Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Στο Χαλκιόπουλο του Ορεινού Βάλτου βρίσκεται για δέκα επτά αιώνες ένα από τα μεγαλύτερα πλατάνια της Ελλάδας, άγνωστο και απαρατήρητο μια και ελάχιστοι το ξέρουν…
Mε πρωτοβουλία του Δημήτρη Κουτσιούμπα-(Ταμία του Συλλόγου Χαλκιοπουλιτών «Άγιος Ανδρέας ο Ερημίτης»)-περπατήσαμε από την συρμάτινη γέφυρα του «Πρωτόγερου» στο Μέγα Ρέμα, μέσα από το δάσος των πλατανιών και τετρακόσια μέτρα παραπάνω σταθήκαμε εκστασιασμένοι μπροστά στον πιο μεγάλο πλάτανο που έχω δει ποτέ!
Η τοποθεσία είναι στα τρία χιλιόμετρα από το Νέο Χαλκιόπουλο πηγαίνοντας προς το Παλιό. Στον δημόσιο δρόμο στρίβομε δεξιά και βαδίζομε 400 μέτρα μέχρι το Μέγα Ρέμα, περνούμε την συρμάτινη γέφυρα και ακολουθούμε την αριστερή κοίτη του ρέματος προς τα πάνω.
Αν και γύρω μας είναι εκατοντάδες πλατάνια, ο Γέρο Πλάτανος αναγνωρίζεται αμέσως γιατί δεν υπάρχει άλλος παρόμοιος σε μέγεθος.
Μετρήσαμε την αρχική του περιφέρεια που ήτανε 17 μέτρα, και είχε διάμετρο πάνω από 5. Τα τελευταία περίπου εκατό χρόνια έχει φθαρεί ο κορμός του από την δυτική πλευρά και τώρα η περίμετρος του είναι 14 μέτρα, το δε ύψος του ξεπερνάει τα 25. Χρειάζονται 8 άτομα για να τον αγκαλιάσουν!
Οι επιστήμονες λένε ότι κάθε μέτρο της περιφέρειας πλατάνου αντιστοιχεί σε εκατό χρόνια ζωής του, οπότε θεωρητικά ρίζωσε όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος έκανε πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους την Κωνσταντινούπολη, (11 Μαΐου του 330 μ.Χ.) εδώ και 1700 χρόνια…
Ριζωμένος σε αρχαίο σταυροδρόμι μονοπατιών, ως πόσα γεγονότα να έχουν «δει» τα μάτια του στο πέρασμα των αιώνων! Επιβίωσε σε χιλιάδες δυνατές «κατεβασιές» του Μέγα ρέματος που τον χειμώνα γίνεται αδιάβατος ποταμός.
Χιλιάδες άνθρωποι και ζωντανά ξεκουράστηκαν στον ίσκιο του. Και από εκεί ακολούθησαν τα μονοπάτια που οδηγούν προς τα πάνω και κάτω, νότια προς Σελεβίστα και μέχρι τον Μπονίκεβο (Πετρώνα), αλλά κυρίως ανατολικά-βορειοανατολικά προς Φορτοπό-Παλιό Χαλκιόπουλο. Από το μονοπάτι δίπλα του ανηφόρισαν για την Καλάνα και τις γύρω ράχες κλέφτες, αρματολοί, επαναστάτες, αγωνιστές,προσκυνητές και κατατρεγμένοι πατριώτες απ’ τους κατακτητές, κάτω στους κάμπους, που στις σπηλιές της Καλάναςκαι στα γύρω πυκνά δάση, εύρισκαν καταφύγιο στις δύσκολες εποχές που έζησε ο τόπος επί Τουρκοκρατίας αλλά και πρόσφατα στην Ιταλο-Γερμανική κατοχή.
Κάτω απ’ τον πλάτανο πέρασαν αμέτρητοι διαβάτες, και είναι καιρός να «ξαναδεί» παλιές δοξασμένες μέρες αρκεί να φροντίσουμε όλοι μαζί να αναβιώσομε τα αιώνια μονοπάτια των προγόνων μας. Ο γέρο πλάτανος όπως και δεκάδες άλλες φυσικές ομορφιές στην περιοχή μπορούν αν γίνουν γνωστές και να προσελκύσουν το ενδιαφέρον σε επισκέπτες που αναζητούν κάτι το διαφορετικό, ένα φυσικό και άγνωστο στους πολλούς τοπίο.
