ΕΥΗΝΟΛΙΜΝΗ – ΤΟ ΣΜΑΡΑΓΔΙ ΤΩΝ ΑΙΤΩΛΙΚΩΝ ΒΟΥΝΩΝ
Η Ευηνολίμνη, το σμαράγδι που χάρισε ο άνθρωπος στα Αιτωλικά βουνά ως αντίδωρο για το πόσιμο νερό, το ζωογόνο αυτό στοιχείο που του προσφέρουν για να δώσει ζωή στις μεγάλες πολιτείες του, και τα βουνά το χρησιμοποιούν ως καθρέφτη για να αντικατροπτίζουν την άφατη ομορφιά της υπέροχης φύσης τους προς τον θρόνο του ουράνιου πατέρα της δημιουργίας των πάντων εκφράζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την ευγνωμοσύνη τους για το κάλλος που Αυτός τα προίκισε.
Ένας απέραντος ζωγραφικός πίνακας δημιουργημένος από τον συνταιριασμό θεϊκού κεφιού με το μεράκι ταλαντούχου ανθρώπινου χεριού.Η Ευηνολίμνη βρίσκεται λίγο ανατολικότερα από το βορειοανατολικό άκρο των ορίων του Δήμου Θέρμου, στην περιοχή των ορίων της Τοπικής Κοινότητας Διπλατάνου με τη Ναυπακτία και προσεγγίζεται, αναφορικά με την εκκίνηση από Θέρμο, είτε μέσω της ασφάλτινης στο σύνολό της διαδρομής Θέρμο – Πλάτανος – Ευηνολίμνη (49 χμ.) είτε μέσω της κατά το ήμισυ χωμάτινης διαδρομής Θέρμο – Κόνισκα – Ευηνολίμνη (39 χμ.). (Φωτογραφία: Φαλλιέρος Χρήστος – Περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

ΔΙΠΟΤΑΜΙΑ – ΜΙΑ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
Η Διποταμιά είναι το σημείο της συμβολής του Κοσινορέματος στον Γιδομανδρίτη. Πρόκειται για ένα από τα χαρακτηριστικότερα σημεία όπου αποτυπώνεται η εξαίσια φυσική ομορφιά του Γιδομανδρίτη, του φαραγγιού με τα πολλαπλά θέλγητρα, ένα σημείο που αποτελεί συγχρόνως σταθμό για την παραπέρα εξερεύνηση του φαραγγιού.
Εδώ απεικονίζεται ο νερόμυλος και το πέτρινο τοξωτό γεφύρι που γεφυρώνει τον Γιδομανδρίτη (κατασκευασμένα αμφότερα στα τέλη του 19ου αι.), στοιχεία που συνιστούν μια αρμονική αρχιτεκτονική σύνθεση της αγροτικής κληρονομιάς της περιοχής και δεν είναι η μοναδική, αφού αντίστοιχες, παρόμοιας ή διαφορετικής θεματολογίας, συνθέσεις συναντάμε σε πολλά σημεία σε ολόκληρη την έκταση του Δήμου Θέρμου.
Τη Διποταμιά τη συναντάμε στο 17ο χμ. της διαδρομής Θέρμο – Αμπέλια – Κοκκινόβρυση. (Φωτογραφία & περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

ΘΕΟΤΙΚΟ – ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΣΜΙΛΕΜΕΝΟ ΑΠΟ ΘΕΪΚΟ ΧΕΡΙ
Το ποτάμιο σπήλαιο «Θεοτικό» στον ποταμό Φιδάκια κοντά στον Δρυμώνα. Ένα σπάνιο θαύμα της φύσης σμιλεμένο από «θεϊκό» χέρι, όπου το ποτάμι διέρχεται για πολλές δεκάδες μέτρα μέσα από το υπέροχο αυτό σπήλαιο με το πολύχρωμο ανάγλυφο στα τοιχώματα και στην οροφή, σε τμήματα του οποίου μάλιστα σχηματίζονται μικροί αλλά υπέροχοι σταλακτίτες, ενώ στα ίδια σημεία αναβλύζουν και διάσπαρτες μικροπηγές.
