Στα νερά της τεχνητής λίμνης Κρεμαστών, που σχηματίστηκε το 1965, αναπαύεται ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Ευρυτανίας: ο ναός της Παναγίας της Επισκοπής. Ο βυζαντινή μονή ήρθε ξανά στο «φως» χάρη στην αποστολή κατάδυσης τριών έμπειρων δυτών, αποκαλύπτοντας σπάνιους βυζαντινούς θησαυρούς.
«Αγγίξαμε το Άγιο δισκοπότηρο της Ευρυτανίας», δήλωσε συγκινημένος ο εκπαιδευτής καταδύσεων και επικεφαλής της αποστολής της λίμνης Κρεμαστών Ευάγγελος Παπατζιτζές μιλώντας στο CNN Greece.
«Ένα από τα πιο σημαντικά κατάλοιπα της νεότερης ελληνικής ιστορίας αναδύθηκε από τον βυθό της τεχνητής λίμνης Κρεμαστών, έξι δεκαετίες μετά τη βύθισή του», πρόσθεσε ο επικεφαλής της αποστολής.
Κατάδυση στον χρόνο: Οι αντιξοότητες της αποστολής
Στις 20 Σεπτεμβρίου, η καταδυτική αποστολή επιχείρησε να κάνει την πρώτη βουτιά και να εξερευνήσει το σημείο όπου βρίσκεται ο ναός. Ο εκπαιδευτής καταδύσεων Ευάγγελος Παπατζιτζές, με τους συνεργάτες του Αλέξανδρο Σκουμάτζο, Γεωργία Καμπέρη και τον δύτη-βιντεολήπτη Γεώργιο Αλευρομύτη ανέφεραν πως η αποστολή δεν ήταν εύκολη: βάθος 35 μέτρων, θερμοκρασία νερού μόλις 12 βαθμοί Κελσίου, περιορισμένη ορατότητα και ανάγκη για αποσυμπίεση, λόγω και του μεγάλου υψομέτρου.
«Η βουτιά ήταν άκρως επαγγελματική ήμασταν όλοι εκπαιδευτές. Η μονή εντοπίστηκε σε βάθος 35 μέτρων. Ο χρόνος παραμονής μας στο βυθό ανήλθε τα 25 λεπτά. Βαθύτερα των 10 μέτρων βλέπαμε το απόλυτο σκοτάδι… Χαμηλές θερμοκρασίες και πολλή λάσπη. Ήταν μια πολύ δύσκολη βουτιά».
Παρά τις δυσκολίες, οι δύτες εντόπισαν τον ναό σε πολύ καλή κατάσταση. Η δομή του παραμένει αναγνωρίσιμη, ενώ γύρω από αυτόν διακρίνονται ίχνη κατοικημένων ζωνών, πέτρινες πεζούλες, και ρίζες από αιωνόβια δέντρα. Η αποστολή τεκμηρίωσε το εύρημα μέσω βιντεοσκόπησης, προσφέροντας σπάνιο υλικό για μελέτη και προβολή.
Οι έμπειροι δύτες δεν είναι πάντως διατεθειμένοι να το βάλουν κάτω. Έχουν ήδη θέσει τον στόχο τους για την επόμενη υποβρύχια αποστολή τους στη λίμνη.
«Δεν καταφέραμε να δούμε όλη την εκκλησία. Μόνο τον σταυρό και τον τρούλο. Σε δεύτερη και τρίτη αποστολή θα προσπαθήσουμε να διασχίσουμε περιμετρικά την εκκλησία, πιο λεπτομερώς».
Έξι δεκαετίες ιστορίας κάτω από το νερό
Η τεχνητή λίμνη Κρεμαστών δημιουργήθηκε το 1965, με την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος, φέρνοντας σημαντικές αλλαγές στο τοπίο της Ευρυτανίας. Μαζί με κοιλάδες, καλλιέργειες και οικισμούς, χάθηκαν κάτω από τα νερά και πολύτιμα πολιτιστικά μνημεία. Ανάμεσά τους, ο ναός της Παναγίας της Επισκοπής – ένα μοναδικό δείγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, πιθανότατα του 9ου αιώνα μ.Χ., που εκτιμάται ότι ιδρύθηκε κατά την περίοδο της Εικονομαχίας.
«Ξέραμε ότι υπήρχε εκκλησία εκεί από τους ντόπιους. Σκανάραμε το σημείο με σκάφος, και με τη βοήθεια ενός έμπειρου βαρκάρη που μας έδωσε εξωτερικά σημάδια πήραμε το στίγμα. Ρίξαμε σιμαδούρα και πέσαμε», ανέφερε ο Ευάγγελος Παπατζιτζές.
Χτισμένος στη δεξιά όχθη του ποταμού Μέγδοβα, ο ναός υπήρξε επί αιώνες σημείο αναφοράς για την τοπική θρησκευτική και πολιτιστική ζωή. Με τη δημιουργία της λίμνης, το μνημείο καταβυθίστηκε μαζί με την ευρύτερη ιστορική μνήμη της περιοχής. Και όμως, έξι δεκαετίες αργότερα, το αρχιτεκτονικό αποτύπωμα του ναού παραμένει ζωντανό, σχεδόν ανέπαφο.
«Μιλήσαμε με μία γυναίκα που ήταν 15 ετών όταν βυθίστηκε η εκκλησία. Θυμόταν που πήγαινε στην εκκλησία μικρή με την οικογένειά της. Η εκκλησία βυθίστηκε το 1965. Το θυμόταν ξεκάθαρα», πρόσθεσε ο επικεφαλής της αποστολής.
Η συνεργασία ανθρώπων της περιοχής με ειδικούς επιστήμονες και τεχνικούς υπήρξε καταλυτική για την επιτυχία του εγχειρήματος.
Επιμέλεια – Νατάσα Βορύλλα – CNN Greece
