Ο στιχουργός του «υπάρχω», πολέμησε στο αντάρτικο κατά των Γερμανών και καθιέρωσε τον χρυσό δίσκο στην Ελλάδα με την «Μικρά Ασία».
Παρά το σύντομο βίο του κατάφερε να έχει μια μεγάλη εργογραφία συνδυάζοντας ιδανικά τους όρους «ποιότητα» και «εμπορικότητα».
Όσα χρόνια και να περάσουνε τα τραγούδια του Πυθαγόρα θα συντροφεύουν τις χαρές, τις λύπες μας, του έρωτες και τις ανησυχίες μας. Πάντα άμεσα και επίκαιρα, πάντα γοητευτικά και ευκολοτραγούδιστα, βαθυστόχαστα και κατανοητά.
Ο Πυθαγόρας άφησε την σφραγίδα του στο ερωτικό κυρίως, τραγούδι, φτιαγμένο όμως με πρωτοτυπία και στιχουργική τελειότητα. Στην ιστορία του τραγουδιού, λιγοστοί κατάφεραν να επιβεβαιώσουν με το έργο τους ότι ανάμεσα στα διάφορα είδη δεν υπάρχουν διαχωρισμοί αρκεί να κινείσαι με ταλέντο και προσωπικότητα. Ήταν ένας δημιουργός και άνθρωπος προικισμένος με χάρισμα και ιδιαίτερη επαφή με το αντικείμενό του. Ο λόγος του υπηρέτησε μια μεγάλη γκάμα μελωδιών. Θυμηθείτε τους κύκλους τραγουδιών Υπάρχω και Μικρά Ασία που απέσπασαν εγκωμιαστικά σχόλια και κριτικές αλλά και τα απλά, ευαίσθητα σκόρπια τραγούδια του που μπήκαν στα χείλη και τις καρδιές του κόσμου και παρέμειναν εκεί.
Παιδικά χρόνια
Ο Πυθαγόρας Παπασταματίου γεννήθηκε στις 12 Απρίλη του 1930 στο Αγρίνιο. Οι γονείς του κατάγονταν από το Σάμο. Έζησαν όμως το δράμα της καταστροφής του 1922 αφού η μητέρα του εργαζόταν στη Σμύρνη ως δασκάλα και ο πατέρας του υπηρετούσε εκεί ως έφεδρος αξιωματικός. Γι’ αυτό και αργότερα ο δημιουργός περιέγραψε τόσο ξεχωριστά το δράμα της καταστροφής αλλά και όσα ενώνουν τους δυο λαούς…
Τούρκος εγώ κι εσύ Ρωμιός
Κι εγώ λαός κι εσύ λαός
Εγώ Χριστό κι εσύ Αλλάχ
Όμως κι οι δυο μας αχ και βαχ!
…τις κοινές μνήμες, βιώματα και ιστορικές διαδρομές
Μες το μαχαλά
Πέφτει κουμπουριά
Οι ζεϊμπέκηδες χορεύουν
Στου Ντελή Θρακιά.
Από τα μαθητικά του χρόνια ο Πυθαγόρας έγινε σήμα κατατεθέν του και το Παπασταματίου πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Ήταν ένας από τους καλύτερους μαθητές της τάξης του και έδειχνε ιδιαίτερη κλίση στα νεοελληνικά και φυσικά στην την ποίηση την λογοτεχνία…
Το 1944 λίγο πριν το τέλος της Γερμανικής Κατοχής πήρε μέρος στο Αντάρτικο του ΕΛΑΣ. Μετά την Απελευθέρωση επέστρεψε στα σχολικά έδρανα. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά χρόνια αργότερα θα γράψει:
Μελαχρινέ Ναπολιτάνο
ο πόλεμος είναι φρικτός.
Εσύ μαχαίρωσες τον Πάνο
μετά σε σκότωσε κι αυτός.
Στις θεατρικές παραστάσεις που δίνονται στο σχολείο του είχε πάντα πρωταγωνιστικούς ρόλους αφού όπως θα αποδειχθεί και στη συνέχεια το ταλέντο του και στην ηθοποιία ήταν εξαιρετικό. Οι δρόμοι της υποκριτικής θα τον συνεπάρουν. Αποφοίτησε με άριστα απ’ τη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών όπου δάσκαλος του ήταν ο Δημήτρης Ροντήρης.
