Είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή στη ζωή σου να έχεις νιώσει καούρα μετά την κατανάλωση ενός μεγάλου γεύματος ή μετά από αυξημένη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών ή αν μια μέρα ήσουν πολύ κουρασμένος/η και έτυχε να ξαπλώσεις κατευθείαν μόλις έφαγες. Μήπως έχεις Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ);
Τι είναι η Καούρα
Με τον όρο «καούρα» εννοώ το αίσθημα “θερμότητας” που αρχίζει από ψηλά στο στομάχι και αντανακλά προς τα επάνω στο θώρακα, μέχρι και την κάτω γνάθο.
Τι ισχύει, όμως, αν εμφανίζεις αυτό το δυσάρεστο σύμπτωμα παραπάνω από 2 φορές την εβδομάδα και επηρεάζεται η ποιότητα ζωής σου; Σε αυτή την περίπτωση, είναι πολύ πιθανό να πάσχεις από μια κατάσταση που περιγράφεται με τον όρο «γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση».
Στη Διαιτολογική μου Πράξη
Στο διαιτολογικό μου γραφείο ή διαδικτυακά, με επισκέπτονται αρκετά συχνά άνδρες και γυναίκες που πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, στην προσπάθειά τους να αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες και να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα. Πολλοί μάλιστα έρχονται κατόπιν σύστασης από τον γαστρεντερολόγο τους για να μειώσουν το βάρος τους.
Τι είναι η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση;
Μπορεί να αντιμετωπιστεί διατροφικά και πως συνδέεται με το σωματικό βάρος; Τι άλλες αλλαγές χρειάζεται να κάνεις στον τρόπο ζωής σου;
Σε αυτό τον οδηγό θα βρεις τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα από την αρχή.
Εσύ ξέρεις τι είναι η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση;
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή αλλιώς ΓΟΠ είναι μια συχνή πάθηση η οποία εμφανίζεται και στα δύο φύλα σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής, από τη βρεφική μέχρι την τρίτη ηλικία.
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή όξινη εμφανίζεται στο 10-20% του γενικού πληθυσμού.
Τι πραγματικά συμβαίνει
Κάθε φορά που τρώμε, η τροφή φτάνει στο στομάχι μέσω του οισοφάγου. Στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου υπάρχει ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας, ο οποίος ανοίγει, επιτρέποντας στην τροφή να μπει στο στομάχι και μετά την κατάποση κλείνει για να αποτρέψει την παλινδρόμηση των όξινων υγρών του στομάχου στον οισοφάγο.
Η ΓΟΠ εμφανίζεται λόγω αποτυχίας του κάτω οισοφαγικού σφικτήρα να κλείσει σωστά, με αποτέλεσμα το περιεχόμενο του στομάχου να επιστρέφει στον οισοφάγο.
Το όξινο περιεχόμενο του στομάχου ερεθίζει τον οισοφάγο και προκαλεί κάψιμο (καούρες) και πιθανές βλάβες στον οισοφάγο, ενώ μπορεί να συνδυάζεται και με άλλα συμπτώματα.
Συμπτώματα Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης
Όπως σου προανέφερα, το κύριο σύμπτωμα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι το κάψιμο και ο πόνος στην περιοχή του στέρνου (μη καρδιακής αιτιολογίας). Ωστόσο, μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα ενοχλητικά συμπτώματα:
- Κάψιμο στο λαιμό
- Όξινες αναγωγές
- Ανεξήγητος βήχας ή δύσπνοια
- Δυσκολία στην κατάποση
- Πονόλαιμος
- Βραχνάδα
- Ναυτία & εμετός
Τα παραπάνω συμπτώματα εντείνονται το βράδυ μόλις κανείς ξαπλώσει ή μετά από μεγάλα γεύματα.
Χρήσιμο Tip
Αν εμφανίζεις καούρα συχνά είτε μόνη της, είτε σε συνδυασμό με κάποιο ή κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα είναι καλό να απευθυνθείς σε γαστρεντερολόγο.
