Ο Αγρινιώτης συγγραφέας Λάζαρος Τσόλκας, έχει ξαναφιλοξενηθεί στο site μας, όπου και μας μίλησε γενικά για το συγγραφικό του έργο. Δείτε εδώ. Στο παρόν άρθρο καλείται να ενημερώσει τους αναγνώστες μας, για την νέα του συγγραφική δουλειά που αναφέρεται στον γνωστό μας Ομηρικό ήρωα «Οδυσσέα» ως ιστορικό πλέον πρόσωπο. Από την συζήτηση που είχε με την Χρύσα Σπαή προέκυψαν τα παρακάτω ενδιαφέροντα στοιχεία, που έρχονται για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας.
Πόσος χρόνος χρειάστηκε για την συγγραφή αυτού του βιβλίου;
Το βιβλίο, Οδυσσέας Βασιλιάς της Ιθάκης, 1260 π.Χ–1195 πΧ, ολοκληρώθηκε αρχάς του 2021 και χρειάστηκαν 13 χρόνια για την έρευνα και την συγγραφή, χωρίς φυσικά να ασχολούμαι συνέχεια αυτή την περίοδο αποκλειστικά με αυτό. Μιλάμε από το 2007 μέχρι το 2020.
Είχατε κάποια ερευνητική ομάδα που βοηθούσε στο εγχείρημα;
Δεν υπήρχε κάποια ομάδα, μόνος μου έκανα όλη την δουλειά. Βέβαια στην πορεία υπήρξαν άνθρωποι που με βοήθησαν και με στήριξαν στην προσπάθεια, δίνοντάς μου πληροφορίες που χρειαζόμουνα για την έρευνα.
Χρειάστηκε να ταξιδέψεις για να συγκεντρώσεις πληροφορίες και στοιχεία;
Ναι. Έχω ταξιδέψει στην Ιθάκη, προκειμένου να αποκτήσω άποψη του χώρου συνολικά καθώς και της τοποθεσίας του παλατιού του Οδυσσέα. Ήθελα να δω εκεί που γεννήθηκε, έζησε και έδρασε ο Οδυσσέας.
Πως προέκυψε ο Οδυσσέας στην ερευνά σας;
Όταν το 2007 είχα τελειώσει το θεατρικό έργο «Η επιστροφή του Οδυσσέα» θέλησα να διερευνήσω περισσότερο αυτόν τον χαρακτήρα (του Οδυσσέα) που περιγράφω στο θεατρικό έργο. Πολλά ακούγονταν μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, αν υπήρξε ιστορικά ο Οδυσσέας κλπ, αλλά από την στιγμή που μπήκα μέσα στο πνεύμα του θεατρικού λόγου και ζωντάνεψα επί σκηνής τον Οδυσσέα, με όλους τους χαρακτήρες τριγύρω του, ήμουν σίγουρος 100% ότι ο Οδυσσέας ήταν ένα υπαρκτό πρόσωπο και έπρεπε να τον τοποθετήσω στον χωρόχρονό της ιστορίας. Δηλαδή στον χώρο και στον χρόνο που έζησε, πότε γεννήθηκε, πότε πέθανε, που έδρασε, ποιοι ήταν οι άνθρωποι του περιβάλλοντός του κλπ. Όταν ανακαλυφθούν όλα αυτά τα στοιχεία, τότε μιλάμε για υπαρκτό ιστορικά πρόσωπο και αυτό έκανα.
Πως αισθάνθηκες όταν έφτασες στην Ιθάκη;
Αισθάνθηκα ως άλλος Οδυσσέας που πάτησε στην Ιθάκη και έσκυψε και φίλησε το χώμα της. Αισθάνθηκα μεγάλη συγκίνηση. Διότι είχα στο μυαλό μου πρόσφατα, όλες τις πληροφορίες της Οδύσσειας και ήμουν έντονα συναισθηματικά φορτισμένος. Το θεατρικό γράφτηκε το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου το 2007, όταν πήγα διακοπές στο χωριό του πατέρα μου. Έμενα τότε στην Αθήνα και αντί να γυρίσω στην Αθήνα -όπως είχα προγραμματίσει- πήγα στην Ιθάκη, γιατί ήθελα να δω όλα αυτά τα μέρη, που έζησε, που πήγε, υπάρχουν όντως; Εκεί έπεσα πάνω στις ανασκαφές του καθηγητή Ιωαννίνων κ. Θανάση Παπαδόπουλου, που με την ομάδα του έκανε ανασκαφές στο παλάτι του Οδυσσέα, στον Σταυρό Ιθάκης.