Ο «αντάρτης» και οι σπουδές του
Η καταστροφή της Σμύρνης ανάγκασε την οικογένεια να ζήσει την προσφυγιά και να βρεθεί στο Αγρίνιο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο μεγάλος αδελφός του βγήκε στο βουνό και έγινε αντάρτης. Ο Πυθαγόρας είχε μόλις γραφτεί στο γυμνάσιο, αλλά δεν το τελείωσε αμέσως, καθώς ακολούθησε τα χνάρια του αδελφού του. Εντάχθηκε στον κύκλο του ΕΛΑΣ και αγωνίστηκε στο βουνό μέχρι που οι Γερμανοί έφυγαν από την Ελλάδα. Όταν επέστρεψε στο Αγρίνιο ολοκλήρωσε το σχολείο, πράγμα σπάνιο για τα δεδομένα της εποχής. Τότε άρχισε για πρώτη φορά να υπογράφει μόνο με το μικρό του όνομα και όταν οι αυστηροί καθηγητές του έκαναν παρατήρηση, εκείνος απαντούσε: «Ένας είναι ο Πυθαγόρας, όλοι με ξέρουν, δε χρειάζεται το επώνυμο».
Αυτό το απέδειξε και αργότερα με την επιτυχημένη του πορεία στο χώρο του τραγουδιού, καθώς όπως έχουν αναφέρει άνθρωποι που συνεργάστηκαν μαζί του, «ο Πυθαγόρας ήταν όντως ένας». Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο έφυγε για την Αθήνα όπου σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Παρόλο που ο χώρος του θεάματος τον γοήτευε, δεν ακολούθησε τελικά την καριέρα του ηθοποιού. Σύντομα ανακάλυψε την κλίση του στη συγγραφή στίχων, που τον κέρδισε για όλη του τη ζωή.
«Μικρά Ασία» η τεράστια επιτυχία
Η περιπέτεια της Μικρασιατικής καταστροφής, επηρέασε πολύ τον στιχουργό. Το 1972 ενώ είχε ήδη στο ενεργητικό του πολλές επιτυχίες, συνεργάστηκε με τον Απόστολο Καλδάρα και έγραψε τραγούδια για τη Μικρά Ασία, που κυκλοφόρησαν σε ομώνυμο δίσκο. Η Ελλάδα βρισκόταν τότε υπό το καθεστώς των συνταγματαρχών και τα τραγούδια για τους πρόσφυγες και τη Σμύρνη έμοιαζαν ανεπίκαιρα. Οι στίχοι αναφέρονταν στο Αϊβαλί, τη Σμύρνη, το καμένο Κορδελιό και στον μύθο του Μαρμαρωμένου Βασιλιά. Η δισκογραφική εταιρία Μίνος στην οποία ανήκε τότε ο στιχουργός αναγνώρισε την αξία των τραγουδιών που ερμήνευσαν η Χάρις Αλεξίου και ο Γιώργος Νταλάρας και οδήγησε τον Πυθαγόρα και τον Καλδάρα στο στούντιο.