Πως γίνεται η Διάγνωση;
Η διερεύνηση της ΓΟΠ γίνεται, συνήθως μέσω γαστροσκόπησης, η οποία είναι μια γρήγορη, απλή και ανώδυνη ενδοσκοπική εξέταση για την οποία χρησιμοποιείται καταστολή με μέθη. Ο γαστρεντερολόγος ελέγχει αν ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας κλείνει καλά ή αν υπάρχει διαφραγματοκήλη, γεγονός που επιτρέπει την παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο. Επιπλέον, με την εξέταση αυτή μπορεί να ελέγξει αν υπάρχει φλεγμονή στον οισοφάγο και σε τι βαθμό (οισοφαγίτιδα).
Στην κλινική πράξη υπάρχουν κι άλλες εξετάσεις που μπορεί να συστηθούν αν υπάρχουν συμπτώματα, όπως η μανομετρία οισοφάγου, ο έλεγχος pH του οισοφάγου και το βαριούχο γεύμα, οι οποίες αποκλείουν παράλληλα και άλλες αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν τα παραπάνω συμπτώματα.
Που οφείλεται η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση
Σε ορισμένες περιπτώσεις η ΓΟΠ οφείλεται σε ανατομικές αιτίες, όπως είναι η διαφραγματοκήλη (τμήμα του στομάχου βρίσκεται σε λάθος ανατομικό σημείο εντός του θώρακα) ή η εκ γενετής αδυναμία του κάτω οισοφαγικού σφικτήρα. Ωστόσο, οι συχνότερα εμφανιζόμενες αιτίες της ΓΟΠ είναι:
Κακές Διατροφικές Συνήθειες
Τα λιπαρά, πικάντικα και βαριά φαγητά αυξάνουν την παραγωγή γαστρικού οξέος στο στομάχι και χαλαρώνουν τον κάτω οισοφαγικό σφικτήρα.
Καθιστικός Τρόπος Ζωής
Συνδέεται με την αύξηση του σωματικού βάρους και μπορεί να αυξήσει την πίεση στην περιοχή της κοιλιάς
Υπερβάλλον Σωματικό Βάρος
Ασκείται πίεση στην κοιλιά και χαλαρώνει ο κάτω οισοφαγικός σφικτήρας
Κατάκλιση αμέσως μετά το Γεύμα
Ευνοεί την παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου
Λήψη ορισμένων Φαρμάκων
Χαλαρώνουν τον κάτω οισοφαγικό σφικτήρα
Κάπνισμα
Επηρεάζει τη λειτουργία του κάτω οισοφαγικού σφικτήρα
Υπερβολική κατανάλωση Αλκοόλ
Χαλαρώνει τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα και αυξάνει την παραγωγή γαστρικού οξέος
Βαριά χειρωνακτική εργασία ή συγκεκριμένα είδη Άσκησης
Όπως η άρση βαρών, προκαλούν αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση και προκαλούν τη ΓΟΠ
Εγκυμοσύνη
Λόγω πίεσης που προκαλείται στο στομάχι και λόγω ορμονών, προκαλούν χαλάρωση του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα.
Χρήσιμο Tip
Στις διατροφικές συνήθειες συγκαταλέγονται και ορισμένες κακές διατροφικές συμπεριφορές, όπως η γρήγορη μάσηση και κατάποση της τροφής, οι οποίες ευνοούν την παλινδρόμηση. Προσπάθησε να μασάς αργά το φαγητό σου, ξεπερνώντας τα 15-20 λεπτά στο μεσημεριανό σου γεύμα και τα 10 λεπτά στο βραδινό σου γεύμα, αν αυτό είναι πιο ελαφρύ.
Είναι επικίνδυνη η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση;
Η απάντηση είναι δυνητικά ναι. Αυτό συμβαίνει γιατί αν ο οισοφάγος σου εκτίθεται για μεγάλο χρονικό διάστημα στα όξινα γαστρικά υγρά, δημιουργείται χρόνια φλεγμονή που ονομάζεται οισοφαγίτιδα. Αν η οισοφαγίτιδα δεν αντιμετωπιστεί, η χρόνια φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη του οισοφάγου.
Ανάπτυξη Οισοφάγου Barrett
Ωστόσο, η πιο ανησυχητική επιπλοκή της ΓΟΠ είναι η ανάπτυξη Οισοφάγου Barrett, κατά την οποία τα κύτταρα της επιφάνειας του οισοφάγου μετατρέπονται σε έναν άλλο καλοήθη τύπο κυττάρων, τα οποία έχουν αυξημένη πιθανότητα να μετατραπούν εκ νέου σε καρκινικά. Γι’ αυτό το λόγο, δεν πρέπει να αγνοείς τα συμπτώματα της ΓΟΠ , αλλά να τα αντιμετωπίζεις έγκαιρα.