Κρύβουμε όλοι μέσα μας ένα Οδυσσέα; Και γιατί πρέπει να τον βγάλουμε έξω;
Εγώ είχα από μικρό παιδί τον Οδυσσέα μέσα μου, σε όλες τις αναζητήσεις, σε όλες τις σκανδαλιές και σε όλα τα υπόλοιπα. Μου άρεσαν οι εξερευνήσεις και οι αναζητήσεις. Πολλές φορές πήγαινα μόνος μου στο δάσος και σε διάφορα άλλα μέρη για να ανακαλύψω ήχους, φωνές πουλιών ή διάφορα άλλα πράγματα, που θα με έφτιαχναν ψυχολογικά.
Άρα η αναζήτηση είναι συνάρτηση του τι ψάχνουμε και τι προσδοκούμε;
Βέβαια. Τώρα όταν ψάχνεις τον Οδυσσέα μετά από 2000 χρόνια είναι και λίγο παράξενα όλα αυτά που ζούσα, γιατί είχαν γραφεί τόσα πολλά και είχαν θολώσει το τοπίο τόσοι πολλοί, όμως εγώ αποφάσισα να το ψάξω.
Είχε δεσμούς ο Οδυσσέας με την περιοχή της Αιτωλ/νιας;
Ο Οδυσσέας δεν είχε ρίζες αλλά έζησε στην Αιτωλ/νία. Συγκεκριμένα το 1207 π.χ. που έγινε η μνηστηροφονία, δημιουργήθηκε μεγάλο σάλος και αναστάτωση στην Ιθάκη για το φονικό και αυτοεξορίστηκε. Πήγε πρώτα στην Ηλεία, όπου φιλοξενήθηκε για λίγο καιρό από τον συμπολεμιστή του στην Τροία, Πολύξενο και επέστρεψε στην Ιθάκη. Εκεί η Πηνελόπη του είπε ότι υπάρχει χρησμός και έπρεπε να φύγει. Έφυγε και πήγε στο μαντείο της Δωδώνης, όπου εκεί βασίλευε τότε ο Νεοπτόλεμος, ο γιος του Αχιλλέα (που ήταν και αυτός στην Τροία) και του ζήτησε φιλοξενία. Δεν τον δέχθηκε ο Νεοπτόλεμος και τον έστειλε στον Θόα της Πλευρώνας, που και αυτός ήταν συμπολεμιστής του στην Τροία. Ο Θόας τον καλοδέχτηκε και μάλιστα του έδωσε και την κόρη του για γυναίκα. Επειδή δεν έχουμε το όνομα της, εγώ την ονόμασα Θοάδα. Απέκτησε μαζί της ένα αγόρι που το ονόμασε Λεοντόφονο εις ανάμνηση του λεόντιου φόνου των μνηστήρων. Έμεινε 5 με 7 χρόνια στην Πλευρώνα αλλά κυρίως προς την μεριά του Αστακού, για να έχει εύκολη πρόσβαση και να ελέγχει την Ιθάκη, απέναντι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτά τα μέρη ήταν δικά του και τα είχε δώσει προίκα στα αδέρφια της Πηνελόπης τον Αλυζία και τον Λευκάδιο.
