Οι άνθρωποι θα μείνουν πτωχοί, γιατί δεν θα ‘χουν αγάπη στα δέντρα», είχε προφητεύσει πριν από διακόσια χρόνια ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Και φαίνεται πως οι κάτοικοι του Θέρμου έμειναν πιστοί στις διδαχές του περίφημου διδασκάλου και συμπατριώτη τους. Το πυκνό φύλλωμα των τεράστιων πλατανιών και τα γάργαρα νερά που συναντά ο ταξιδιώτης μπαίνοντας στην ημιορεινή κωμόπολη, τον αποζημιώνουν για τις πολλές στροφές που πρέπει να διανύσει για να φτάσει στο κεφαλοχώρι της λίμνης Τριχωνίδας. Ενας μερακλήδικος ελληνικός καφές κάτω από τη σκιά των αιωνόβιων δέντρων στην κεντρική πλατεία, ακούγοντας το μελωδικό κελάρυσμα της πηγής, είναι σίγουρα ο ιδανικός συνδυασμός για να ξεκινήσει κανείς τη γνωριμία του με την περιοχή. Αλλωστε, από την πηγή προέρχεται το πρώτο όνομα του οικισμού, Κεφαλόβρυσο, στην πορεία όμως επικράτησε η ονομασία του ιστορικού Αρχαίου Θέρμου. Στο κέντρο της πλατείας στέκει επιβλητικό το άγαλμα του Κοσμά του Αιτωλού, που μοιάζει να προστατεύει τον τόπο, και γύρω γύρω απλώνονται τα πετρόκτιστα σπίτια. Σηκώνοντας το βλέμμα πάνω στην πλαγιά, την προσοχή τραβάει το μεγάλο πέτρινο ρολόι.

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
Οδηγώντας ενάμισι χιλιόμετρο νοτιοδυτικά, συναντάμε τα απομεινάρια του θρησκευτικού και πολιτιστικού κέντρου της πανίσχυρης Αιτωλικής Συμπολιτείας. Επρόκειτο για μια ομοσπονδία με ισότιμα μέλη όλες τις αιτωλικές κοινότητες, η οποία διατηρεί ακόμη τεράστια συμβολική αξία για τη σύγχρονη δημοκρατική Ευρώπη. O θεσμός της διαιτησίας, που σήμερα εφαρμόζεται στον OΗΕ, διαβάζεται για πρώτη φορά χαραγμένος στις πλάκες των ψηφισμάτων του αρχαίου Θέρμου. Περπατώντας σε έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Δυτικής Ελλάδας, βρίσκουμε το ναό του Απόλλωνος Θέρμιου και τους κίονες της Αγοράς των Αιτωλών, ενώ πιο πέρα η αρχαία κρήνη ακόμη αναβλύζει νερό. Δυστυχώς, τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα αραχνιάζουν ακόμη σε ένα μουσείο-αποθήκη, όμως ο νέος χώρος που θα τα φιλοξενήσει είναι σχεδόν έτοιμος.
Επόμενος προορισμός το Μέγα Δένδρο, ένας από τους συνοικισμούς από τους οποίους πρωτοδημιουργήθηκε το Θέρμο και η πατρίδα του Κοσμά του Αιτωλού. Τρία χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Θέρμου συναντάμε το συνοικισμό Μάνδρα, όπου από τον 12ο αιώνα στέκει η ιστορική μονή της Αγίας Παρασκευής. Η υπόγεια θολωτή αίθουσα της μονής λειτουργούσε ως κρυφό σχολειό, που σήμερα αναπαριστάται με κέρινα ομοιώματα.
Ακολουθώντας μια μαγευτική διαδρομή εννιά χιλιομέτρων μέσα από μια πανδαισία βλάστησης, καταλήγουμε στη Μυρτιά, ένα από τα πιο όμορφα χωριά της λίμνης. Οι τουρίστες συρρέουν στον περίβολο της ιστορικής Μονής Μυρτιάς, ενώ ο φιλόξενος ηγούμενος Αυγουστίνος Ανδριτσόπουλος δεν κουράζεται να εξιστορεί πώς βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας μέσα σε μυρτιά και να περιγράφει τις τοιχογραφίες. Επί Τουρκοκρατίας και εδώ λειτουργούσε κρυφό σχολειό, ενώ ήταν κέντρο των μοναστηριών της ευρύτερης περιοχής. Εχοντας γνωριστεί με το θρησκευτικό και ιστορικό παρελθόν του τόπου, μπορούμε να ξαποστάσουμε σε ένα από τα δύο γραφικά ταβερνάκια του χωριού, αφήνοντας το βλέμμα να χαθεί στους απέραντους πορτοκαλεώνες, με τη μοναδική ποικιλία σαγκουίνι στην Ελλάδα. Κατηφορίζοντας από τη Μυρτιά προς την Ντουγρή, ο δρόμος ενώνεται με τη λίμνη. Το σκηνικό εδώ αλλάζει και γίνεται πιο σύγχρονο, με πολλές καφετέριες και παραλίμνια ταβερνάκια.
ΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ
Μια «θάλασσα» απλώνεται μέσα στον καταπράσινο κάμπο, μια από τις πιο εντυπωσιακές λίμνες της χώρας μας, η Τριχωνίδα. Εκεί βρίσκουν καταφύγιο πάνω από 200 είδη της φτερωτής πανίδας, το ένα τέταρτο από τα οποία είναι απειλούμενα, ενώ στους καλαμιώνες της κρύβονται τα νανοβουτηχτάρια και διαφόρων ειδών πάπιες. Στα νερά της κολυμπά ο νανογωβιός, το μικρότερο ψάρι του γλυκού νερού της Ευρώπης, ενώ είναι η μόνη λίμνη την οποία έχει διαλέξει για κατοικία της η θαλασσινή αθερίνα.
Τα πλεονάζοντα νερά της Τριχωνίδας τα δέχεται η μικρή «αδελφή» της Λυσιμαχία και στη συνέχεια διοχετεύονται μέσω του Δίμηκου ποταμού στον Αχελώο. Η λίμνη περιβάλλεται από ασφαλτοστρωμένο δρόμο 70 χλμ., που μας επιτρέπει να έρθουμε σε επαφή με όλα σχεδόν τα παραλίμνια χωριά και τις όμορφες εικόνες της ακτογραμμής. Ακολουθώντας το δρόμο, πιο κάτω θα συναντήσουμε τα απέραντα καπνοχώραφα, άδεια πλέον, καθώς η παραγωγή των διάσημων ποικιλιών Τσεμπέλια και Βιρτζίνια έχει σταματήσει.
Τα χωριά στη νότια πλευρά της Τριχωνίδας (Ζευγαράκι, Παπαδάτες, Ματαράγκα, Γραμματικό) απλώνονται στους πρόποδες του βουνού Αράκυνθου, γεμάτου από βελανιδιές και καστανιές. Συνεχίζοντας, κατηφορίζουμε προς το Τριχώνιο, την Καψορράχη και τον Δαφνιά, όπου συναντάμε τους περίφημους ασβεστούχους βάλτους. Δημιουργήθηκαν από συσσώρευση νεκρού φυτικού υλικού σε αβαθείς και παράκτιες περιοχές της λίμνης και έχουν χαρακτηριστεί ως «οικότοποι προτεραιότητας», ενώ χαρακτηριστικό τους φυτό είναι το κλάδιο, το οποίο οι ντόπιοι αποκαλούν κοψιά εξαιτίας των κοφτερών φύλλων του. Περνάμε το χωριό Σιταράλωνα με τις αρχαίες ελιές, που προσφέρουν ακόμη το νοστιμότερο λάδι της περιοχής, και ανηφορίζοντας πάλι προς το Θέρμο συναντάμε το Πετροχώρι. Μια στάση εδώ συνιστάται ιδιαίτερα στους λάτρεις της οινοποσίας. Στο οινοποιείο του Κώστα Παπαθανασόπουλου μπορούμε να γευτούμε κρασί από Μαλαγουζιά, μια αρχαία ποικιλία σταφυλιού του Πετροχωρίου που ξανακαλλιεργείται.
Τουριστικά, η ευρύτερη περιοχή της λίμνης Τριχωνίδας βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, κάτι που μόνο κακό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί για ένα Σαββατοκύριακο πραγματικής χαλάρωσης. Η ευλογία του νερού είναι διάχυτη σε όλο τον τόπο. Ο ταξιδιώτης μπορεί να ξεκουράσει το βλέμμα του στο μπλε της λίμνης και το πράσινο του κάμπου, να ευφράνει τον ουρανίσκο του με φρέσκο λιμνίσιο ψάρι και το βράδυ να απολαύσει τα πυροφάνια να τρεμοπαίζουν πάνω στα ήρεμα νερά. Το ομορφότερο φυσικό τοπίο αλλά και ένα «δωμάτιο με θέα» θα τα βρείτε στο Θέρμο, στη Μυρτιά, την Ντουγρή και στο Πετροχώρι, που φιλοδοξούν να εξελιχθούν σε τουριστικό κέντρο της περιοχής.