Έχοντας μάθει κάποιες βασικές πληροφορίες για τη ΓΟΠ, συνέχισε να διαβάζεις για να μάθεις τους τρόπους αντιμετώπισής της.
Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση;
Οι βασικοί τρόποι αντιμετώπισης της ΓΟΠ είναι οι εξής:
Αλλαγές στον Τρόπο Ζωής
Σε πολλές περιπτώσεις επιφέρουν αποτελεσματική βελτίωση των συμπτωμάτων της ΓΟΠ, μειώνοντας την ένταση και τη συχνότητα εμφάνισής τους. Θα μάθεις αναλυτικά γι’ αυτές στην επόμενη ενότητα.
Λήψη Φαρμακευτικής Αγωγής
Η φαρμακευτική αγωγή δίνεται είτε παράλληλα με τις αλλαγές του τρόπου ζωής, είτε εκ των υστέρων αν τα συμπτώματα επιμένουν. Χορηγούνται, κυρίως, αντιόξινα, αναστολείς της αντλίας πρωτονίων, ανταγωνιστές του υποδοχέα ισταμίνης, ή συνδυασμός των ανωτέρω φαρμάκων, στοχεύοντας στην εξουδετέρωση των οξέων του στομάχου ή στη μείωση της παραγωγής τους στο στομάχι.
Χειρουργική Επέμβαση
Η χειρουργική αντιμετώπιση της ΓΟΠ (θολοπλαστική ή θολοπτύχωση κατά Nissen), συνήθως, συστήνεται σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις αλλαγές του τρόπου ζωής ή στη λήψη φαρμάκων ή χρειάζονται συνεχώς φαρμακευτική αγωγή στην καθημερινότητά τους για να αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα.
Επίσης, η χειρουργική επέμβαση είναι πολύ αποτελεσματική για την θεραπεία της ΓΟΠ και οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αυτή είτε απαλλάσσονται τελείως από τη νόσο, είτε βελτιώνουν σημαντικά την κλινική τους εικόνα. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά, η παραμονή στο νοσοκομείο είναι μικρή (1-2 ημέρες) και η μετεγχειριτική πορεία είναι πολύ ομαλή.
Άλλη μια επεμβατική μέθοδος που χρησιμοποιείται είναι η τοποθέτηση μαγνητικού δακτυλίου LINX, η οποία γίνεται, εξίσου λαπαροσκοπικά.
Από που να ξεκινήσεις
Όπως σου ανέφερα προηγουμένως, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν το πρώτο και σε κάποιες περιπτώσεις το μοναδικό βήμα για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ΓΟΠ. Θα μάθεις αναλυτικά ποιες διατροφικές και μη συνήθειες είναι αποτελεσματικές στην επόμενη ενότητα.
Τι διατροφή να ακολουθήσεις αν πάσχεις από Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση;
Η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας! Στην περίπτωση της ΓΟΠ, βελτιώνει σημαντικά τα συμπτώματα, καθώς και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ο βασικοί της στόχοι είναι να μειωθεί η οξύτητα των οξέων του στομάχου και να περιοριστούν παράγοντες που χαλαρώνουν τον κάτω οισοφαγικό σφικτήρα. Αυτοί είναι επιγραμματικά:
- Αποφυγή καφεΐνης
- Περιορισμός λίπους
- Αποφυγή ανθρακικού
- Αποφυγή όξινων τροφίμων και χυμών
Ποια τρόφιμα να προτιμάς και ποια να αποφεύγεις
Στον παρακάτω πίνακα μπορείς να δεις λεπτομερώς ποια τρόφιμα να προτιμάς και ποια να αποφεύγεις, προκειμένου να ανακουφιστείς από τις δυσάρεστες καούρες και άλλα συμπτώματα της ΓΟΠ.