Λίγες εκατοντάδες μέτρα πιο πάνω σώζονται τα ερείπια του σπιτιού του Ήρωα κλεφτο-αρματωλού Κατσαντώνη, και αντίκρυ στην ορθοπλαγιά της Καλάνας η σπηλιά του και από πάνω της στην κορυφογραμμή το καραούλι του, στην θέση που για διακόσια χρόνια αποκαλούμε «Αγνάντεμα του Κατσαντώνη».
Ο Χαλκιοπουλίτης ορειβάτης Χριστόφορος Καραγιώργος για πολλά χρόνια φέρνει κόσμο από μακρινά μέρη και όλοι μαζί περπατάνε στο Μέγα Ρέμα, στην σπηλιά του Αγίου Ανδρέα και στην Καλάνα. Από τον Γέρο Πλάτανο οδηγεί ανθρώπους μικρούς και μεγάλους στα μονοπάτια προς τα πάνω στον καταρράκτη αλλά και προς τα κάτω στον Μπζιάκο ποταμό (Ίναχο-Νέο Χαλκιόπουλο).
Κάποτε ο γέρο πλάτανος έζησε μεγαλειώδεις στιγμές, δίπλα του κάτω από τον ίσκιο του βρίσκονται τα ερείπια της εκκλησίας του Αϊ Γιάννη. Πόσα πανηγύρια, γιορτές, γάμοι, βαπτίσεις κηδείες και μνημόσυνα έγιναν εκεί! Και για πόσους αιώνες… Και παραδίπλα το νεκροταφείο. Πόσοι κάτοικοι της ρεματιάς και των κοντινών πλαγιών θάφτηκαν σ’ αυτό… Με τα νερά των βροχών παρασύρονται τα χώματα και στο πρανές δίπλα στον δρόμο αποκαλύπτονται ανθρώπινα κόκαλα που οι καιρικές καταστάσεις, αέρας-ήλιος-κρύο-υγρασία μετατρέπουν σε σκόνη και χάνονται…Μια μικρή ανασκαφή, συγκέντρωση των οστών των προγόνων και ένα απλό πέτρινο κτίσμα για την φύλαξή τους θα θύμιζε στις επόμενες γενιές ότι ο τόπος κάποτε κατοικούνταν και ότι εδώ έζησαν αυτοί οι άγνωστοι ήρωες που πολέμησαν και έδωσαν την ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Σαν πρώτο βήμα μία πινακίδα πρέπει να τοποθετηθεί στον δρόμο. Και μία περίφραξη είναι απαραίτητη στον χώρο-που δεν κοστίζει και πολύ-έτσι θα μπορούσε να διατηρηθείαυτό το ιστορικό μέρος χωρίς πολλές ανθρώπινες παρεμβάσεις, και θα προστατευότανε η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά μας.
Στην Κρήτη που βρίσκεται ο μεγαλύτερος σε χρόνια και διαστάσεις πλάτανος, 2.400 ετών, έρχεται κόσμος από πολλά κράτη για να τον δει! Είναι τουριστικός προορισμός για πολλά ταξιδιωτικά γραφεία που οργανώνουν εκδρομές στην Μεγαλόνησο. Και οι επισκέπτες όταν γυρίζουν πίσω στην χώρα τους δημοσιεύουν τις εντυπώσεις τους για τον αιωνόβιο πλάτανο. Βρίσκεται στο Κράσι στα Μάλλια και με Προεδρικό διάταγμα στις 29 Αυγούστου του 2011 έχει ανακηρυχθεί σαν διατηρητέο φυσικό μνημείο. Για τους κατοίκους ήταν και είναι το κέντρο του πολιτιστικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος και στον ίσκιο του για δέκα καλοκαίρια από το 1910 έως το 1920 καθότανε ο Νίκος Καζαντζάκης.
