TO 2o ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ…
ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ (1922-2022).
Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη
Tο 2ο Γυμνάσιο Αγρινίου «Κοσμάς ο Αιτωλός» πραγματοποίησε επίσκεψη στις 02/02/2023, στο Μουσείο Μπενάκη, στην Έκθεση για την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Το Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών με αφορμή αυτή την επέτειο παρουσιάζουν από τις 15 Σεπτεμβρίου 2022 μέχρι 12 Φεβρουαρίου 2023 μια έκθεση με τίτλο: «Μικρά Ασία: Λάμψη - Καταστροφή - Ξεριζωμός - Δημιουργία».
Στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη, οδός Πειραιώς 138, ζωντανεύει η Ιστορία: Η ακμή του ελληνισμού πριν από τους διωγμούς, η δραματική περίοδος 1919-1923 και η εγκατάσταση και ενσωμάτωση των προσφύγων στην Ελλάδα… Περισσότερα από 1.100 εκθέματα και πάνω από 500 φωτογραφίες προσφέρουν στον επισκέπτη μια ιστοριογραφική αφήγηση. Με το πέρασμα της εισόδου της Έκθεσης αρχίζει το ταξίδι στους τόπους της Μνήμης και της Ιστορίας… Με τη βοήθεια της τεχνολογίας ο επισκέπτης μεταφέρεται στην προκυμαία της ακμάζουσας και κοσμοπολίτικης Σμύρνης… Η προκυμαία, τα επιβλητικά κτήρια στο λιμάνι, οι κατοικίες στο βάθος, οι άνθρωποι της πόλης … συγκινούν.
Έρχεται στη θύμησή μας η αφήγηση του Μανώλη Αξιώτη που πρώτη φορά αντικρίζει τη Σμύρνη:
«…Μόλις βγήκα στην προκυμαία τα ξέχασα όλα, ακόμα και τη δειλία μου. Ήρθαν οι εντυπώσεις και με πήραν απαλά και με μερώσανε και δεν ήξερα τι να πρωτοδώ και τι να πρωτοχαρώ. Τη θάλασσα; Τα βαποράκια της Χαμιδιέ που σκίζανε το νερό δίχως να βουλιάζουν; Τα μεγάλα μαρμαρένια σπίτια, με τα ξύλινα κλειστά, όλο μυστήριο, μπαλκόνια τους; Τις καρότσες με το ρυθμικό χτύπο τους πάνω στο γρανιτένιο πλακόστρωτο; Τα τράμια που τα σέρνανε άλογα; Ή όλον εκείνον το χαρωπό, ξέγνοιαστο κόσμο που μπαινόβγαινε με σαματά στις λέσχες και στα καφενεία κι έμοιαζε να ζει πανηγύρι; κι όχι μια κοινή, καθημερινή μέρα δουλειάς!» Δ. Σωτηρίου, Ματωμένα Χώματα, Κέδρος.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες:
«Η πρώτη ενότητα επικεντρώνεται στη λάμψη του ελληνισμού της Μικράς Ασίας· ξεκινά από την Ιωνία και τα δυτικά παράλια και προχωρά στην Καππαδοκία και τις νότιες επαρχίες. Έπειτα συνεχίζει διασχίζοντας τον Πόντο, για να επιστρέψει προς δυσμάς, γύρω από την Κωνσταντινούπολη και να καταλήξει στην Ανατολική Θράκη…», λέει η κ. Εβίτα Αράπογλου, επιμελήτρια της Έκθεσης. (https://www.lifo.gr). Σημαντικά κειμήλια, είδη νοικοκυριού, έπιπλα, πίνακες, πορτραίτα, ενδύματα, κοσμήματα, εικόνες, φωτογραφίες κ.λπ. μαγνητίζουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Nιώθουμε θαυμασμό για τη Λάμψη, τον πολιτισμό και την ευμάρεια των περιοχών…
Η δεύτερη ενότητα που ακολουθεί αναφέρεται στην περίοδο των διωγμών, στο τέλος του Α Παγκοσμίου πολέμου, των συνθηκών, της ελληνικής απόβασης στη Σμύρνη, στην Μικρασιατική εκστρατεία, στην Καταστροφή 1922 και στην έξοδο των προσφύγων… Εδώ αισθανόμαστε αγωνία και λύπη για το τέλος της εκστρατείας. Και μεγάλη συγκίνηση για την έξοδο. Σε κάποια πλευρά οι μαθητές γνωρίζουν το πρόσωπο του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ενθουσιασμένοι μου δείχνουν τα χαρακτηριστικά γυαλιά oράσεως, τον κονδυλοφόρο του, και ένα τεύχος της συνθήκης των Σεβρών!