Άλλοι θεωρούν το σπήλαιο φυσικό γεφύρι και δεν έχουν και άδικο, αφού το έξω πάνω μέρος του σπηλαίου γεφυρώνει με φυσικό τρόπο τις πλαγιές εκατέρωθεν του ποταμού.
Το σπήλαιο προσεγγίζεται μέσω μονοπατιού που ξεκινάει κοντά από τον Δρυμώνα σε απόσταση περί τα 17 χμ. από Θέρμο (15 χμ. σε ασφάλτινη διαδρομή και 2 σε χωμάτινη). (Φωτογραφία: Σμάνης Πέτρος – Περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

ΒΟΥΝΟΚΟΡΦΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ – Η ΑΡΧΟΝΤΙΣΣΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΚΟΥ ΟΡΟΥΣ
Η βουνοκορφή «Τριανταφυλλιά» (1.817 μ. υψόμετρο), η ψηλότερη και εντυπωσιακότερη κορυφή του Ανατολικού Παναιτωλικού που δεσπόζει στο βόρειο άκρο του Δήμου Θέρμου, στα όρια της Αιτωλοακαρνανίας με την Ευρυτανία, ανάμεσα στις Τοπικές Κοινότητες Αργυρού Πηγαδίου και Χαλικίου του Δήμου Θέρμου και Προυσού και Τόρνου του Δήμου Καρπενησίου.
Το μέγεθος της εν λόγω βουνοκορφής, η ομαλότητα του εδάφους της και η πανοραμική θέα που προσφέρει την καθιστούν αδιαμφισβήτητα αρχόντισσα του Ανατολικού Παναιτωλικού και μεγάλη αγαπημένη των ορειβατών και όχι μόνο, καθώς από πλάι της διέρχονται πολλά από το μονοπάτια των προσκυνητών που οδηγούν από την Τριχωνίδα και τη Ναυπακτία στο μοναστήρι του Προυσού.
Η κορυφή προσεγγίζεται πεζοπορώντας, αναφορικά με την κοντινότερη διαδρομή, με μονοπάτι που ξεκινάει από τον αυχένα στα όρια με την Ευρυτανία επί του δρόμου Αργυρό Πηγάδι – Καστανιά Ευρυτανίας (34 χμ. από Θέρμο μέσω των διαδρομών που διέρχονται είτε από Αμβρακιά είτε από Δρυμώνα).
Επίσης, η κορυφή προσεγγίζεται μέσω μονοπατιών που ξεκινάνε είτε από το Νεροχώρι, είτε από τον Δρυμώνα είτε από το Χαλίκι.
(Φωτογραφία: Ρισβάς Θάνος – Περιγραφή: Νίκος Κωστακόπουλος)

ΠΗΓΕΣ ΓΙΔΟΜΑΝΔΡΙΤΗ – ΕΝΑ ΟΡΕΙΝΟ ΤΟΠΙΟ ΦΤΙΑΓΜΕΝΟ ΜΕ ΘΕΪΚΟ ΚΕΦΙ
Οι Πηγές του Γιδομανδρίτη είναι ένα ορεινό τοπίο για τη δημιουργία του οποίου σίγουρα επιστρατεύτηκε πολύ μεράκι από το θεϊκό χέρι που το δούλεψε.
Το πολυσύνθετο φυσικό κάλλος της περιοχής – όπως αυτό συντίθεται από τις χαραδρώσεις, τους γεωλογικούς σχηματισμούς, τους μικρούς σχετικά αλλά πανέμορφους καταρράκτες, τα νερά, τις βουνοκορφές, την ποικίλης μορφής βλάστηση και άλλα – την καθιστούν χωρίς υπερβολή μαγική.