Η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων (5-6/ημέρα) μπορεί να είναι βοηθητική, γιατί με αυτό τον τρόπο δεν επιβαρύνεται το στομάχι με μεγάλη ποσότητα φαγητού, αυξάνοντας την πιθανότητα παλινδρόμησης.
| Ομάδα τροφίμων | Να αποφεύγονται | Να προτιμώνται |
| Φρούτα | Όξινα φρούτα (π.χ. πορτοκάλι, μανταρίνι, ανανάς, γκρέιπφρουτ, σταφύλια, μύρτιλα, λεμόνι, μοσχολέμονο, δαμάσκηνα) | Όλα τα υπόλοιπα φρούτα |
| Κρέας/ ψάρι | Λιπαρά κρέατα | Άπαχα μέρη κρέατος (π.χ. κοτόπουλο χωρίς δέρμα, ποντίκι μοσχαρίσιο, σπάλα μοσχαρίσια), ψάρια, κατά προτίμηση ψητά ή βραστά |
| Γαλακτοκομικά | Πλήρη γαλακτοκομικά | Γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά |
| Λαχανικά | Κρεμμύδι, ντομάτα | Όλα τα υπόλοιπα λαχανικά |
| Δημητριακά | Αρτοπαρασκευάσματα και προϊόντα δημητριακών πλούσια σε λίπος | Δημητριακά ολικής άλεσης |
| Λίπη | Βούτυρο, κορεσμένα λίπη | Καλά λιπαρά με μέτρο: Ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί, βούτυρα καρπών (π.χ. φυστικοβούτυρο, αμυγδαλοβούτυρο) |
| Ροφήματα | Καφές, τσάι, αναψυκτικά, ανθρακούχα ποτά, αλκοόλ, όξινοι χυμοί | Νερό, χυμοί φρούτων (όχι όξινοι) |
| Διάφορα | Μπαχαρικά, σκόρδο, δυόσμος, μέντα, σιροπιαστά γλυκά, τηγανιτά, σοκολάτα |
Χρήσιμο Tip
Να θυμάσαι ότι οι παραπάνω οδηγίες είναι γενικές και ενδεικτικές. Το κάθε άτομο είναι ξεχωριστό και ίσως να έχεις παρατηρήσει ότι δεν σε επιβαρύνουν όλα τα παραπάνω τρόφιμα ή ότι κάποια από αυτά τα ανέχεσαι σε μικρότερες ποσότητες. Η τήρηση ενός ημερολογίου καταγραφής τροφίμων και συμπτωμάτων είναι πολλές φορές πολύ βοηθητική για να αξιολογήσεις τι σε ενοχλεί και τι όχι.
Πέραν από την διατροφή, μερικές άλλες συνήθειες του τρόπου ζωής είναι εξίσου σημαντικές τόσο για την διαχείριση όσο και για την αποφυγή των συμπτωμάτων της ΓΟΠ. Συνέχισε να διαβάζεις για να μάθεις περισσότερα σχετικά.
Τι άλλο χρειάζεται να Αλλάξεις στον Τρόπο Ζωής σου;
Οι βασικές αλλαγές που μπορείς να κάνεις στον τρόπο ζωής σου και να είναι ευεργετικές για τη ΓΟΠ είναι οι εξής:
Μείωση Σωματικού Βάρους
Αν είσαι υπέρβαρος ή παχύσαρκος, η πρώτη οδηγία που θα λάβεις για τη βελτίωση των συμπτωμάτων είναι να μειώσεις το σωματικό σου βάρος.
Διακοπή του Καπνίσματος
Το κάπνισμα προκαλεί χαλάρωση του βαλβιδικού μηχανισμού του κατώτερου οισοφάγου, και η διακοπή του βελτιώνει τα συμπτώματα της ΓΟΠ.
Αποφυγή Κατάκλισης μετά τα Γεύματα
Η ύπτια θέση ενεργοποιεί και επιδεινώνει τη ΓΟΠ.
Αποφυγή στενών ρούχων/ζωνών και σκυψίματος μετά το Γεύμα
Πιέζουν το στομάχι και πυροδοτούν την ΓΟΠ.
Αποφυγή κατανάλωσης Υγρών μαζί με τα Γεύματα
Η ενυδάτωση είναι πολύ σημαντική για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Αν πάσχεις από ΓΟΠ, καλό θα είναι η κατανάλωση υγρών να απέχει από τα γεύματα, για να μην αυξάνεται το περιεχόμενο του στομάχου.
Διαχείριση Άγχους
Είναι γνωστό ότι το άγχος κατηγορείται για πάρα πολλά νοσήματα. Στην περίπτωση της ΓΟΠ το άγχος είναι ικανό να μεταβάλει την λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος, αλλά και τα συνοδά συμπτώματά της.
