Η ιστορική Μονή Ρόμβης ή Ρόμπου είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Βρίσκεται βόρεια και κοντά στο χωριό Βάτος, ανατολικά της κοιλάδας του Λιβαδιού.
Σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε το 16ο αιώνα. Συγκεκριμένα η παράδοση αναφέρει ότι ιδρύθηκε 100 χρόνια μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς (1453)… Η περιοχή όπου είναι χτισμένη η Μονή είναι βραχώδης και απότομη και είναι στην ουσία θεμελιωμένη πάνω σε ένα μεγάλο και συμπαγή βράχο, απ’ τον οποίο πήρε και το όνομά της. Το βορεινό τείχος της πέφτει απότομα πάνω από ένα μεγάλο βάραθρο που κάνει αδύνατη την πρόσβαση από εκεί. Η πρόσβαση γίνεται από δύο δρόμους, ένας από τη Χόλιανη, τον οποίο κατασκεύασε ο ηγούμενος Μελέτιος Σαρδελής και ο άλλος από το Βάτο, τον οποίο κατασκεύασαν οι κάτοικοι του χωριού.
Το καθολικό της είναι ρυθμού βασιλικής μονόκλιτο και σκεπασμένο με πλάκες και έχει διαστάσεις 7Χ4 μέτρα. Έχει πετρόχτιστο τέμπλο και νάρθηκα. Από τις τοιχογραφίες σώζονται μόνο αυτές του ιερού, του τέμπλου και του Παντοκράτορα, στην οποία υπάρχει διασώζεται η υπογραφή του δημιουργού της: «1751 χηρ Γεωργίου Μπαλαδήμα εκ Σκουρτούς».
Μέχρι το 1900 σώζονταν όλες σχεδόν οι τοιχογραφίες, όμως τα επόμενα χρόνια καταστράφηκαν, είτε λόγω της φθοράς, είτε σβήστηκαν με ασβέστη ή σκεπάστηκαν. Πολύ καλής τεχνικής ήταν η εικόνα της Γεννήσεως, η οποία όμως δυστυχώς έχει χαθεί, πιθανόν έχει κλαπεί. Σε επιγραφή στο νότιο τοίχο αναφέρεται: «δέησις δούλου του Θεού Θεοδώρα Κοπούλου και υιού», επιγραφή υπάρχει και στην τοιχογραφία της Πεντηκοστής που αναφέρει: «δέησις δούλου του Θεού Αντρέα Μαγκλάρα, 1781». Γνωστοί ηγούμενοι της την εποχή της Τουρκοκρατίας ήταν: ο Βαρθολομαίος Ζαβογιάννης ο οποίος κατάγονταν από τη Ζάβιτσα και ο Μελέτιος Σαρδελής από την Παναγούλα (Μεδρενίκου).
Η Μονή είχε μεγάλη προσφορά στην διατήρηση της ελληνικότητας των ραγιάδων και στην Επανάσταση του 1821. Πολλές φορές στα κελιά της βρήκαν προστασία οι κλέφτες και οι κυνηγημένοι Έλληνες, όπως οι Μεϊντάνης, Κατσαντωναίοι, Βαρνακιώτης. Στη Μονή δίδαξε το 1773 ο Απόστολος του Γένους Κοσμάς ο Αιτωλός. Στην Επανάσταση του 1821 πρόσφερε πολλά χρήματα και μεγάλα κοπάδια με γιδοπρόβατα που έβοσκαν στις Ακαρνανικές πλαγιές και στο Λιβάδι.
Μέχρι πριν μερικά χρόνια τα έγγραφα της προσφοράς της σώζονταν στη Μονή, μερικά από αυτά υπάρχουν σήμερα στο Αρχείο Μαυροκορδάτου (τομ. Ε΄). Να αναφέρουμε μόνο ότι από τον Ιούνιο του 1821έως το Μάιο του 1822 έδωσε 184 γιδοπρόβατα και 2 γελάδια. Σε ενθύμημα σε βιβλίο της Μονής αναφέρεται ότι τον Ιούνιο του 1823 πέρασε από τη Μονή ο Μάρκος Μπότσαρης με 48 παλικάρια και ύστερα πέρασε στο Περγαντί. Το 1830 αναφέρεται ότι η Μονή είχε 100 στρ. καλλιεργημένα ξερικής γης και 677 στρ. ακαλλιέργητης. Επί Όθωνα τα περιουσιακά της στοιχεία πέρασαν στην Εκκλησιαστική Επιτροπή και η Μονή διαλύθηκε, όπως και όλες σχεδόν οι Μονές της Επικράτειας. Στα ΓΑΚ Μοναστηριακά σώζονται από την περίοδο αυτή 99 έγγραφα που αφορούν τα της Μονής για τα έτη 1834-1847. Σε λειτουργία βρίσκουμε πάλι τη Μονή το 1890 όπου είχε 9 μοναχούς και υπάγονταν στο Δήμο Σολίου, ενώ το 1920 μόλις 2 μοναχούς. Μέχρι το 1930 η Μονή είχε ακόμα μεγάλη περιουσία, βόδια, αιγοπρόβατα και κτήματα στους γύρω Δήμους, Σολίου, Εχίνου και Ανακτορίου, όμως τα περισσότερα βρίσκονταν στο Δήμο Σολίου.
Πολλά ήταν και τα παλιά βιβλία και τα χειρόγραφα που είχε η Μονή και σε μερικά από αυτά οι μοναχοί είχαν σημειώσει πολλά ενθυμήματα σχετικά με την ιστορία του τόπου. Δυστυχώς, πολλά από αυτά καταστράφηκαν λόγω της αμάθειας ή έχουν κλαπεί. Το 1942 κάηκαν τα κελιά της από τους Γερμανούς, οι οποίοι στις 13 Ιουλίου του 1944 εκτέλεσαν τον ηγούμενο της Ιάκωβο Μαυροκέφαλο μαζί με άλλους έξι λαϊκούς στο νεκροταφείο της Βόνιτσας.
Μεταπολεμικά η Μονή Ρόμβης έμεινε με μόνο ένα μοναχό και έναν λαϊκό ως βοηθό, όμως τα έσοδά της ήταν πολύ λίγα και δεν έφταναν ούτε να τους θρέψουν. Τα κτήματά της είχαν απαλλοτριωθεί και είχαν μοιραστεί στους ακτήμονες, εκτός από λίγα, που όμως δεν ήταν ικανά να συντηρήσουν πια τη Μονή. Έτσι γρήγορα έπεσε σε μαρασμό και ερήμωσε. Για τους κατοίκους των γύρω χωριών η Παναγία η Ρομβιάτισσα αποτελεί σεβαστό προσκύνημα και κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου συρρέουν στη Χάρη της. Ιδιαίτερο σεβασμό της δείχνουν και οι κάτοικοι του νησιού Κάλαμος Σήμερα έχει ανακαινιστεί πλήρως, έχουν γίνει νέα κελιά στην αυλή, τραπεζαρία και βοηθητικοί χώροι. Επίσης έχει τοποθετηθεί και ηλεκτρική γεννήτρια.