Εδώ απεικονίζεται ο καταρράκτης »Σιαλπός» στο ρέμα της Κρούνας που πηγάζει από την κορυφή Τσιμπλοβούνι.
Καταρράκτες υπάρχουν και στο κεντρικό ρέμα στην περιοχή αυτή, το οποίο πηγάζει από την κορυφή Πλατάνι, όπως και στα κεντρικά ρέματα που συμβάλλουν στον Γιδομανδρίτη – Κοσινόρεμα, Φαράγγι του Δία και Κοσκινόρεμα – αλλά και σε άλλα μικρότερα ρέματα.

ΕΥΗΝΟΣ – Ο ΜΥΘΙΚΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΚΗΣ ΓΗΣ
Ο μυθικός ποταμός Εύηνος, ο «Φίδαρης» για τους ντόπιους, που φιδοσέρνεται ανάμεσα στα Αιτωλικά βουνά, προσφέροντας ατελείωτες εικόνες άφατης ομορφιάς, ώσπου να καταλήξει στη θάλασσα του Πατραϊκού Κόλπου.
Εδώ διακρίνεται το ποτάμι στη θέση Βαλτσόρεμα Χρυσοβίτσας. Στο πάνω μέρος της φωτογραφίας διακρίνεται τμήμα του πρώτου αμαξιτού δρόμου που οδηγεί στη μεταλλική γέφυρα που είναι τοποθετημένη δίπλα αριστερά – παροπλισμένη σήμερα – το οποίο δεν χρησιμοποιείται σήμερα, καθώς έχει κατασκευαστεί νέα σύγχρονη γέφυρα για τη γεφύρωση του Ευήνου στο σημείο αυτό.
Την περιοχή συναντάμε στο 10ο χμ. της διαδρομής Θέρμο – Πλάτανος – Ναυπακτία, στα όρια των Τοπικών Κοινοτήτων Κάτω Χρυσοβίτσας και Διασελακίου.
Το σημείο αυτό είναι ένα μόνο από τα πολλά αξιοθέατα του ποτάμιου περιβάλλοντος του Ευήνου στο τμήμα που το ποτάμι διέρχεται από την εδαφική περιφέρεια του Δήμου Θέρμου. Χαράδρα Πόρος – Γέφυρα Μπανιά, Καρέλι, Μεσαιωνική Γέφυρα Αρτοτίβας, Στενά Ευήνου ανάμεσα σε Κόνισκα και Πέρκο είναι μερικά μόνο από τα πιο γνωστά σημεία – αξιοθέατα του ποταμού στην περιοχή αυτή και δεν είναι τα μοναδικά, καθώς το ποτάμι σε ολόκληρο το μήκος του ρου του προσφέρει εικόνες σπάνιας ομορφιάς.
(Φωτογραφία & περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

ΦΑΡΑΓΓΙ ΜΟΚΙΣΤΙΑΝΟΥ – ΕΝΑΣ ΚΡΥΜΜΕΝΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΤΡΙΧΩΝΙΔΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ
Το κάλλος που συναντά κανείς στο συνολικού μήκους 7 χμ. φαράγγι του Μοκιστιάνου, το οποίο ξεκινάει από τις Πηγές της Αγίας Σοφίας και καταλήγει στη λίμνη Τριχωνίδα κοντά στα Λουτρά Μυρτιάς, είναι ασυναγώνιστο, καθώς συνυπάρχει πληθώρα στοιχείων, φυσικά και ανθρωπογενή, που καθιστούν το φαράγγι αξιοζήλευτο τουριστικό προορισμό.
