Ο Πύργος Μουχτάρ βρίσκεται σε ελαιόφυτη πλαγιά στη βόρεια πλευρά της λίμνης Τριχωνίδας και αποτελεί ένα παλιό δείγμα πυργόσπιτου της Οθωμανικής περιόδου, που το περιβάλλουν πολλοί μύθοι και ιστορίες.
Αν και η κατάστασή του κρίνεται από τους ειδικούς «μάλλον κακή», καθώς μεγάλο μέρος του πύργου έχει καταρρεύσει με την πάροδο των χρόνων, είναι ένα μυστηριώδης οικοδόμημα που αξίζει κανείς να επισκεφτεί.
Το Πυργόσπιτο στη Μουχταρίνα
Σχεδόν 20 χιλιόμετρα ανατολικά του Αγρινίου, στον Δήμο Ντούγρη, βρίσκεται το αγρόκτημα «Μουχταρίνα» με τον Πύργο του. Η ελαιόφυτη πλαγιά στη βόρεια πλευρά της Τριχωνίδας και η πυκνή βλάστηση καθιστούν τα ερείπια, πλέον, της οθωμανικής πυργοκατοικίας, ένα μυστικό της περιοχής.
Το τοπωνύμιο Μουχταρίνα ή Μαχταρίνα πιθανολογείται πως προέρχεται από κάποιον Οθωμανό τοπάρχη ή γαιοκτήμονα ονόματι Μουχτάρ. Άλλωστε το «Μουχτάρ» στην τουρκική γλώσσα είναι συνηθισμένο όνομα, ενώ υποδηλώνει και κοινοτικό αξίωμα, ένα είδος κοινοτάρχη. Όμως, δεν είναι γνωστό ποιος ήταν ο συγκεκριμένος Μουχτάρ ούτε πότε έζησε στον αιτωλικό Πύργο.
Σύμφωνα με μια τοπική αφήγηση, ο πύργος ανήκε στον γιο του Αλή πασά Μουχτάρ που υποτίθεται πως έζησε εκεί για κάποια περίοδο. Φωτογραφία Ανδρέα Κουτσοθανάση
Τοπικοί θρύλοι
Σύμφωνα με μια τοπική αφήγηση, ο πύργος ανήκε στον γιο του Αλή πασά Μουχτάρ που λέγεται πως έζησε εκεί για κάποια περίοδο. Η εκδοχή αυτή συνοδεύεται και από θρύλους με κρυμμένους θησαυρούς και με κάποια ωραία Ελένη που αναγκάστηκε να γίνει ερωμένη του Μουχτάρ.
Σύμφωνα με τον θρύλο, όταν ο Μουχτάρ σκοτώθηκε, η Ελένη ανακάλυψε το θησαυρό του και τον έδωσε για τον απελευθερωτικό αγώνα, ενώ δώρισε τη Μουχταρίνα στη μονή Προυσού. Σύμφωνα με μια άλλη παραλλαγή του θρύλου, τον πύργο δώρισε στη μονή Προυσού ο ίδιος ο Μουχτάρ επειδή το είχε κάνει τάμα.
Κατά σύντομη αφήγηση του πρώην Προέδρου της Κοινότητος Νερομάνας: «Ο υιός του Αλή Πασά ο Μουχτάρ, αγαπούσε την κυρά Φροσύνη, που ήταν στο χαρέμι του πατέρα του και γι’ αυτό το λόγο ο Αλή την έπνιξε στη λίμνη των Ιωαννίνων. Ο Μουχτάρ δεύτερος γιος του Αλή, μετά τον πνιγμό της εγκαταστάθηκε στη Ντουγρή, στον Πύργο, που πιθανόν να ήταν έτοιμος από τον Αλή Πασά. Με την Επανάσταση ο Μουχτάρ παραδόθηκε ειρηνικά στον Καραϊσκάκη. Μάλιστα, θρυλείται, ότι ο Μουχτάρ πήγε μαζί με τον Καραϊσκάκη στο Μοναστήρι του Προυσού και μεταβίβασε με έγγραφο (Κιτάπι) το Αγρόκτημα και τον Πύργο στο Μοναστήρι».
