Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου*, μετά από ένα διαζύγιο, το 75% των κοριτσιών και το 50% των αγοριών χάνει ουσιαστικά την επαφή με τον ένα γονέα του.

Καθώς στην Ελλάδα, κάθε χρόνο, χωρίζουν οι γονείς περίπου 16.000 ανηλίκων παιδιών** (χωρίς να υπολογίζονται τα παιδιά εκτός γάμου), η γονεϊκή αποξένωση εξελίσσεται σε κοινωνική μάστιγα, με τα ίδια τα παιδιά να μην έχουν κανένα απολύτως μέσο προστασίας απέναντι σε φαινόμενα ψυχολογικής βίας και χειραγώγησης.

Στο ψηφιακό συνέδριο «Σύγχρονης κοινωνίας, εκπαίδευσης και ψυχικής υγείας 3-5 Ιουλίου 2020» παρουσιάστηκε σχετική έρευνα στην οποία συμμετείχαν 247 άτομα, κυρίως γονείς, που είχαν βιώσει φαινόμενα γονεϊκής αποξένωσης ή/και ψευδών κατηγοριών. Σύμφωνα με την έρευνα, η οποία διενεργήθηκε εντός του 2020, η πλειοψηφία των εμπλεκόμενων παιδιών (86%) ανατρέφονταν σε καθεστώς αποκλειστικής επιμέλειας από τη μητέρα τους. Κάτω από το 3,8% των παιδιών περνούσαν το 50% του χρόνου τους με κάθε γονέα, γεγονός που καταδεικνύει μια εγγενή αδυναμία της επικρατούσας δικαστικής πρακτικής που αποδίδει ελάχιστο χρόνο στον μη έχοντα την επιμέλεια πατέρα, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη γονεϊκής αποξένωσης. Επίσης, 1 στα 10 παιδιά δεν είχε καμία επικοινωνία με τον πατέρα του! Το 1/3 των εμπλεκόμενων παιδιών συχνά μιλούσε άσχημα για τον ένα γονέα και απέφευγε να τον συναντήσει εξαιτίας του αποξενωτή. Η μεταβολή του τόπου κατοικίας του παιδιού (54%), η παράλειψη ενημέρωσης του μη έχοντος την επιμέλεια γονέα από τον αποξενωτή (82%) και η μη τήρηση δικαστικών αποφάσεων επικοινωνίας (60%) αποτελούν πολύ συχνές τακτικές αποξένωσης. Μάλιστα, στο 60% των περιπτώσεων ο ένας γονέας προσπαθεί να στρέψει τις αρχές ενάντια στον έτερο γονέα με ψευδείς κατηγορίες, πολύ συχνά με την άμεση ή έμμεση συμμετοχή ενός δικηγόρου (81%). Όλα τα παραπάνω, συμβαίνουν δίχως να εκτιμάται το αληθινό συμφέρον του παιδιού!

Σοβαρές συνέπειες για τον αποξενωτή γονέα δεν είναι συχνές, παρά το γεγονός ότι σε σημαντικό ποσοστό (περίπου 80%) υπάρχουν στοιχεία που τεκμηριώνουν, άμεσα ή έμμεσα, τις συμπεριφορές αποξένωσης και τις ψευδείς κατηγορίες. Αυτό δημιουργεί εύλογες απορίες, μεταξύ άλλων, αναφορικά με την αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος και των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη για την έκδοση σχετικών αποφάσεων. Για το 60% των θυμάτων υπήρχαν πολύ σημαντικές συνέπειες, κυρίως με τη μορφή διαρραγής της σχέσης τους με το παιδί, πτώχευσης και δημοσιοποίησης των ψευδών κατηγοριών. Το 8,5% των γονέων και το 3,2% των εμπλεκόμενων παιδιών είχαν αυτοκτονικές τάσεις λόγω της αποξένωσης. Άνω του 60% των συμμετεχόντων θεωρούσαν ότι οι συμπεριφορές αποξένωσης είχαν σημαντικές ή καταστροφικές επιπτώσεις στην υγεία και εκπαίδευση των παιδιών, καθώς και στην υγεία, ψυχολογία, συνθήκες διαβίωσης και εμπιστοσύνη του γονέα-θύματος προς τρίτους και τις αρχές.

Η γονεϊκή αποξένωση είναι μορφή ενδοοικογενειακής βίας και έχει καταστροφικές συνέπειες για παιδιά και γονείς. Για αυτό δε μπορεί να συνεχίσει να γίνεται ανεκτή και μάλιστα χωρίς συνέπειες για τον αποξενωτή. Η θέσπιση της συνεπιμέλειας αλλά και επιβαρυντικής περίστασης σε περίπτωση ψευδών κατηγοριών που αφορούν τις σχέσεις γονέα-παιδιού, θα συμβάλει στην άμβλυνση των φαινομένων γονεϊκής αποξένωσης.

«Ενεργοί Μπαμπάδες, για τα δικαιώματα των παιδιών»

*Η Αυτοεκτίμηση 2011, σελ. 277-306, Εκδ. Σιδέρης https://www.researchgate.net/publication/275954290_AUTOEKTIMESE-THEORIA_KAI_AXIOLOGESE

**ΕΛΣΤΑΤ 2017. https://www.statistics.gr/documents/20181/c6722cda-7c31-4f55-9eaa-6177db8cdcd7