Εδώ απεικονίζονται οι περίφημοι «Δίδυμοι Καταρράκτες» στο φαράγγι του Μοκιστιάνου, ο κρυμμένος πολύτιμος θησαυρός του φαραγγιού, οι οποίοι βρίσκονται περίπου στο μέσον της διαδρομής κατά μήκος του φαραγγιού και προσεγγίζονται είτε από τη Μυρτιά είτε από την Αγία Σοφία ακολουθώντας μικρού μήκους μονοπάτι κατάβασης ως το κάτω μέρος των καταρρακτών σε συνέχεια αντίστοιχων αγροτικών δρόμων που καταλήγουν σε κοντινά στους καταρράκτες σημεία.
Όταν αποκαλυφθεί στο σύνολό του το μονοπάτι που διασχίζει το φαράγγι κατά μήκος του και σήμερα δεν είναι λειτουργικό, όπως έχει σχεδιαστεί από τον Δήμο Θέρμου, θα είναι δυνατό το φαράγγι να καταστεί επισκέψιμο καθ’ όλο το μήκος του από τον καθένα.
(Φωτογραφία: Κοκαλάκης Σπύρος – Περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ – «ΟΙ ΛΕΩΦΟΡΟΙ» ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ
Μονοπάτι στην κορυφή του λόφου Μέγας Λάκκος (618 μ. υψόμετρο), ο οποίος δεσπόζει στο οροπέδιο του Θέρμου, στο μικρό «των Θερμίων πεδίον» κατά τον ιστορικό Πολύβιο.
Ένας λόφος με ιδιαίτερη σημασιολογία για την περιοχή, όχι μόνο γιατί δεσπόζει στο οροπέδιο του Θέρμου και προσφέρει πανοραμική θέα, αλλά, κυρίως, γιατί η περιοχή στους δυτικούς πρόποδές του είναι αυτή που αποτέλεσε το σημείο αναφοράς των Αιτωλών, το σημείο στο οποίο γεννήθηκε και εξελίχθηκε το τελειότερο πολιτειακό μόρφωμα κατά την αρχαιότητα, το «Κοινό των Αιτωλών», η Αιτωλική Συμπολιτεία.
Η συντήρηση και σήμανση μονοπατιών, αλλά και δημιουργία νέων όπου αυτό απαιτείται, αποτελεί βασική υποδομή που πρέπει να εξασφαλισθεί για την περιοχή του Δήμου Θέρμου, προκειμένου να διασφαλισθεί η δυνατότητα επισκεψιμότητας στο σύνολο των αξιοθέατων της περιοχής, πολλά από τα οποία είναι σήμερα πολύ δύσκολο να προσεγγιστούν από τον πολύ κόσμο. Τα μονοπάτια μπορούν να αποτελέσουν τις «λεωφόρους» της ανάπτυξης του οικοτουρισμού γι’ αυτήν την περιοχή.
(Φωτογραφία: Φαλλιέρος Χρήστος – Περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

ΒΟΥΝΟΚΟΡΦΗ ΠΛΑΤΑΝΙ – Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΩΝ ΦΑΡΑΓΓΙΩΝ
Η κορυφή Πλατάνι (1.779 μ. υψόμετρο), είναι η βασίλισσα των φαραγγιών, αφού από εδώ εκκινούν δύο παραπόταμοι του Ευήνου (Γιδομανδρίτης και Στρεψιανόρεμα) και ένας παραπόταμος του Κρικελοποτάμου (ρέμα Γρανά), κατά μήκος των φαραγγιών των οποίων σχηματίζονται στενές χαραδρώσεις σε πολλά σημεία, ενώ οι βόρειοι πρόποδες της κορυφής ακουμπούν στο φαράγγι του Κρικελοποτάμου και ένα τμήμα τους κάτω από τη Ροσκά, σε συνεργασία με τους πρόποδες της Καλιακούδας απέναντι, σχηματίζουν την πασίγνωστη χαράδρα «Πανταβρέχι» στην Ευρυτανία.
Πώς αλλιώς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτή η βουνοκορφή, αφού τα νερά που πηγάζουν από τις πλαγιές της έχουν σμιλέψει στο πέρασμα των χιλιετηρίδων τόσα σπουδαία φαράγγια τριγύρω της!