Μιλήστε μας λίγο για την αναζήτηση των ημερομηνιών 1260 π.χ. με 1195 π.χ.;
Αυτές οι ημερομηνίες δεν προέκυψαν τυχαία. Βέβαια εγώ στάθηκα πολύ τυχερός. Το 2013 βγήκε στον αέρα μια έρευνα από την διεπιστημονική ομάδα της Πάτρας με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Σταύρο Παπαμαρινόπουλο, οι οποίοι είχαν μελετήσει τους αστρονομικούς χάρες της NASA την εποχή του Τρωϊκού πολέμου και αποφάνθηκαν ότι η Τροία έπεσε το 6-6-1218 π.χ. και ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη στις 25-10-1207 π.χ. Λίγες ημέρες μετά στο τέλος του μήνα, έγινε η μνηστηροφονία. Και με βάσει τους αστρονομικούς χάρτες, τόσο κατά την άλωση της Τροίας όσο και κατά την μνηστηροφονία, είχαμε έκλειψη Σελήνης. Δεν αμφισβητήθηκε αυτή η έρευνα και μάλιστα έχει βραβευθεί από τον Σύλλογο Φιλομήρων Ιθάκης. Με βάση τις ημερομηνίες αυτές προέκυψαν και οι ημερομηνίες συγκεκριμένων γεγονότων. Άρα αφού ο Οδυσσέας ξεκίνησε για την Τροία 10 χρόνια νωρίτερα και ο Τηλέμαχος ήταν στην αγκαλιά της μητέρας του όταν δέχθηκε την πρόσκληση από τον Αγαμέμνονα, ήταν δηλ. ενός-δυο ετών. Αυτό σημαίνει ότι ο γάμος Οδυσσέα-Πηνελόπης έγινε γύρω στο 1230-1231 π.χ. Έτσι από εκεί και μετά η αλληλουχία των γεγονότων βάζει τα πράγματα στην σωστή τους χρονολογική κατάταξη. Συνεπώς πάμε 30 χρόνια πίσω και εντοπίζουμε τη γέννηση του Οδυσσέα το έτος 1260 π.Χ.
Μιλήστε μας λίγο για την Πηνελόπη; Τι χαρακτήρας ήταν;
Η Πηνελόπη έμεινε στην ιστορία κυρίως για τον χαρακτήρα της και την καρτερία της. Ήταν μια πανέξυπνη γυναίκα και εξίσου όμορφη όπως και η ξαδέρφη της η ωραία Ελένη. Η Πηνελόπη γεννήθηκε στην Αιτωλοακαρνανία. Ο πατέρας της ο Ικάριος βρέθηκε εξόριστος από την Σπάρτη στην Αιτωλία, όπου και απέκτησε τρία παιδιά. Την Πηνελόπη, τον Λευκάδιο και τον Αλυζία. Και μετά επέστρεψαν όλοι μαζί στην Σπάρτη. Εκεί παντρεύτηκε άλλη γυναίκα και έκανε και άλλα παιδιά. Τώρα αξίζει να αναφέρουμε μερικά ιστορικά γεγονότα. Ο Τυνδάρεως θέλησε να παντρέψει την κόρη του την ωραία Ελένη και για τον λόγο αυτό έστειλε κήρυκες στα γύρω βασίλεια να διαδώσουν την απόφασή του αυτή. Μαθαίνοντας το νέο αυτό ο Οδυσσέας, φαίνεται ότι πίεσε τον πατέρα του τον Λαέρτη να τον χρίσει βασιλιά, ώστε να έχει περισσότερες πιθανότητες να διεκδικήσει την ωραία Ελένη. Όταν έφτασε στην Σπάρτη διαπίστωσε ότι ήταν πάρα πολλοί οι υποψήφιοι μνηστήρες και με μεγάλα αξιώματα. Εκεί έβλεπε ότι η ωραία Ελένη έκλινε προς τον Μενέλαο. Ταυτόχρονα γνώρισε και την Πηνελόπη. Αφού είδε ότι δεν είχε δυνατότητες για την Ελένη, ζήτησε σε γάμο την Πηνελόπη. Ο Ικάριος προκήρυξε αγώνες για να την πάρει ο νικητής και φυσικά ο Οδυσσέας με διάφορα τεχνάσματα, βγήκε πρώτος με αποτέλεσμα να κερδίσει σε γάμο την Πηνελόπη.