Και στην Εύβοια πάλι ανάμεσα στο Προκόπι και στο Μαντούδι υπάρχει ο «Μέγας Πλάτανος» που πριν 48 χρόνια μετρήθηκε καιείχε περίμετρο 18 μέτρα-λίγο μεγαλύτερος από τον Χαλκιοπουλίτικο πλάτανο-διάμετρο 5,7 μέτρα και υπολογίστηκε η ηλικία του στα 2.300 χρόνια. (με τις γνώσεις/εκτιμήσεις προ 50 ετών). Ο πλάτανος αυτός θα είχε κοπεί το 1928 όταν καταμερίστηκε η περιοχή στους πρόσφυγες από το Προκόπι Καππαδοκίας, και ο νέος ιδιοκτήτης του στον οποίο έλαχε ο κλήρος ήθελε να τον κόψει, γιατί έκανε ίσκιο στο χωράφι. Σώθηκε με την παρέμβαση της Αγγλίδας κυρίας Ειρήνης Μπαίηκερ που αντάλλαξε το χωράφι του πρόσφυγα δίνοντας οκτώ στρέμματα δικά της και έτσι σώθηκε ο Πλάτανος.
Ο «δικός μας» Γέρο Πλάτανος μπορεί να διεκδικήσει την Τρίτη θέση στο μέγεθος και στην ηλικία μετά τους δύο παραπάνω, αρκεί να τον κάνουμε γνωστό!
Ερευνώντας στο διαδίκτυογια άλλα πλατάνια στον Ελλαδικό-και όχι μόνο-χώρο, εκτός από τα παραπάνω που διάβασα, είδα και πολλές φωτογραφίες. Διαπίστωσα ότι σε άλλα μέρη οι τοπικές κοινωνίες προστατεύουν με τοίχους περιμετρικά τα αιωνόβια δένδρα. Και κτίζουν πέτρινα υποστυλώματα κάτω από χονδρά κλαδιά με πέτρες από την περιοχή-στο Μέγα Ρέμα υπάρχουν άφθονες-ώστε να μην σπάσουν με το φυσικό τους βάρος και ειδικά από αέρηδες ή από το βάρος του χιονιού τους κρύους χειμώνες.
Τα αιωνόβια δένδρα παντού στον κόσμο προστατεύονται, και οι επισκέπτες μιας περιοχής δεν παραλείπουν να τα επισκεφθούν. Και όχι μόνο στην Αμερική και Ευρώπη, αλλά και σε μέρη που πολλοί θεωρούν απολίτιστα-Νότιο Αμερική-Αφρική-Ασία, πού όμως δεν είναι, απλώς είναι φτωχά… Στην μακρινή Ινδονησία πριν 28 χρόνια επισκέφθηκα περιφραγμένο Γαρυφαλόδενδρο 400 ετών, οι κάτοικοι μου το έδειξαν με καμάρι σαν το πιο ηλικιωμένο δένδρο αυτού του είδους στον κόσμο. (TernateislandNorthMaluku-Indonesia).Το ίδιο και στον Καναδά πριν 15 χρόνια,οι κάτοικοι της μικρής πόλης Κίτιματ (8.000 άτομα), πέρα από τα άλλα αξιοθέατα μου σύστησαν να επισκεφθώ το πιο μεγάλο και αιωνόβιο (500 ετών) κωνοφόρο δένδρο, που είναι σε κοντινό δάσος και για την προστασία του έχουν φύλακες και ωράριο επισκέψεων σε χαρακτηρισμένη σαν πάρκο περιοχή.
Δυστυχώς τον «δικό μας» πλάτανο δεν τον φρόντισε κανείς…Και έτσι πρόσφατα ένα χονδρό κλωνάρι διαμέτρου πάνω από μισό μέτρο έσπασε και βρίσκεται πεσμένο στο έδαφος, η μοίρα του είναι τα αλυσοπρίονα να το κάνουν καυσόξυλα σύντομα…
Ας κινηθούμε πριν να είναι αργά για το σώσιμο του δικού μας «Γέρου Πλάτανου» στο Μέγα Ρέμα Χαλκιοπούλων, και τα πρώτα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι: Ενδεικτικές πινακίδες, Περίφραξη, και καθαρισμός- ανάδειξη των ερειπίων της αρχαίας εκκλησίας του Αϊ Γιάννη και του Νεκροταφείου.
Απόστολος Κων. Καρακώστας
agrinionews.gr