Εδώ απεικονίζεται, ακριβώς μπροστά, ένα μέρος της στέψης της λεκάνης των πηγών Γιδομανδρίτη, όπως αυτή διακρίνεται από το Πλατάνι, η οποία σχηματίζεται από τις κορυφές Δίκορφο, Πλατάνι, Τσιμπλοβούνι και Άννινο – οι κορυφές που διακρίνονται στην εικόνα είναι το Τσιμπλοβούνι αριστερά και ο Άννινος στο κέντρο της εικόνας – και αποτελεί και το όριο της Αιτωλοακαρνανίας με την Ευρυτανία στην περιοχή αυτή.
Το Πλατάνι είναι η δεύτερη ψηλότερη κορυφή στο ανατολικό τμήμα του Παναιτωλικού όρους και βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο των ορίων του Δήμου Θέρμου με την Ευρυτανία, κοντά στις πηγές του Γιδομανδρίτη, στα όρια της Τοπικής Κοινότητας Κοκκινόβρυσης με τις Τοπικές Κοινότητες Ροσκάς και Μεσοκώμης του Δήμου Καρπενησίου.
Η κορυφή προσεγγίζεται μέσω μονοπατιού που οδηγεί σ’ αυτή από τον Άγιο Θεόδωρο (21 χμ. από Θέρμο μέσω της διαδρομής Θέρμο προς Αμπέλια – Κοκκινόβρυση), διερχόμενο κοντά από τις πηγές του Γιδομανδρίτη, ή μέσω πιο σύντομου μονοπατιού που ξεκινάει από τον δρόμο Κόνισκας – Μεσοκώμης λίγο πριν τη διασταύρωση προς Καρυά (31 χμ. από Θέρμο). (Φωτογραφία & περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

ΠΕΛΑΓΑΚΙ – Η ΛΙΜΝΟΠΟΥΛΑ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ
Η μικροσκοπική λίμνη »Πελαγάκι» στο ελατόδασος της Κοσίνας, μια υγρή ανάσα δροσιάς στο τραχύ και ξερό βουνίσιο περιβάλλον, φαντάζει με βροχοσταλίδα σταλμένη απ’ τον ουρανό στον κορμό ενός διψασμένου κάκτου καταμεσής της ερήμου και ξαφνιάζει θετικά για το αρμονικό συνταίριασμα των εικόνων από διαφορετικά περιβάλλοντα που συναπαντώνται αναπάντεχα εδώ.
Το Πελαγάκι το συναντάμε σε υψόμετρο 1.100 μέτρων περίπου, αμέσως μετά τον αυχένα «Διάσελο Κοσίνας» λίγο πριν τα όρια της Τοπικής Κοινότητας Κοκκινόβρυσης με την Τοπική Κοινότητα Προδρόμου του Δήμου Καρπενησίου και προσεγγίζεται μέσω της διαδρομής από Κοκκινόβρυση προς Πρόδρομο Ευρυτανίας (30 χμ. από Θέρμο μέσω της κοντινότερης διαδρομής Θέρμο – Αμπέλια – Κοκκινόβρυση – Πρόδρομος, είτε 37 χμ. περίπου μέσω των εναλλακτικών διαδρομών που διέρχονται από Δρυμώνα ή από Αμβρακιά). (Φωτογραφία & περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

Η «ΧΕΙΡΑΨΙΑ» ΤΩΝ ΒΟΥΝΩΝ
Τα «Στενά του Ρεντζέλου» στο Κοσινόρεμα Γιδομανδρίτη, που τα συναντάμε στα όρια των Τοπικών Κοινοτήτων Αμβρακιάς, Αργυρού Πηγαδίου και Κοκκινόβρυσης, λίγο πιο κάτω από τον εγκαταλειμμένο οικισμό Ανάερος, συνιστούν ένα τοπίο εξωτικό.
