Τον Οκτώβρη του 2018 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ , μεταφρασμένο από την ΑΝΤΖΗ ΣΑΛΤΑΜΠΑΣΗ, το σπουδαίο βιβλίο του Γερμανού συγγραφέα ΕΡΙΧ ΚΕΣΤΝΕΡ με τίτλο «στο χείλος της αβύσσου», η πλήρης έκδοση του Φάμπιαν. Πρόκειται για μυθιστόρημα με κοινωνικό πολιτικό περιεχόμενο, που κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1931, σε μια Γερμανία που οι εθνικοσοσιαλιστές καταλάμβαναν γρήγορα το χώρο της δημοκρατίας. Αρχικά σημείωσε μεγάλη επιτυχία, αλλά χαρακτηρίστηκε «εκδοτικό σκουπίδι», λογοκρίθηκε και είχε μεγάλη περιπέτεια , ενώ το Γενάρη του 1943 επιβλήθηκε στο συγγραφέα καθολική απαγόρευση των έργων του. Ο Κέστνερ , κριτικός και δημοσιογράφος σε αριστερή εφημερίδα, πολέμησε στον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο και σπούδασε Φιλολογία. Υπήρξε αυτόπτης μάρυρας της καύσης των βιβλίων του από τους ναζί, ενώ κάποια από τα έργα του αργότερα βραβεύτηκαν.
Ας δούμε το σημαντικό αυτό βιβλίο, που με λογοτεχνική μαεστρία , απλότητα και σαφήνεια μας οδηγεί στην κοινωνία του 1930, σε μια Γερμανία ή μια Ευρώπη γενικότερα με πολλά προβλήματα . Μέχρι τη σελίδα 260, σε 24 κεφάλαια, που στην αρχή του καθενός παραθέτονται τα κύρια σημεία του (κάτι σαν τίτλος)ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του Γιάκομπ Φάβιαν. Ο τριαντάχρονος αυτός νέος, άνεργος διδάκτορας Φιλολογίας, εξερευνά τον βερολινέζικο κόσμο. Καθοριστικό ρόλο στη ζωή του παίζουν: οι φτωχοί γονείς και ειδικά η μητέρα του που ποτέ δεν ησυχάζει και αγωνιά για το μέλλον του παιδιού της, η σπιτονοικοκυρά του που ασκεί έλεγχο και το παρακολουθεί, οι γυναίκες που κατά καιρούς τον πλησιάζουν και ειδικά η Κορνέλια, ο φίλος του Λαμπούντε που τον συγκλονίζει το τραγικό του τέλος, διάφοροι εργοδότες που κατά καιρούς του υπόσχονται εργασία ή τον απολύουν, άνθρωποι της νύχτας, άνδρες και γυναίκες, νέοι που επαναστατούν δημιουργώντας ταραχές. Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης καταρρέει, η ανεργία μαστίζει την κοινωνία , ακμάζουν τα πορνεία, τα ατελιέ των καλλιτεχνών και τα παράνομα καμπαρέ, η πόλη βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οι κάτοικοί της ζουν σα να μην υπάρχει αύριο, γνωρίζοντας πως το μέλλον δεν υπόσχεται τίποτα. Και μέσα στη γενικευμένη ανηθικότητα ο Φάμπιαν αγωνίζεται να επιβιώσει, παραμένοντας ένας ηθικός άνθρωπος. Θα τα καταφέρει ή θα έχει η ζωή του κάποιο απρόβλεπτο, πιο τραγικό κι από του φίλου του τέλος;
Διαβάζοντας αυτές τις σελίδες, ερχόμαστε στο σήμερα, για να μπούμε στη θέση πολλών νέων που σπουδάζουν , αλλά δε βρίσκουν εργασία και τόσα χρόνια μετά αισθανόμαστε αγανάκτηση που καίρια προβλήματα της ζωής μας καθίστανται διαχρονικά και μη αντιμετωπίσιμα. Μετά τη 260 σελίδα ακολουθούν : σημειώσεις της μετάφρασης, παράρτημα (1 επίλογος για τους δικαστές των ηθών,2 επίλογος για τους δικαστές της τέχνης, 3 πρόλογος για την επανέκδοση, 4 πρόλογος του συγγραφέα για την επανέκδοση αυτού του βιβλίου), εκδοτικό σημείωμα σχετικά με τη μορφή του κειμένου, επίμετρο του επιμελητή της Γερμανόγλωσσης έκδοσης, βιβλιογραφία, ευχαριστίες, περιεχόμενα. Στοιχεία που θεωρήθηκαν απαραίτητα, γιατί βοηθούν στην κατανόηση του περιεχομένου και ενημερώνουν τον αναγνώστη για την κοινωνία της εποχής εκείνης και την περιπέτεια του βιβλίου μέχρι τη σημερινή του κυκλοφορία.
Η βαθιά διεισδυτική γραφή του Κέστνερ μας κάνει να θεωρήσουμε το βιβλίο ως φιλοσοφικό δοκίμιο για τη ζωή μας και να αποδεχτούμε τα λόγια του κριτικού λογοτεχνίας Μαρσέλ Ράιχ-Ρανίτσκι « Ο Κέστνερ έγινε γρήγορα διάσημος και εκφραζόταν απλά. Ό,τι είχε να πει ήταν σαφές, ήταν αστείος, είχε χάρη και γοητεία, ήταν ένας πολύ επιτυχημένος κλασικός, λαϊκός συγγραφέας». Εγώ θα πρόσθετα ένας πολύ σημαντικός συγγραφέας και δάσκαλος (έλεγε πως ήθελε να γίνει δάσκαλος) με διαχρονικά και επίκαιρα μηνύματα , δοσμένα με αξιόλογη λογοτεχνική γραφή (προσήλωση στο τεκμηριωμένο γεγονός, λιτότητα, αποφυγή της μεταφορικής γλώσσας).
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΙΒΙΤΣΑΝΟΥ – ΝΤΑΝΟΥ
