Ο φούρνος μικροκυμάτων είναι από τις πιο αμφιλεγόμενες μεθόδους μαγειρέματος. Σίγουρα θα σας έχει τύχει να γυρίσετε κουρασμένοι από την δουλειά και να θέλετε γρήγορα να ζεστάνετε το φαγητό σας. Συχνά θα αναρωτηθείτε αν ζεστάνετε το φαγητό στον φούρνο μικροκυμάτων, θα είναι το ίδιο ασφαλές και ποιοτικό το γεύμα σας ; Μήπως άθελα σας μειώνετε την θρεπτική αξία του τροφίμου; Μήπως μπορεί ο φούρνος μικροκυμάτων να γίνει ο σύμμαχος σας στην υγιεινή διατροφή; 

Πώς λειτουργεί ο φούρνος μικροκυμάτων;

Ο φούρνος μικροκυμάτων ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία όταν την δεκαετία του 1940 ο μηχανικός Percy Specer εργαζόταν πάνω στα ραντάρ της εταιρείας όπου δούλευε. Κάποια στιγμή παρατήρησε ότι η σοκολάτα που είχε στην τσέπη του παντελονιού του είχε λιώσει χωρίς καμιά εμφανή αιτία. Κάπως έτσι, ο Spencer ανακάλυψε το φάσμα των μικροκυμάτων. 

Τα μικροκύματα ανήκουν στην περιοχή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, παρόμοια με εκείνα των κινητών τηλεφώνων που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Τα μικροκύματα βρίσκονται στο εύρος συχνότητας από 300 Mhz μέχρι τα 300 Ghz, ανάλογα με το αν η χρήση είναι οικιακή ή βιομηχανική. Ο μέσος όρος της συχνότητας σε έναν οικιακό φούρνο είναι στα 2450 Μhz. 

Τα κύματα αυτά προέρχονται από το μεταλλικό μάγνητρο του φούρνου και εκπέμπουν ενέργεια η οποία απορροφάται από το τρόφιμο και τα μόρια του. Για την ακρίβεια, η ενέργεια αυτή απορροφάται από τα μόρια του νερού που βρίσκεται στο φαγητό τα οποία περιστρέφονται, δημιουργούν τριβές και έτσι αυξάνεται η θερμοκρασία του τροφίμου. 

Ποιες είναι οι χρήσεις του;

Οι χρήσεις ενός οικιακού φούρνου μικροκυμάτων δεν περιορίζονται μόνο στην θέρμανση του τροφίμου.

Με τον απλό φούρνο που έχετε στο σπίτι σας μπορείτε να αναθερμάνετε το φαγητό της προηγούμενης ημέρας, να ξεπαγώσετε ένα κατεψυγμένο τρόφιμο σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα, να αποξηράνετε τα βότανα και τα μυρωδικά σας ή να ψήσετε το κρέας και τα λαχανικά σας.

Η σωστή χρήση του φούρνου μικροκυμάτων είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για να απολαμβάνετε την μέγιστη θρεπτική αξία του τροφίμου με ασφαλή τρόπο. Υπάρχει μια σειρά παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση της θέρμανσης/απόψυξης του τροφίμου. Η θέρμανση ή η απόψυξη που θα λάβει το τρόφιμο εξαρτάται από την σύσταση του (πρωτεΐνες, λίπος, υδατάνθρακα, νερό), την ύπαρξη ή όχι νερού στο σκεύος, τον χρόνο και την θερμοκρασία που θα δώσετε στο τρόφιμο και το σχήμα του τροφίμου. 

Πώς επηρεάζει ο φούρνος μικροκυμάτων την θρεπτική αξία των τροφών;

Η επίδραση του φούρνου μικροκυμάτων στην θρεπτική αξία του τροφίμου είναι ο λόγος που υπάρχουν τόσες αντικρουόμενες απόψεις γύρω από αυτόν. Αρχικά, πρέπει να θυμάστε ότι αρκετά θρεπτικά συστατικά (πχ βιταμίνη C) μειώνονται όταν εκτεθούν στην θερμότητα. Η μείωση τους κατά το μαγείρεμα συμβαίνει είτε στον απλό συμβατικό φούρνο, είτε στον φούρνο μικροκυμάτων. Με λίγα λόγια, η απώλεια κάποιων τέτοιων συστατικών είναι βέβαιη. 