Δισκογραφία
Το 1954 έρχεται η μεγάλη στιγμή. Με την πρώτη του μόλις παρουσία στην δισκογραφία γνωρίζει την μεγάλη επιτυχία. Το τραγούδι «Ξαναβλέπω το μικρό το αμαξάκι» σε μουσική του Νίκυ Γιάκοβλεφ και ερμηνεύτρια την Μαίρη Λω θα αγαπηθεί ιδιαίτερα απ’ το πλατύ κοινό. Το γεγονός αυτό θα έχει σαν συνέπεια μια σειρά από δυνατές επιτυχίες πάντα στο χώρο του ελαφρού τραγουδιού, συνεργαζόμενος με τους Νίκο Γούναρη, Γιάννη Βέλλα, Ανδρέα Χατζηαποστόλου κ.α. και φυσικά τον Νίκυ Γιάκοβλεφ. Στο καλλιτεχνικό αθηναϊκό στέκι «Πέτρογκραντ» του Γιάκοβλεφ γράφονται πολλά και σπουδαία τραγούδια που. Ορόσημο στην πορεία του Πυθαγόρα θεωρείται το τραγούδι «Κάθε λιμάνι και καημός» σε μουσική του Γιώργου Κατσαρού που ακούστηκε μέσα από την ομώνυμη ταινία, με την εκπληκτική ερμηνεία των Πάνου Γαβαλά και Ρίας Κούρτη. Ένα κορυφαίο λαϊκό ντουέτο σε ένα κορυφαίο λαϊκό τραγούδι. Πάντα σε μουσική Γιώργου Κατσαρού και στίχους του Πυθαγόρα θα ακολουθήσουν όμορφα λαϊκά τραγούδια με ερμηνευτές τους Στέλιο Καζαντζίδη και Μαρινέλλα: Στην πόρτα σου, Δρόμος δίχως σύνορα, Να φύγω – να φύγω, Μες τη μπόρα μες τον ήλιο (Η εργατιά).
Κινηματογράφος
Πολύπλευρο ταλέντο και έντονη προσωπικότητα ο Πυθαγόρας υπογράφει παράλληλα με τους στίχους και επιθεωρήσεις πίστας, κινηματογραφικά σενάρια ενώ δεν παραλείπει να εμφανίζεται και ο ίδιος σαν ηθοποιός στις ταινίες που στηρίζονται σε αυτά: Οι καταφρονεμένοι, Η ώρα της δικαιοσύνης, Δεν πουλάω την καρδιά μου κ.α.
Όλοι μιλούν με τα καλύτερα λόγια και τις επιδόσεις του. Ακόμα και σήμερα αν κάποιος δει τις ταινίες αυτές θα διαπιστώσει την ανθρώπινη ζεστασιά και το ήθος που εκπέμπει ο Πυθαγόρας σαν ηθοποιός. Άλλωστε η τέχνη αυτή ήταν και απ’ τις πρώτες του μεγάλες αγάπες. Το συμπέρασμα είναι ότι ο Πυθαγόρας με ότι καταπιάνεται κατορθώνει να διαπρέπει και να κερδίζει τις εντυπώσεις ακόμα και των πιο απαιτητικών κριτών.
Το κεφάλαιο Καζαντζίδης
Καζαντζίδης και Πυθαγόρας συνδέονται φιλικά μαζί του και το 1966 κυκλοφορούν τα «Έφυγε – έφυγε» και «Δεν σε πιστεύω» σε μουσική του ακορντεονίστα Βασίλη Βασιλειάδη που κυριολεκτικά χαλούν κόσμο. Θα συνεχίσουν την σταθερή πορεία τους με συνθέσεις του Νάκη Πετρίδη: Μη μου λέτε γι’ αυτή, Στα βράχια της Πειραϊκής, Τα ροζιασμένα χέρια κ.α. Όταν στο «παιχνίδι» μπαίνει ο νεαρός Χρήστος Νικολόπουλος η στενή φιλική και επαγγελματική σχέση τους (Καζαντζίδης, Νικολόπουλος, Πυθαγόρας) θα αποφέρει μεγάλα και διαχρονικά σουξέ: Απόψε σ’ έχω στην αγκαλιά μου, Άσε με να ζήσω μοναχός, Το αγριολούλουδο, Γυρίζω απ’ τη νύχτα, Την Παρασκευή το βράδυ, Πάει κι αυτός κ.α.
Παράλληλα ο Πυθαγόρας δεν εγκαταλείπει τη φιλική σχέση του με τον Γιώργο Κατσαρό. Και οι δυο θα υπογράψουν τεράστια τραγούδια: Ο Σταμούλης ο λοχίας, Κυρά Γιώργαινα, Ο επιπόλαιος, Πίσω από τις καλαμιές, Πάμε για ύπνο Κατερίνα, Άσπρα θα φορές, Δεν υπάρχει ευτυχία κ.α.