Ποια ήταν η τύχη του Οδυσσέα μετά την άλωση της Τροίας;
Με την πτώση της Τροίας, όλοι οι αρχηγοί μπήκαν στην πόλη και την κατέστρεψαν στην κυριολεξία. Πήραν λάφυρα, πλούτη πολλά, γυναίκες και ξεκίνησαν για τις πατρίδες τους. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι τότε τα καράβια ταξίδευαν κοντά στην ξηρά, πρώτος σταθμός του Οδυσσέα ήταν η χώρα του Μάρωνα (σημερινή Καβάλα) όπου πήραν το ξακουστό κρασί, αυτό που έδωσαν αργότερα στον Πολύφημο. Από εκεί και μετά ακολουθούμε την πορεία του όπως περιγράφεται στην Οδύσσεια. Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι ότι αφηγητής της Οδύσσειας ήταν ο ίδιος ο Οδυσσέας. Ο Όμηρος πήρε τα κείμενα τέσσερις αιώνες μετά και συνέταξε την Οδύσσεια, όπως την ξέρουμε.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Οδυσσέας δεν βγήκε έξω από την λεκάνη της Μεσογείου. Επειδή τότε δεν υπήρχαν οι ονομασίες των χωρών όπως τις ξέρουμε σήμερα, τα σημεία που πέρασε ο Οδυσσέας τα περιέγραψε με βάση κάποια χαρακτηριστικά, όπως τα αντιλαμβανόταν. Έτσι μπορέσαμε μέσω έρευνας να εντοπίσουμε όλα αυτά τα σημεία που πέρασε ο Οδυσσέας πάνω στον χάρτη. Έχει μεγάλη σημασία να μείνουμε στο νησί της Κίρκης, που αναφέρεται με το όνομα Αία και το νησί αυτό σήμερα είναι η Κορσική. Είναι σημαντικό γιατί από εκεί μέχρι την Κέρκυρα (το νησί των Φαιάκων) ο Οδυσσέας είχε κοινή πορεία με τους Αργοναύτες (στους οποίους περιλαμβάνονταν και ο πατέρας του ο Λαέρτης). Στο νησί αυτό ο Οδυσσέας έμεινε έναν χρόνο και ξέρουμε ότι η Κίρκη γέννησε ένα αγοράκι. Το όνομά αυτού είναι Τηλέγονος (μακρινός γόνος) σύμφωνα με τον τρόπο που ονομάτιζαν τα παιδιά την εποχή εκείνη. Εξ’ου και το Τηλέμαχος (μακρινή μάχη), Λεοντόφονος (ανάμνηση της μνηστηροφονίας).
Μιλήστε μας τώρα και για το τέλος του Οδυσσέα
Πολλοί δεν ξέρουν το τέλος του Οδυσσέα. Υπάρχουν διάφορα κείμενα που έχουν μπερδέψει τον κόσμο. Ένα τέτοιο κείμενο ήταν και του Καζαντζάκη, με την δικιά του Οδύσσεια και τους 33333 στίχους. Είναι απλά μια μυθοπλασία που θέλει τον Οδυσσέα, μετά από διάφορες περιπέτειες να χάνεται στον νότιο πόλο, έχοντας ένα άδοξο τέλος.