Εδώ οι βουνοπλαγιές εκατέρωθεν του ποταμού «δίνουν τα χέρια η μία στην άλλη», αφού σχεδόν συναντιούνται μερικά μέτρα από πάνω από το ποτάμι – είναι τόσο κοντά που ένα κανονικό άλμα αρκεί για να μεταπηδήσει κάποιος από τη μία πλαγιά στην άλλη – και τα κλαδιά των δέντρων που φύονται στην κόψη των βράχων αλληλοπλέκονται μεταξύ τους, ενώ μένει μια τριγωνική σχισμή μόνο για να περνάει το ποτάμι από μέσα. Μια «χειραψία της φύσης» που επισημαίνει την αναγκαιότητα συνεργασίας και των ανθρώπινων κοινωνιών στην εγγύς περιοχή για την επίτευξη του μέγιστου αποτελέσματος στην πορεία προόδου τους.
Η περιοχή προσεγγίζεται είτε πεζοπορώντας μέσω του ποταμιού με εκκίνηση από τη θέση Διποταμιά Γιδομανδρίτη (17ο χμ. επί της διαδρομής Θέρμο – Αμπέλια – Κοκκινόβρυση) και με κατεύθυνση προς τις πηγές του στην Κοσίνα ή στο Αργυρό Πηγάδι, είτε, για πιο κοντινή προσέγγιση, πεζοπορώντας από Αμβρακιά (20 χμ. από Θέρμο) σε μονοπάτι στην αρχή μέσω του μικρού αλλά εντυπωσιακού φαραγγιού του Δία και στη συνέχεια μέσα από το ποτάμι. Επίσης, μπορεί να προσεγγιστεί είτε πεζοπορώντας στο ποτάμι από τον συνοικισμό Τσιρνόκος Αργυρού Πηγαδίου είτε μέσω του μισοκατεστραμμένου μονοπατιού που οδηγεί από τα Αμπέλια στο Αργυρό Πηγάδι, το οποίο διέρχεται από την απότομη πλαγιά της Σπληθάρας ως τον Ανάερο διασχίζοντας ένα εντυπωσιακό περιβάλλον άγριας φυσικής ομορφιάς.
(Φωτογραφία & περιγραφή: Κωστακόπουλος Νίκος)

ΤΑ ΚΟΥΡΒΟΥΛΑ – ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΑΝΑΓΛΥΦΟ ΟΡΕΙΝΟΥ ΤΟΠΙΟΥ
Τα Κούρβουλα Αμπελίων, μια αγροτική περιοχή μισοεγκαταλειμμένη σήμερα, αποτελούν ένα γιγαντιαίο ανάγλυφο ορεινού τοπίου, που καλύπτει μια ολόκληρη πλαγιά.
Οι τεχνητές αναβαθμίδες (πεζούλες) διαμορφώνουν ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά ανάγλυφα τοπίου της ορεινής υπαίθρου, ενώ τα διάσπαρτα πετρόχτιστα σπίτια και οι λοιπές ανθρωπογενείς παρεμβάσεις – σπίτια, καλύβες, στέρνες, αυλάκια, βρύσες, δρόμοι και άλλα – συνδιαμορφώνουν ένα εντυπωσιακό σκηνικό.
Το ανάγλυφο, ίδιο με γιγαντιαίο σκαλωτό πύργο, ο οποίος είναι θεμελιωμένος στην ανατολική όχθη του Γιδομανδρίτη στο πρώτο τμήμα της Κοιλάδας των Νεράιδων και υποχωρώντας σταδιακά, σκαλί σκαλί αναφορικά με την καθετότητα στο επίπεδο θεμελίωσής του, καταλήγει λίγο πιο κάτω από την κορυφογραμμή του αντερείσματος του Αννίνου κοντά στην κορυφή Άγιος Αθανάσιος στεφανωμένος με το δάσος αριάς που ξεπροβάλλει ακριβώς από πάνω του.