Εξακολουθεί να κάνει σουξέ με τον Χρήστο Νικολόπουλο (Νύχτα Στάσου) αλλά και τους Βασίλη Βασιλειάδη (Στου Χαροκόπου και στην Καλλιθέα, Όταν πίνει μια γυναίκα, Ο σαραντάρης, Δεν αλλάζω χαρακτήρα) Γιάννη Σπανό (Μαγγανοπήγαδο, Θα με θυμηθείς, Θα σε θυμάμαι) Γιώργο Ζαμπέτα (Ποιος είν’ αυτός), Στέλιο Ζαφειρίου, Ζακ Ιακωβίδη, Λυκούργο Μαρκέα, Νάκη Πετρίδη, Μίμη Πλέσσα και Απόστολο Καλδάρα. Με τον τελευταίο θα δημιουργήσουν και τον περίφημο κύκλο «Μικρά Ασία» (1971) με ερμηνευτές τους Γιώργο Νταλάρα και Χάρις Αλεξίου. Τα τραγούδια του δίσκου μιλούν από μόνα τους: Μες του Βοσπόρου τα στενά, Γιορτή Ζεϊμπέκηδων, Η Σμύρνη, Οι καμπάνες της Αγίας Σοφιάς, Πήρε φωτιά το Κορδελιό κ.α. Ανάλογους κύκλους τραγουδιών δημιούργησε και με τους Γιώργο Κατσαρό («Αλβανία» με την Μαρινέλλα, «Κάμπος» με την Δήμητρα Γαλάνη) και Γιώργο Γιαννουλάτο («Τα Λιοτρόπια» με τους Αντώνη Καλογιάννη και Πετρή Σαλπέα). Στη δεκαετία του ΄70 ο Πυθαγόρας γράφει σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα τις επιτυχίες των Γιάννη Πάριου, Γιάννη Πουλόπουλου, Λίτσας Διαμάντη κ.ά. με αποτέλεσμα κάθε τους δίσκος να σημειώνει χρυσές και πλατινένειες πωλήσεις: Μη φεύγεις μη, Αγάπε με, Τώρα πια, Σε ξέχασα κ.α.
Υπάρχω
Το 1975 ξανασυναντιέται με τους Στέλιο Καζαντζίδη και Χρήστο Νικολόπουλο για ένα απ’ τους καλύτερους λαϊκούς δίσκους όλων των εποχών. Το «Υπάρχω» αποτελεί ίσως το αποκορύφωμα της πορεία και των τριών συντελεστών. Κάθε τραγούδι του δίσκου αποτελεί και μια μεγάλη επιτυχία: Κάτω απ’ το πουκάμισό μου, Οι αισθηματίες, Άργησα να δε γνωρίσω, Μετάνιωσες, Κράτα καρδιά, Πέντε πάνω-πέντε κάτω, Ποια είσαι εσύ…
Γιατί να είμαστε κι οι δυο αισθηματίες
Γιατί να μπλέκουμε σε παλιο-ιστορίες
Αφού στον κόσμο λιγοστές είν’ οι κυρίες
Γιατί να είμαστε λοιπόν αισθηματίες
Το μεγάλο αντίο
Στις 12 Νομβρίου του 1979 ο Πυθαγόρας Παπασταματίου θα πει το μεγάλο αντίο. Έχει προλάβει να δει τα κείμενά του να θριαμβεύουν στο ανέβασμα των μεταπολιτευτικών επιθεωρήσεων και τα τραγούδια να εξακολουθούν να γίνονται μεγάλες επιτυχίες: Τέλι-τέλι, Σε πέντε ώρες ξημερώνει η Κυριακή, Τι να πω σε μουσική Μάνου Λοΐζου με την Χαρούλα Αλεξίου και Δρόμοι της Αθήνας, Αυγερινός σε μουσική του Γιώργου Κατσαρού που καθιερώνουν τον Ηλία Κλωναρίδη. Μιλάμε για τραγούδια που τραγούδησε όλη η Ελλάδα, όπως συνέβηκε και με όλα σχεδόν τα τραγούδια του Πυθαγόρα απ’ την αρχή έως το τέλος της σύντομης αλλά τόσο μεγαλειώδους πορείας του στο ελληνικό τραγούδι και τον πολιτισμό.
Κι όσο υπάρχεις θα υπάρχω…
Πηγές:
www.ogdoo.gr
www.mixanitouxronou.gr
iaitoloakarnania