Ήπια Σωματική Άσκηση
Αναμφίβολα η σωματική δραστηριότητα έχει πολλά οφέλη για την υγεία σου και για τη ρύθμιση του σωματικού βάρους. Είναι, εξίσου, ευεργετική για τη ΓΟΠ, αρκεί να μην είναι κοντά με τα γεύματα.
Το βραδινό σου γεύμα να απέχει 3 ώρες από τον ύπνο.
Όπως σου ανέφερα και προηγουμένως, η κατάκλιση σε ύπτια θέση πυροδοτεί την παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου. Αν έχουν περάσει 3 ώρες, η πέψη του φαγητού στο στομάχι σου θα έχει ολοκληρωθεί, επομένως μειώνεται η πιθανότητα παλινδρόμησης.
Χρήσιμο Tip
Όταν ξαπλώνεις, συστήνεται το πάνω μέρος του κορμού σου να είναι ελαφρώς ανασηκωμένο. Μπορείς να το πετύχεις αν κοιμάσαι με 2-3 μαξιλάρια.
Ωστόσο, επειδή τα μαξιλάρια συνήθως γλιστρούν κατά τη διάρκεια της νύχτας, αρκετοί γιατροί προτείνουν την ανύψωση του άνω μέρους του στρώματος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί τοποθετώντας κάτι κάτω από το στρώμα (π.χ. βιβλία), με ειδικά ειδικά μαξιλάρια-σφήνες ή κάποιο ειδικό μηχανισμό για τον ίδιο σκοπό.
Ήξερες ότι
Η κατάκλιση στο αριστερό πλευρό μπορεί να βοηθήσει ορισμένους ασθενείς. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνητικών μελετών, η κατάκλιση στο αριστερό πλευρό φαίνεται να είναι ιδανική θέση ύπνου αν πάσχεις από ΓΟΠ, καθώς μειώνει τα επεισόδια παλινδρόμησης και την έκθεση του οισοφάγου στα όξινα γαστρικά υγρά.
Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση στην Εγκυμοσύνη
Η ΓΟΠ μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της κύησης σε αρκετές μέλλουσες μητέρες. Τα συμπτώματα μπορούν να ξεκινήσουν στο τέλος του πρώτου τριμήνου και να εντείνονται όσο προχωράει η κύηση. Ειδικά στο τρίτο τρίμηνο της κύησης αυξάνεται η ενδοκοιλιακή πίεση, ενώ διάφοροι ορμονικοί παράγοντες χαλαρώνουν τον κάτω οισοφαγικό σφικτήρα. Οι διατροφικές συμβουλές που αναφέρθηκαν παραπάνω και η αποφυγή κατάκλισης αμέσως μετά το γεύμα, μπορούν να σε βοηθήσουν, εξίσου στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
Συνοψίζοντας για τη Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και στάδιο της ζωής και επηρεάζει την ποιότητα ζωής. Είναι δυνητικά μια επικίνδυνη κατάσταση αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, καθώς έχει συνδεθεί με μακροπρόθεσμη εμφάνιση καρκίνου του οισοφάγου.
Άλλαξε τη Διατροφή σου
Οι συνήθειες του τρόπου ζωής και πιο συγκεκριμένα οι διαιτητικές συνήθειες, η θέση του ύπνου, το κάπνισμα, το στρες και άλλοι παράγοντες μπορεί να την προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματά της.
Η ισορροπημένη διατροφή, αποφεύγοντας τρόφιμα που σε ενοχλούν, η μείωση του σωματικού βάρους και η γενικότερη αλλαγή του τρόπου ζωής είναι η πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης και της διαχείρισης της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και πολλές φορές είναι το κλειδί για τη θεραπεία της.
Τι να Κρατήσεις
Η διατροφή, ο τρόπος ζωής αλλά και μερικοί άλλοι παράγοντες όπως το άγχος, το κάπνισμα, η κατάκλιση μετά το γεύμα κ.α μπορούν να την προκαλέσουν αλλά και να την επιδεινώσουν. Τα συμπτώματα είναι έντονα και πολλές φορές μειώνουν την ποιότητα ζωής του παθόντος. Η φαρμακευτική αγωγή αλλά και η χειρουργική επέμβαση είναι τρόποι αντιμετώπισης και διαχείρισης της πάθησης αλλά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως η αλλαγή του τρόπου ζωής και η σωστή διατροφή έχει το κλειδί και μπορεί να βοηθήσει στο μέγιστο βαθμό.
