Το Τμήμα Ποιοτικού & Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Κοζάνης ενημερώνει τους υπόχρεους (φυτώρια, σημεία πώλησης καλλωπιστικών φυτών και πολλαπλασιαστικού υλικού, εταιρειών διεθνών μεταφορών, παραγωγών, συνεταιρισμών, γεωπόνων του δημοσίου και ιδιωτών, τελωνιακών, Δήμων και Εργολάβων δημοσίων κηποτεχνικών έργων) ότι διαπιστώθηκε, ύστερα από εργαστηριακή εξέταση δειγμάτων (από το Εργαστήριο Ιολογίας του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου), ο ιός της καστανής ρυτίδωσης των καρπών τομάτας (Tomato brown rugose fruit virus, ToBRFV):

• σε δείγμα τομάτας θερμοκηπίου στην περιοχή Αγ. Κυριακή Φιλιατρών της Π.Ε. Μεσσηνίας
• σε δείγμα τομάτας στην περιοχή Νέος Μύρτος Ιεράπετρας της Π.Ε. Λασιθίου.
• σε δείγματα τομάτας από την Π.Ε. Χανίων
• σε δείγμα τομάτας θερμοκηπίου στην Π.Ε. Ηρακλείου
• σε δείγμα φυτών τομάτας ποικ. Extasy από θερμοκήπιο της περιοχής Αλώνια Αρχαίας Κορίνθου της Π.Ε. Κορινθίας
• σε δείγματα σπορόφυτων πιπεριάς από θερμοκήπιο της Π.Ε. Ευβοίας
• σε δείγμα σπόρων τομάτας ποικιλίας Formula με αρ. παρτίδας 0201288485 στη Π.Ε. Δυτικού Τομέα Αθηνών
• σε δείγμα τομάτας θερμοκηπίου στην περιοχή Κουντούρα της Π.Ε. Χανίων
• σε δείγματα σπορόφυτων τομάτας πιπεριάς από θερμοκήπιο της Π.Ε. Ευβοίας
• σε δείγματα σπορόφυτων πιπεριάς από θερμοκήπιο της Π.Ε. Βοιωτίας
• σε δείγμα σπόρων τομάτας προέλευσης Τουρκίας, το οποίο λήφθηκε από εταιρεία που βρίσκεται στην περιοχή ευθύνης της Π.Ε. Μεσσηνίας

Ο ιός αυτός περιλαμβάνεται στη λίστα επιφυλακής (alert list) του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας Φυτών (EPPO) και η παρουσία του διαπιστώθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη στη Γερμανία και Ιταλία το 2018. Αποτελεί αναδυόμενο κίνδυνο μεγάλης σημασίας κυρίως για την καλλιέργεια της τομάτας και της πιπεριάς και μεταδίδεται με την επαφή (μολυσμένα χέρια, εργαλεία, ρούχα αλλά και από φυτό σε φυτό), το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό και πιθανόν με τον μολυσμένο σπόρο. Οι βομβίνοι (Bombus terrestris) μπορούν επίσης να μεταδώσουν τον ιό κατά τη διάρκεια της γονιμοποίησης των φυτών.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Μόνιμη Επιτροπή Υγείας των Φυτών (ScoPaff) κατά την συνεδρίαση της, Ιούλιος 2019, έλαβε την Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής 2019/1615/ΕΕ της 26ης Σεπτεμβρίου 2019, σχετικά με τη θέσπιση μέτρων έκτακτης ανάγκης για την πρόληψη της εισαγωγής και της εξάπλωσης στην Ένωση του ιού της καστανής ρυτίδωσης των καρπών της τομάτας (ToBRFV).

Βασικά σημεία της απόφασης αποτελούν:

• η υποχρέωση των Κρατών μελών για την πραγματοποίηση ετήσιων επισκοπήσεων στην επικράτεια τους για τον εν λόγω επιβλαβή οργανισμό καραντίνας,
• η υποχρέωση των διακινούμενων φυτών και σπόρων τομάτας και πιπεριάς να συνοδεύονται από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο και να ελέγχονται και για τον ToBRFV.
• Η υποχρέωση των εισαγόμενων στην Ευρωπαϊκή Ένωση φυτών και σπόρων τομάτας και πιπεριάς να συνοδεύονται από Πιστοποιητικό Φυτοϋγείας που να καλύπτει τις απαιτήσεις τις Ένωσης και για τον ιό ToBRFV.
• Δεν υπάρχουν θεραπευτικά μέτρα στα προσβεβλημένα φυτά. Στους καλλιεργητές τομάτας, προκειμένου να περιορίσουν τις απώλειες στις καλλιέργειες τους και να εκριζώσουν τον ιό ToBRFV, συστήνονται τα κάτωθι μέτρα:
• Χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου.
• Συστηματικός έλεγχος των σπορείων και απομάκρυνση / καταστροφή των φυταρίων που τυχόν έχουν προσβληθεί ή εμφανίζουν ύποπτα συμπτώματα.
• Χρησιμοποίηση υγιών φυταρίων για φύτευση.
• Έλεγχος κατά διαστήματα των φυτών, μετά την μεταφύτευση τους στον αγρό ή το θερμοκήπιο, και απομάκρυνση / καταστροφή όσων εμφανίζουν συμπτώματα ίωσης.
• Συχνή απολύμανση εργαλείων με εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης περιεκτικότητας 0.5% NaOCl ή Virkon S ή αποβουτυρωμένου γάλακτος (τουλάχιστον 3.5% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη).
• Πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και ξέπλυμα με άφθονο νερό πριν από κάθε χειρισμό των φυτών.
• Χρησιμοποίηση παπουτσιών, φόρμας και γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους που εκτελούν τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες και αλλαγή αυτών μεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων. Αποφυγή επαφής των υγιών φυτών με τα χέρια που έχουν έρθει σε επαφή με ασθενή φυτά (εκρίζωση, δέσιμο, κλάδεμα, κλπ), εκτός αν τα χέρια έχουν προηγουμένως πλυθεί καλά.
• Καλό πλύσιμο όλων των επιφανειών, δίσκων, κλπ, εντός των θερμοκηπίων μεταξύ των μεταφυτεύσεων / φυτεύσεων.
• Μείωση κατά το δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης.
• Αφαίρεση ζιζανίων στους χώρους πέριξ των θερμοκηπίων.
• Μέριμνα για απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας καθώς και απολύμανσης των χώρων του θερμοκηπίου.
• Ύπαρξη ταπέτων με απολυμαντικό στην είσοδο των θερμοκηπίων.