Αυστηρότερα όρια του 2030 για αρκετούς ατμοσφαιρικούς ρύπους - Οι δείκτες ποιότητας του αέρα να είναι συγκρίσιμοι σε όλα τα κράτη μέλη - Πρόσβαση στη δικαιοσύνη και δικαίωμα αποζημίωσης για τους πολίτες.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση οδηγεί σε περίπου 300.000 πρόωρους θανάτους ετησίως στην ΕΕ.
Ο νέος νόμος στοχεύει στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ΕΕ για να επιτευχθεί ένα καθαρό και υγιές περιβάλλον για τους πολίτες καθώς και μηδενική ατμοσφαιρική ρύπανση έως το 2050.
Την Τρίτη, διαπραγματευτές από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία για νέα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι η ποιότητα του αέρα στην ΕΕ δεν είναι επιβλαβής για την ανθρώπινη υγεία, τα φυσικά οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα, με στόχο την εξάλειψη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης έως το 2050.
Αυστηρότερα πρότυπα και στόχοι για την ποιότητα του αέρα
Οι νέοι κανόνες θέτουν αυστηρότερα όρια και τιμές-στόχους για το 2030, σε σύγκριση με τους ισχύοντες κανόνες, για αρκετούς ρύπους, συμπεριλαμβανομένων των σωματιδίων (PM2,5, PM10), NO2 (διοξείδιο του αζώτου) και SO2 (διοξείδιο του θείου). Για τους δύο ρύπους με τις υψηλότερες τεκμηριωμένες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, τα PM2,5 και το NO2, οι ετήσιες οριακές τιμές πρέπει να μειωθούν περισσότερο από το μισό από 25 µg/m³ σε 10 µg/m³ και από 40 µg/m³ σε 20 µg/m³ αντίστοιχα. Θα υπάρχουν επίσης περισσότερα σημεία δειγματοληψίας για την ποιότητα του αέρα στις πόλεις. Τα πρότυπα ποιότητας του αέρα θα επανεξετάζονται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030 και τουλάχιστον κάθε πέντε χρόνια στη συνέχεια και πιο συχνά εάν είναι σαφές από νέα επιστημονικά ευρήματα, όπως οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για την ποιότητα του αέρα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) .
Τα κράτη μέλη θα μπορούν να ζητήσουν την αναβολή της προθεσμίας του 2030 για την επίτευξη των οριακών τιμών για την ποιότητα του αέρα έως και δέκα έτη, εάν πληρούνται ειδικές προϋποθέσεις, ακόμη και όταν οι απαραίτητες μειώσεις μπορούν να επιτευχθούν μόνο με την αντικατάσταση σημαντικού μέρους των υπάρχοντα συστήματα οικιακής θέρμανσης που προκαλούν τις υπερβάσεις της ρύπανσης.
Καλύτερη προστασία των πολιτών και πρόσβαση στη δικαιοσύνη
Οι συννομοθέτες συμφώνησαν να καταστήσουν τους επί του παρόντος κατακερματισμένους δείκτες ποιότητας του αέρα σε όλη την ΕΕ συγκρίσιμους, σαφείς και διαθέσιμους στο κοινό. Αυτοί οι δείκτες θα παρέχουν επίσης πληροφορίες σχετικά με συμπτώματα που σχετίζονται με τις κορυφές της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τους σχετικούς κινδύνους για την υγεία για κάθε ρύπο, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών προσαρμοσμένων σε ευάλωτες ομάδες, όπως ζητήθηκε από το Κοινοβούλιο.
Συμφωνήθηκε επίσης ότι οι θιγόμενοι πολίτες και οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη για να αμφισβητήσουν την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας στα κράτη μέλη και ότι οι πολίτες θα πρέπει να δικαιούνται αποζημίωση όταν η υγεία τους έχει υποστεί βλάβη λόγω παραβίασης των νέων εθνικών κανόνων.
Σχέδια και οδικοί χάρτες για την ποιότητα του αέρα
Εκτός από τα σχέδια για την ποιότητα του αέρα, που απαιτούνται για τις χώρες της ΕΕ που υπερβαίνουν τα όρια, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν οδικούς χάρτες για την ποιότητα του αέρα έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028 που θα καθορίζουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για τη συμμόρφωση με τις νέες οριακές τιμές του 2030, όπως προτείνεται από Κοινοβούλιο.
Μετά την επίτευξη της συμφωνίας, ο εισηγητής Javi López (S&D, ES) δήλωσε: «Η σημερινή συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα στις συνεχιζόμενες προσπάθειές μας να διασφαλίσουμε ένα καθαρότερο και υγιέστερο μέλλον για όλους τους Ευρωπαίους. Το Κοινοβούλιο διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αναθεώρηση των παρωχημένων προτύπων της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα, ορισμένα από τα οποία ήταν ηλικίας 15 έως 20 ετών, εστιάζοντας στη βελτιωμένη παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα κοντά σε σημαντικές πηγές ρύπανσης, στην προστασία των ευαίσθητων και ευάλωτων πληθυσμών και στη διασφάλιση ότι οι τοπικές αρχές έχουν υποστήριξη που χρειάζονται για να επιβάλουν αποτελεσματικά τα νέα πρότυπα».
Επόμενα βήματα
Η συμφωνία πρέπει ακόμη να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, μετά την οποία ο νέος νόμος θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες αργότερα. Οι χώρες της ΕΕ θα έχουν στη συνέχεια δύο χρόνια για να εφαρμόσουν τους νέους κανόνες.
Ιστορικό
Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να είναι η νούμερο ένα περιβαλλοντική αιτία πρόωρων θανάτων στην ΕΕ, με περίπου 300.000 πρόωρους θανάτους ετησίως (δείτε εδώ πόσο καθαρός είναι ο αέρας στις ευρωπαϊκές πόλεις). Τον Οκτώβριο του 2022, η Επιτροπή πρότεινε αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα με πιο φιλόδοξους στόχους για το 2030 για την επίτευξη του στόχου μηδενικής ρύπανσης έως το 2050, σύμφωνα με το σχέδιο δράσης για τη μηδενική ρύπανση.