Πιθανό θεωρείται κάποιος ευφάνταστος ντόπιος να εκμεταλλεύτηκε την ονομασία «Μουχταρίνα» και να επινόησε την ιστορία με τον Μουχτάρ το γιο του Αλή πασά. Φωτογραφία Ανδρέα Κουτσοθανάση
Κατά την άλλη λαϊκή παράδοση, την οποία ανέπτυξε ο συγγραφέας Φ. Μπερίκος, ο Πύργος έγινε από τον Μουχτάρ. Αφού αναφέρεται ο συγγραφέας στον πνιγμό της κυρά Φροσύνης στη λίμνη των Ιωαννίνων συνεχίζει:
«Η κυρά Φροσύνη, κατά κόσμον Ευφροσύνη Βασιλείου, συνήψε ερωτική σχέση με τον Μουχτάρ, όταν εκείνος ήταν 32 ετών. Ο πατέρας του που ποτέ δεν έδειξε να έχει εύνοια απέναντι του, τον εξόρισε. Φυσικά ο Μουχτάρ φεύγοντας πήρε μαζί του αρκετά χρήματα. Ο Μουχτάρ περνώντας από την Ντουγρή μαγεύτηκε τόσο από το τοπίο, που αποφάσισε να μείνει εκεί. Έτσι ο Μουχτάρ έφτιαξε τον Πύργο και διαφέντευε ουσιαστικά την επαρχία Τριχωνίδος, από τις κορφές του Παναιτωλικού μέχρι τη λίμνη.
Μια μέρα, περνώντας ο Μουχτάρ από την Παλιοκαρυά (Ζακόνινα τότε) είδε μια όμορφη κοπέλα, την Ελένη, να θερίζει. Η Ελένη δε θέλησε να τον ακολουθήσει, αλλά ούτε και μπορούσε να αντισταθεί στον πανίσχυρο Μουχτάρ. Ακολούθησε η Ελένη τον Μουχτάρ, που της αποκάλυψε που έχει κρυμμένο το θησαυρό του. Η Ελένη είχε επαφές με τους καπεταναίους, στους οποίους αποκάλυψε το ακριβές σημείο του θησαυρού. Τελικώς, ο θησαυρός κατέληξε στο Μοναστήρι του Προυσού».
Σύμφωνα με μια άλλη τοπική προφορική παράδοση, ο πύργος κάηκε στα Ορλωφικά (1770) και ο Τούρκος ιδιοκτήτης του σκοτώθηκε τότε από τους επαναστάτες. Φωτογραφία Ανδρέα Κουτσοθανάση
Σύμφωνα με μια άλλη τοπική προφορική παράδοση, ο πύργος κάηκε στα Ορλωφικά (1770) και ο Τούρκος ιδιοκτήτης του σκοτώθηκε τότε από τους επαναστάτες. Η εκδοχή αυτή υπαινίσσεται ότι ο πύργος προϋπήρχε της εποχής του Αλή πασά. Ούτε αυτό όμως μπορεί να πιστοποιηθεί με βεβαιότητα.
Η χρονολογία κατασκευής του
Η μορφή του πύργου δεν δίνει στοιχεία για τη χρονολογία κατασκευής του. Κάποια οχυρωματικά στοιχεία όπως η καταχύστρα μπορεί να σημαίνουν ότι χτίστηκε πριν τον 18ο αιώνα, αλλά από την άλλη είναι πιθανό τέτοια στοιχεία να χρησιμοποιήθηκαν για διακοσμητικούς λόγους αντιγράφοντας παλιότερους πύργους.
Επομένως, ο πιθανός χρόνος κατασκευής του πύργου δεν μπορεί να περιοριστεί ικανοποιητικά. Κυμαίνεται ανάμεσα στο τέλος του 17ου αιώνα, όταν σε όλη την Ελλάδα χτίστηκαν πολλοί οθωμανικοί πύργοι σε αγροτικές περιοχές, μέχρι τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα. Το πιο πιθανό είναι να χτίστηκε πριν τα μέσα του 18ου αιώνα.
Το βέβαιο είναι ότι σε όλο τον 19ο αιώνα η περιοχή ήταν μετόχι της Ιεράς Μονής Προυσού. Ίσως αυτήν την περίοδο ο πύργος να ήταν ακόμα σε χρήση. Το μοναστήρι αγόρασε τη γη από τον προεστό της Ευρυτανίας Χατζόπουλο, στον οποίο το είχε χαρίσει ο Αλή πασάς στις αρχές του 19ου αιώνα μετά το βίαιο θάνατο του προηγούμενου Τούρκου ιδιοκτήτη. Η Αιτωλοακαρνανία δεν ανήκε στην επικράτεια του Αλή πασά, ήταν όμως στην σφαίρα επιρροής του.
Το 1929 το μεγαλύτερο μέρος του μετοχίου απαλλοτριώθηκε. Ο πύργος του Μουχτάρ έμεινε εκτός ιδιοκτησίας μοναστηριού και μάλλον σήμερα δεν ανήκει σε κανέναν.
Δείτε το βίντεο drone του συνεργάτη μας Ανδρέα Κουτσοθανάση από τον πύργο Μουχτάρ:
Αντλήθηκαν πληροφορίες από Κάστρα της Ελλάδας και epoxi.gr