Εγώ τόλμησα και έγραψα στο εξώφυλλο του βιβλίου δυο ημερομηνίες. Πότε γεννήθηκε και πότε πέθανε. Πέθανε το 1195 π.χ. και γιατί αυτό; Γιατί όπως είδαμε από την διεπιστημονική ομάδα της Πάτρας, η Τροία έπεσε το 1218 π.χ., υπολογίζοντας τις περιπέτειες του Οδυσσέα στα διάφορα μέρη, ώσπου να φτάσει στην Αία, το νησί της Κίρκης, που τον εντοπίζουμε να έφτασε το 1216 π.χ. Έμεινε ένα χρόνο και έφυγε το 1215 π.χ. Έχουμε λοιπόν και την γέννηση του Τηλέγονου. Ο οποίος όταν έφτασε 20 ετών αναζήτησε τον πατέρα του. Η Κίρκη, του είπε ότι ήταν από την Ιθάκη. Του έδωσε οδηγίες για να πάει να τον βρει καθώς επίσης και ένα ακόντιο με θανατηφόρο κεντρί σαλαχιού, δώρο του Οδυσσέα στη μάγισσα. Έφτασαν λοιπόν στην Ιθάκη και κατέλυσαν στο λιμάνι του Φόρκυνος, όπου σήμερα αυτό το λιμάνι αναφέρεται ως λιμάνι Πόλις. Και όπως ήταν πεινασμένοι, πέσανε στα διάφορα κτήματα να φάνε φρούτα. Εκεί οι άνδρες του Οδυσσέα ζήτησαν εξηγήσεις για το ποιοί είναι και τι θέλουν, οπότε ο Τηλέγονος τους λέει, ότι είναι γιος του Οδυσσέα. Φυσικά επειδή δεν γνώριζαν την πραγματικότητα, δεν τον πίστεψαν. Ειδοποιήθηκε ο Οδυσσέας και έτρεξε να μάθει τι συμβαίνει. Εκεί πάνω σε μια μικροσυμπλοκή χτυπιέται κατά λάθος από το δηλητηριασμένο δόρυ του Τηλέγονου. Ωστόσο πριν πεθάνει αναγνώρισε τον Τηλέγονο και διαμοίρασε το βασίλειό του στους τρείς γιούς του. Τον Τηλέμαχο, τον Τηλέγονο και τον άλλο γιο που έκανε μετά την μνηστηροφονία με την Πηνελόπη, τον Πολίπορθο. Άραγε αφού ξέρουμε ότι το 1215 π.χ. γεννήθηκε ο Τηλέγονος και μετά είκοσι χρόνια πήγε να συναντήσει τον πατέρα του, είμαστε σίγουροι για την ημερομηνία θανάτου του Οδυσσέα, δηλαδή το 1195 π.χ.
Με αυτή τη μεθοδολογία, κατάφερα με πολύ σεβασμό, και πολύ κόπο να κατατάξω ιστορικά πάνω από 70 πρόσωπα και γεγονότα, της εποχής του Οδυσσέα και αυτό είναι το πλέον σημαντικό που προσφέρει αυτό το βιβλίο, για πρώτη φορά.
Ποιός ήταν ο λόγος να γράψετε το θεατρικό έργο «Η επιστροφή του Οδυσσέα;»
Όταν ξεκίνησα να γράψω το θεατρικό, δεν είχα σκοπό να γράψω το συγκεκριμένο θεατρικό, αλλά τότε το 2006-2007 είχα κάποιες συνεργασίες με θέατρα στην Αθήνα και ετοιμάζαμε να κάνουμε μια επιθεώρηση. Ήταν καλοκαίρι του 2007 και έφυγα για διακοπές για 15 μέρες στο χωριό του πατέρα μου την Αρέντα Ευρυτανίας να ηρεμήσω και να γράψω το θεατρικό. Είχα στο μυαλό μου μια πλοκή επιθεώρησης με ένα ζητιάνο, που εγώ τον έβλεπα καθημερινά στην Πατησίων με δυο σκυλάκια να ζητιανεύει και οι περαστικοί να του δίνουν κέρματα. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο μήπως βρω κάποια φωτογραφία του συγκεκριμένου ζητιάνου, για να την έχω ως εικόνα αναφοράς, γκουγκλάρισα «ζητιάνος στην Αθήνα». Η πρώτη επιλογή που μου βγήκε ήταν: «Ο Οδυσσέας ζητιάνος στην Ιθάκη». Οπότε κοιτάζοντάς το, διαπίστωσα ότι ήταν οι τελευταίες ραψωδίες της Οδύσσειας. Αν και δεν ήταν αυτό που ήθελα πήρα την απόφαση να το τυπώσω και αν το πάρω μαζί μου στο χωριό για να το μελετήσω καλύτερα, στην κυριολεξία την τελευταία στιγμή. Έτσι όταν βρέθηκα στο χωριό και άρχισα να το διαβάζω, μου γεννήθηκε η επιθυμία να γράψω αυτό το θεατρικό. Ήταν όλες οι συνθήκες κατάλληλες για να το ψάξω περισσότερο, έτσι το επόμενο πρωί ήρθα στο Αγρίνιο και αγόρασα όλες τις μεταφράσεις της Οδύσσειας. Κλείστηκα στο σπίτι και ξεκίνησα να γράφω το συγκεκριμένο έργο. Μετά το τέλος των διακοπών, αντί για την Αθήνα πήγα στην Ιθάκη, για να γνωρίσω τα μέρη που έζησε ο Οδυσσέας. Εκεί έπεσα πάνω στις ανασκαφές του Παπαδόπουλου, που είχα μια συνομιλία μαζί του και μου έδωσε την άδεια να βγάλω και κάποιες φωτογραφίες από τις ανασκαφές. Τότε ήταν που ανακοινώθηκε ότι το παλάτι του Οδυσσέα, ήταν στον Σταυρό της Ιθάκης.
Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από την έκδοση του βιβλίου και που μπορεί να το βρει κάποιος;
Από αρχάς του 2021 έχω δημιουργήσει στο facebook την ομάδα: Φίλοι Ομηρικού Οδυσσέα και τη σελίδα: Ψηλαφίζοντας την Οδύσσεια. Εκεί κατά διαστήματα, αναρτώ κάποιες πληροφορίες από το βιβλίο, κυρίως για να δω τις αντιδράσεις, τα σχόλια και την κριτική του κοινού. Πραγματικά δεν περίμενα την μεγάλη θετική ανταπόκριση του κοινού με τα εκατοντάδες θετικά σχόλιά τους. Αυτό μου έδωσε μεγάλη δύναμη για να διαχειριστώ καλύτερο το βιβλίο, που περιλαμβάνει 500 σελίδες (σχετικά μεγάλο) με πάνω από 200 φωτό, σχεδιαγράμματα και πίνακες. Συνεπώς έχει ένα μεγάλο κόστος εκτύπωσης, που στις συζητήσεις με διάφορους εκδοτικούς οίκους, η τελική του τιμή μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει τα 35-40€.
Δεν ήταν αυτός ο στόχος μου, γιατί εγώ κοπίασε όλα αυτά τα χρόνια να προσθέσω στην έρευνα και στην ιστορικότητα του Οδυσσέα και όχι να «κονομήσω» κατά το κοινώς λεγόμενο. Έτσι στην παρούσα φάση, αποφάσισα να το διαθέσω με αυτοέκδοση, σε ειδική έκδοση και τιμή προσφοράς-κόστους εκτύπωσης, στους φίλους μου στο facebook. Όσοι διαβάσουν την παρούσα συνέντευξη, μπορούν να μπουν στην ιστοσελίδα που με φιλοξενεί την προσπάθεια, www.opentheater.gr και να επιλέξουν από το μενού: Βιβλία. Εκεί θα κάνουν την παραγγελία τους μέχρι την 11/7/20 και θα αποκτήσουν το βιβλίο, για τον εαυτό τους, ή να το κάνουν ένα πολύτιμο δώρο στους φίλους τους.
Το μήνυμά σας προς το αναγνωστικό κοινό
Δεν θα πρέπει η καθημερινότητα και τα τρέχοντα προβλήματα να μας αποπροσανατολίζουν από τους στόχους μας. Οι Έλληνες είναι ευλογημένος λαός και έχει μια ιστορία ανεπανάληπτη, που ακόμα και σήμερα μας δίνει πνευματική τροφή και πολιτισμό. Γνωρίζοντας την ιστορία μας, γνωρίζουμε καλύτερα τις ρίζες μας και κατ’ επέκταση γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας.
Αυτό μας κάνει να σκεπτόμαστε θετικά και να κάνουμε καθημερινά βήματα προόδου! Η ιστορία μας, μας σπρώχνει δυναμικά για να ζήσουμε τη ζωή μας που είναι μπροστά μας! Καλό καλοκαίρι σε όλους!
Τμήμα Παραγωγής Ειδήσεων και Ενημέρωσης του AitoloakarnaniaBest.gr