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Με το αυτοκίνητό σας, μέσω της εθνικής οδού Αθηνών-Πάτρας και της γέφυρας του Ρίου για να συνεχίσετε είτε προς Αγρίνιο και να στρίψετε στο Παναιτώλιο, 5 μόλις χλμ. πριν από την πόλη του Αγρινίου, προς Θέρμο (Παναιτώλιο-Θέρμο: 28 χλμ.), είτε προς Ναύπακτο. Η δεύτερη διαδρομή είναι πιο σύντομη, περνάει μέσα από βουνά και αρκετά πιο ωραία τοπία, αλλά έχει πολλές στροφές (Αντίρριο-Θέρμο μέσω Ναυπάκτου: 60 χλμ. και μέσω Αγρινίου: 94 χλμ.).
ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Αλθαία
Πετροχώρι, Τ/26440-23.133
Χτισμένος στις πλαγιές του Πετροχωρίου, ένας ολοκαίνουργιος ξενώνας με θέα στη λίμνη δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από ξενοδοχεία σε τουριστικά θέρετρα. Διαθέτει και πισίνα, εστιατόριο και καφέ και 23 άνετα και καλοφτιαγμένα δωμάτια. € €
Θέρμιος Απόλλων
Θέρμο, Τ/26440-24.024
Χτισμένο ψηλά πάνω από το Θέρμο, με θέα στα βουνά της Αιτωλοακαρνανίας και στις κορφές της Ευρυτανίας. Διαθέτει 24 μεγάλα, προσεγμένα δωμάτια (κάποια με τζάκι), καθώς επίσης και πισίνα και εστιατόριο. € €
Ντάλλας
Κάτω Μυρτιά, Τ/26440-51.315
Μικρό πέτρινο ξενοδοχείο χτισμένο μέσα σε κτήμα με εσπεριδοειδή. Τα 6 δωμάτια, αν και αρκετά απλά, διαθέτουν πολύ καλή θέα στη λίμνη.€
ΠΟΥ ΝΑ ΦΑΤΕ
• Πετροχώρι: Το εστιατόριο που διαθέτει ο ξενώνας Αλθαία είναι το καλύτερο της περιοχής. Ντόπια κρέατα, μαγειρευτά, χωριάτικες πίτες και λουκάνικα και, συχνά, κάποια λιμνίσια ψαράκια. Εδώ θα βρείτε και κρασιά Πετροχωρίου.
• Θέρμο: Στην πλατεία Κοσμά του Αιτωλού, θα βρείτε τις ταβέρνες Πλατάνια και Κεφαλόβρυσο, όπου θα απολαύσετε απλά, προσεγμένα πιάτα κάτω από τη σκιά των πλατανιών.
• Κάτω Μυρτιά: Στην ταβέρνα Μπίκας θα απολαύσετε το φαγητό σας σε μια σάλα με τζάκι το χειμώνα ή κάτω από τα δέντρα και σε μια εξέδρα πάνω από το νερό το καλοκαίρι (λιμνίσια αθερίνα και δρομίτσες, αλλά και κρεατικά).
• Φρέσκο λιμνίσιο ψάρι αλλά και μεζέδες ή καφέ θα απολαύσετε και στο Ξύλινο στις όχθες της λίμνης. Για τους πιο δραστήριους, από εδώ μπορείτε να νοικιάσετε καινούργια θαλάσσια ποδήλατα.
ΤΙ ΝΑ ΨΩΝΙΣΕΤΕ
Φεύγοντας, μην παραλείψετε να αγοράσετε κρασί από τον Παπαθανασόπουλο, ελιές και λάδι από τα μαγαζιά στο Θέρμο, καθώς και λικέρ και γλυκά του κουταλιού από το συνεταιρισμό γυναικών του Δήμου Θέρμου.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Αν θέλετε να απολαύσετε τη λίμνη και τα γύρω βουνά από ψηλά, μπορείτε να κάνετε πτήσεις με αλεξίπτωτο πλαγιάς (παραπέντε), με εκπαιδευτές από το Αγρίνιο. (Πληροφορίες: Ι. Σκόνδρας, τηλ.: 6974337552, Π. Σαβελώνας, Τ/6977295313).

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΣΤΑΜΟΥΛΗ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΣ
http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_1_21/04/2009_276024