια λόγω διοικητικών, τεχνικών ή πολιτικών εμποδίων, είτε αφορούν προβλήματα που αναδείχθηκαν τους τελευταίους μήνες και απαιτούν άμεση θεσμική παρέμβαση. Η φιλοδοξία του υπουργείου είναι να εκσυγχρονίσει πτυχές του ασφαλιστικού, ενισχύοντας την ισονομία, περιορίζοντας τις ανισότητες μεταξύ διαφορετικών κατηγοριών ασφαλισμένων και εξορθολογίζοντας επιμέρους μηχανισμούς παροχών.
Κεντρική θέση στο νομοσχέδιο κατέχουν τα ζητήματα των συντάξεων χηρείας, καθώς αναζητείται μια ενιαία και δίκαιη εφαρμογή των υφιστάμενων περικοπών, που σήμερα εφαρμόζονται αποσπασματικά σε διάφορους ασφαλιστικούς φορείς.
Παράλληλα, ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στην καθιέρωση ενός ενιαίου κανονισμού παροχών σε χρήμα για όλους τους ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ, ώστε να περιοριστούν τα εναπομείναντα προνόμια που εξακολουθούν να απολαμβάνουν ορισμένες ομάδες. Η εξομοίωση αυτή, παρότι αναγκαία για λόγους ισότητας, αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις, ιδίως από ασφαλισμένους των πρώην ειδικών ταμείων που κινδυνεύουν να χάσουν ορισμένες γενναιόδωρες παροχές.
Αλλαγές θα υπάρξουν και στο εργόσημο, με την πρόβλεψη ανώτατου ορίου και την ενσωμάτωσή του σε ηλεκτρονική πλατφόρμα πληρωμών, ώστε να καταπολεμηθούν η εισφοροδιαφυγή και η αδήλωτη εργασία.
Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντική είναι η διάταξη που προστέθηκε πρόσφατα και αφορά την επέκταση της δυνατότητας αναγνώρισης πλασματικών ετών και για τις επικουρικές συντάξεις. Πρόκειται για μια πρόβλεψη που αναμένεται να δώσει «ανάσα» σε χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, οι οποίοι δεν πληρούσαν τις ελάχιστες προϋποθέσεις για επικουρική σύνταξη και τώρα θα μπορούν να συμπληρώσουν τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης μέσω εξαγοράς.
Τέλος, σημαντικές αλλαγές αναμένονται και στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων. Ο νέος μηχανισμός αποσυνδέει τις συντάξιμες αποδοχές από τον πληθωρισμό και τις συνδέει με την εξέλιξη του δείκτη μισθών, σε μια προσπάθεια να προσεγγίσει περισσότερο την πραγματική αγοραστική δύναμη των ασφαλισμένων και να διασφαλίσει δίκαιες αυξήσεις. Αν το μέτρο αποδώσει τα προσδοκώμενα, θα οδηγήσει σε υψηλότερες συντάξεις για τους νέους συνταξιούχους, αντανακλώντας περισσότερο την πορεία της οικονομίας και της αγοράς εργασίας.
Συνολικά, το νομοσχέδιο φιλοδοξεί να δώσει λύσεις σε ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων, χωρίς να μεταβάλει ριζικά το σύστημα, αλλά επιχειρώντας να το καταστήσει πιο λειτουργικό, δίκαιο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες της εποχής.
Αναλυτικά:
1. Αναγνώριση πλασματικών ετών και για επικουρική σύνταξη
Μία από τις πιο πρόσφατες προσθήκες στο νομοσχέδιο αφορά την εξαγορά πλασματικών ετών για τη θεμελίωση δικαιώματος επικουρικής σύνταξης. Η ρύθμιση προβλέπει ότι όσοι δεν συγκεντρώνουν τα 15 απαιτούμενα έτη ασφάλισης, θα μπορούν να τα συμπληρώσουν μέσω εξαγοράς. Εκτιμάται ότι η δυνατότητα αυτή αφορά περίπου 25.000 ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους.
2. Αλλαγές στο εργόσημο
Θεσπίζεται ανώτατο όριο χρήσης εργοσήμου, ενώ οι πληρωμές θα πραγματοποιούνται πλέον ηλεκτρονικά μέσω πλατφόρμας και τραπεζών. Στόχος είναι η αντιμετώπιση φαινομένων φοροδιαφυγής και ξεπλύματος μαύρου χρήματος.
3. Νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξιμων αποδοχών
Αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο υπολογίζονται οι συντάξιμες αποδοχές που επηρεάζουν την ανταποδοτική σύνταξη. Αντί να αυξάνονται με βάση τον πληθωρισμό, θα ακολουθούν πλέον τον δείκτη αύξησης μισθών. Ο νέος αυτός μηχανισμός αναμένεται να οδηγήσει σε υψηλότερες συντάξεις, αφού οι αυξήσεις μισθών, υπό φυσιολογικές συνθήκες, κινούνται ταχύτερα από τον πληθωρισμό.
4. Περικοπές στις συντάξεις χηρείας στον ιδιωτικό τομέα
Μετά την εφαρμογή τους στο Δημόσιο και τον ΟΓΑ, οι περικοπές στις συντάξεις χηρείας επεκτείνονται και στον ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο, τρία χρόνια μετά τη χορήγηση της σύνταξης, εφόσον ο επιζών σύζυγος εργάζεται ή λαμβάνει δική του σύνταξη, η σύνταξη χηρείας μειώνεται από 70% στο 35%. Το υπουργείο εξετάζει εναλλακτικές για να μετριάσει τις οικονομικές συνέπειες: είτε να επιλέγει ο δικαιούχος ποια σύνταξη θα περικοπεί, είτε η μείωση να αφορά μόνο την εθνική σύνταξη (436,40 ευρώ).
5. Ενιαίος κανονισμός παροχών σε χρήμα
Τίθεται σε εφαρμογή ενιαίος κανονισμός για τις παροχές σε χρήμα όλων των ταμείων που έχουν ενταχθεί στον ΕΦΚΑ. Με αυτόν τον τρόπο, θα πάψουν να ισχύουν οι διαφοροποιήσεις ανά ταμείο και θα εναρμονιστούν όλες οι παροχές με εκείνες του ΙΚΑ. Η αλλαγή αυτή θα επηρεάσει χιλιάδες ασφαλισμένους και συνταξιούχους, περιορίζοντας γενναιόδωρες παροχές σε θέματα όπως ασθένεια, μητρότητα, εργατικά ατυχήματα, αναπηρία και έξοδα κηδείας.