Το ίδιο συμβαίνει και με τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες (συμπλέγματος Β και η C), οι οποίες χάνονται μέσα στο νερό του σκεύους σε όποια μέθοδο μαγειρέματος κι αν χρησιμοποιήσετε. Η απώλεια των θρεπτικών αυτών συστατικών  εξαρτάται από την ποσότητα του νερού μέσα στο σκεύος. Σε μεγαλύτερη ποσότητα νερού, θα υπάρξει μεγαλύτερη απώλεια από αυτά τα θρεπτικά συστατικά. Στην περίπτωση του φούρνου μικροκυμάτων, όμως, μπορείτε να μαγειρέψετε με λίγο ή και καθόλου νερό, συνεπώς μειώνεται αυτή η απώλεια. 

Κάποια από τα τρόφιμα που έχει μελετηθεί η θρεπτική τους αξία μετά από το μαγείρεμα στα μικροκύματα είναι το μπρόκολο, τα καρότα, το μοσχαρίσιο κρέας, τα φρούτα, τα ρεβύθια και τα βότανα. Οι ερευνητές έχουν συγκρίνει τέτοιου είδους τρόφιμα και τα έχουν μαγειρέψει με τις πιο συχνές οικιακές μεθόδους (συμβατικός φούρνος, βράσιμο, φούρνος μικροκυμάτων). Παρατήρησαν ότι η θέρμανση ή το μαγείρεμα στα μικροκύματα διατηρεί τα υψηλά επίπεδα των βιοδραστικών συστατικών, την υψηλή αντιοξειδωτική ικανότητα τους αλλά ταυτόχρονα διατηρεί το χρώμα και την γεύση τους. 

Από το σύνολο των πειραματικών μελετών που υπάρχουν μέχρι σήμερα:

Το μαγείρεμα στον φούρνο μικροκυμάτων οδηγεί σε λιγότερες απώλειες σε θρεπτικά συστατικά, σε σύγκριση με τους συμβατικούς φούρνου.

Συγκεκριμένα, οι υπόλοιπες βιταμίνες, τα ιχνοστοιχεία και τα αντιοξειδωτικά στοιχεία του τροφίμου παραμένουν σε ίδια ή σε καλύτερα επίπεδα όταν το τρόφιμο παρασκευάζεται σε φούρνο μικροκυμάτων. Το επίπεδο των πρωτεϊνών ίσως να παραμένει ίδιο, αλλά φαίνεται ότι αυξάνεται η διαθεσιμότητα τους στον οργανισμό. Ακόμα και οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες συμπλέγματος Β μειώθηκαν λιγότερο σε σύγκριση με τις υπόλοιπες μεθόδους.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της χρήσης του;

• Η χρήση του συνεχώς αυξάνεται στην οικιακή και βιομηχανική χρήση. Η μέθοδος μαγειρέματος με τον φούρνο μικροκυμάτων είναι εύκολη για όλους, γρήγορη και ασφαλής ως προς την χρήση της. 
• Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των μικροκυμάτων είναι η γρήγορη άνοδος της θερμοκρασίας σε πολύ σύντομους χρόνους σε συνδυασμό με λιγότερη κατανάλωση ενέργειας και ταυτόχρονη εξοικονόμηση της. Σύμφωνα με τις μετρήσεις από τις κατασκευαστικές εταιρείες, ένας απλός οικιακός φούρνος μπορεί να σας εξοικονομήσει 20% της ενέργειας, σε σύγκριση με τον συμβατικό και ταυτόχρονα χρειάζεται το 20% του χρόνου για μαγείρεμα.
• Το μαγείρεμα στα μικροκύματα γίνεται με λιγότερη προσθήκη βουτύρου και άλλων ελαίων, με ταυτόχρονη διατήρηση της γεύσης του τροφίμου χωρίς προσθήκη αλατιού. Άρα, μπορεί να σας υποστηρίξει στην προσπάθεια σας για πιο υγιεινή διατροφή !
• Η γρήγορη αύξηση της θερμοκρασίας οφείλεται στην διέγερση των μορίων του νερού και των συστατικών του τροφίμου, γεγονός που δεν υπάρχει σε καμία άλλη μέθοδο μαγειρέματος. 
• Στους οικιακούς φούρνους δεν εμφανίζονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες, με αποτέλεσμα την μειωμένη απώλεια κάποιων θρεπτικών συστατικών σε σύγκριση με άλλες μεθόδους. 
• Η χρήση των μικροκυμάτων έχει προταθεί για να μειώσει τις καρκινογόνες ουσίες των κρεατικών, όταν αυτά πρόκειται να ψηθούν στην σχάρα ή στα κάρβουνα. Αν θέλετε να ψήσετε κάποιο κρεατικό στην σχάρα, μπορείτε να το προ-ψήσετε σε αυτόν !