Η τρίτη ενότητα εστιάζει στην εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα και την θετική επίδραση που είχαν σε διάφορους τομείς της ελληνικής κοινωνίας… Εδώ τα αντικείμενα και οι εικόνες συγκινούν πολύ! Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες απαθανατίζουν την προσωρινή εγκατάσταση των ξεριζωμένων ανθρώπων στην Ελλάδα. Προβάλλεται επίσης, με διάφορα κειμήλια, η τεχνογνωσία και η εργατικότητα των προσφύγων σε διάφορους τομείς, όπως υφαντουργία, κεντητική, αγγειοπλαστική, καπνεργασία κ.ά. Ένας παραδοσιακός αργαλειός σε μια γωνιά, στημένος με το στημόνι και το υφάδι… Οι πρόσφυγες ύφαιναν σ’ αυτόν εξαιρετικά υφαντά. Ύφαιναν και όνειρα και ελπίδες για τη νέα ζωή τους…
Ένα τμήμα της Έκθεσης αφιερώνεται στην ίδρυση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών το 1930 από τη Μέλπω και τον Οκτάβιο Μερλιέ.
Στο Μουσείο Μπενάκη η Ιστορία ξεδιπλώνεται μπροστά μας: Σημαντικά εκθέματα, έργα τέχνης, πολεμικά και προσωπικά κειμήλια, ενδυμασίες, φωτογραφίες, αρχειακό και κινηματογραφικό υλικό, επιστολές, κάρτες και πολλά άλλα τεκμήρια… Επίσης προσωπικές μαρτυρίες συμπληρώνουν την αφήγηση…
Οι μαθητές και οι μαθήτριες του 2ου Γυμνασίου και εμείς οι συνοδοί τους, Γιώργος Κομπορόζος, Μαρία Αγγέλη, Ελένη Κατσαντώνη και Ειρήνη Χορμόβα, με συγκίνηση, βγαίνουμε από αυτό το οδοιπορικό στην Ιστορία της Μ. Ασίας και του Πόντου. Μετά το νοερό ταξίδι ακολουθεί συζήτηση, περιγραφή εντυπώσεων, συναισθημάτων κ.λπ. Ευκαιρία να θυμηθούμε και την Τοπική ιστορία. Τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην Αιτωλοακαρνανία και στην πόλη του Αγρινίου. Ο συνοικισμός του Αγίου Κωνσταντίνου δέχτηκε, στην άγονη τότε περιοχή του, ξεριζωμένους Πόντιους και Μικρασιάτες… Ο καπνός, το κύριο προϊόν της περιοχής, έδωσε ψωμί στους ανθρώπους αυτούς που ρίζωσαν στη νέα πατρίδα… Και οι πρόσφυγες μετέφεραν στην πόλη την κουλτούρα και τον πολιτισμό από τις αλησμόνητες πατρίδες τους…(Βλέπετε: Μ. Αγγέλη, Aφιέρωμα στους πρόσφυγες του Αγίου Κωνσταντίνου Αγρινίου, http://politistiki2gymnagrinio.blogspot.gr).
Ο σύλλογος Μικρασιατών προσφύγων και Ποντίων προσφύγων «Δημήτριος Ψαθάς» στο Αγρίνιο με διάφορες εκδηλώσεις διατηρούν άσβεστη τη συλλογική μνήμη!
Αυτή η επίσκεψη στο Μουσείο Μπενάκη ήταν μια συγκινητική περιήγηση στην εποχή της ακμής, της καταστροφής, του ξεριζωμού και της νέας δημιουργίας των ανθρώπων της Μικρασίας και του Πόντου… Ένα βιωματικό μάθημα Ιστορίας για τους μαθητές…
Ως επίλογο θα χρησιμοποιήσω τα λόγια μιας μαθήτριας, της Στεργίας Μπέκου: «Συνοψίζοντας την τόσο όμορφη εμπειρία, φύγαμε γεμάτοι όμορφες εντυπώσεις και εικόνες οι οποίες οφείλονταν στα τόσο μαγευτικά εκθέματα που είδαμε στο Μουσείο Μπενάκη. Νιώσαμε αρκετά ευγνώμονες που, χάρη στον εθνικό μας ευεργέτη Αντώνη Μπενάκη, μας δόθηκε η ευκαιρία να ταξιδέψουμε πίσω στο 1922…»