Ποια είναι τα μειονεκτήματα της χρήσης του;

•  Η ανομοιόμορφη θέρμανση στα μικροκύματα είναι ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο χρήστης του φούρνου. Αυτό συμβαίνει γιατί το σχήμα του τροφίμου συχνά δεν μπορεί να είναι ομοιόμορφο, άρα δεν αυξάνεται σε όλα τα σημεία η θερμοκρασία. 
• Το αποτέλεσμα της ανομοιόμορφης θέρμανσης, μπορεί να είναι η μειωμένη διατήρηση της ποιότητας του τροφίμου και η ύπαρξη βακτηρίων. Το πρόβλημα αυτό λύνεται με τα tips που θα βρείτε παρακάτω !
• Απαιτεί μεγάλη προσοχή στα σκεύη που θα επιλέξετε, καθώς δεν είναι όλα κατάλληλα για αυτούς τους φούρνους. Ιδιαίτερη προσοχή τα υλικά μίας χρήσης, τα γυάλινα σκεύη και τα ποτήρια !

Είναι ασφαλής η χρήση του;

Η ύπαρξη της λέξης 'ακτινοβολία' είναι ο λόγος που οι καταναλωτές αναρωτιούνται αν η χρήση ενός φούρνου μικροκυμάτων είναι ασφαλής. Συχνά ο όρος ακτινοβολία παραπέμπει σε πυρηνική ακτινοβολία, σε ραδιενέργεια κλπ. Όμως, υπάρχουν διαφόρων ειδών ακτινοβολίες, οι οποίες όχι μόνο δεν είναι επιβλαβείς αλλά αντίθετα είναι ευεργετικές. Η ακτινοβολία των μικροκυμάτων είναι ηλεκτρομαγνητική, όμοια με του φωτός και του κινητού σας. Επίσης, η ενέργεια των μικροκυμάτων είναι πολύ μικρή για να διασπάσει το DNA μας, δεν είναι δηλαδή ακτινοβολία ιονισμού. Επομένως, δεν τίθεται θέμα ανησυχίας λόγω ακτινοβολίας. 

Ένας ακόμα λόγος που οι φούρνοι μικροκυμάτων θα μπορούσαν να θεωρηθούν μη ασφαλείς είναι οι ενώσεις που λέγεται ότι δημιουργούνται. Πράγματι, υπάρχουν επιβλαβείς ενώσεις στα τρόφιμα και στα σκεύη τους. Τέτοιες ενώσεις είναι οι νιτροζαμίνες, το πολυπρολένιο και το πολυαιθυλένιο. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη, όμως, ότι αυτές οι ενώσεις μπορούν να γίνουν επιβλαβείς στον ανθρώπινο οργανισμό. Συγκεκριμένα το μαγείρεμα στα μικροκύματα δεν παραγεί σημαντική ποσότητα αυτών των ενώσεων, αλλά αντίθετα προτείνεται η χρήση του για πιο υγιεινό ψήσιμο. Όμως, για να εξασφαλίζεται η ασφαλής χρήση του φούρνου θα πρέπει να χρησιμοποιείτε τα ανάλογα σκεύη που είναι ειδικά για αυτούς τους φούρνους.

Tips για να μαγειρεύεις σωστά με τον φούρνο μικροκυμάτων

• Είναι καλό να χρησιμοποιείτε τα κατάλληλα μαγειρικά σκεύη με την ένδειξη 'κατάλληλο για φούρνο μικροκυμάτων'.
• Χρησιμοποιήστε το κατάλληλο καπάκι για να σκεπάσετε το φαγητό, όταν μαγειρεύεται. Αφήστε ένα μικρό άνοιγμα για να διαφεύγει ο ατμός και θα έτσι θα πετύχετε την ομοιόμορφη θέρμανση.
• Για ομοιόμορφο ψήσιμο : Αν σκοπεύετε να ψήσετε κρέας ή πουλερικά στα μικροκύματα, τεμαχίστε το φαγητό σε μικρότερα κομμάτια και μοιράστε τα ισομερώς μέσα στο σκεύος.
• Ανακατέψτε το φαγητό όσο μαγειρεύεται, όπως και στον συμβατικό φούρνο.
• Αφήστε το φαγητό 3 λεπτά μέσα στον φούρνο αμέσως μετά το μαγείρεμα να ΄ξεκουραστεί΄.

Συνοπτικά

Ο φούρνος μικροκυμάτων είναι ο τρόπος να μαγειρέψετε με αυξημένες θερμοκρασίες, σε σύντομο χρόνο, με εύκολο χειρισμό και με εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας. Ταυτόχρονα, το γεύμα σας θα έχει διατηρήσει τα θρεπτικά του συστατικά χωρίς κανένα κίνδυνο για την υγεία σας, εφόσον τηρείτε τις οδηγίες χρήσης του. 

mednutrition.gr