Του Λίνου Υφαντή,

Σε λίγους λέει κάτι το τοπωνύμιο Μποζίκιστα ή Μπουζούκιστα.  Το γνωρίζουν μόνο οι κάτοικοι της Μεγάλης Χώρας. Οι δε νεότεροι μπορούν να το βρουν μόνο στο χάρτη του κτηματολογίου.

Πριν 500 χρόνια όμως η Μποζίκιστα ήταν η μεγαλύτερη κωμόπολη του Αιτωλικού κάμπου το 1500 επί τουρκοκρατίας και Σουλτάνου Σουλειμάν του Μεγαλοπρεπή.  Αριθμούσε 286 νοικοκυριά και ισοδυναμούσε περίπου με 1500 κατοίκους. Καταγράφεται από τον Μ. Κiel το 2002 στα πρακτικά του Β΄Αρχαιολογικού συνεδρίου. Εμφανίζεται με το όνομα Poikikikte που παραπέμπει στο συγκεκριμένο τοπωνύμιο.  Το 1521 λοιπόν όπως θα δείτε στον παρακάτω πίνακα ξεπερνά ακόμα και το Αγγελόκαστρο και το Μεσολόγγι και τη Βελάουστα ( Πυργί), ενώ μόνο το Αιτωλικό παραμένει με μικρή διαφορά το μεγαλύτερο πληθυσμιακό κέντρο ολόκληρου του Σαντζακίου του Κάρλελι. Άξιου προσοχής είναι ότι ο χάρτης του Kiel δεν εμφανίζει καθόλου στοιχεία για το Βραχώρι μέχρι το 1642.

Το σημαντικό για την εξαφανισμένη Μποζίκιστα είναι ότι ο πληθυσμός της ήταν Χριστιανικός. Από τις 229 οικογένειες που είχαν απομείνει το 1562, μόνο 19 καταγράφονται ως μουσουλμανικές, τη στιγμή που για Ζαπάντι και ιδίως Βραχώρι τα ποσοστά ήταν αντίστροφα το 1732 και το 1815.

Βλέποντας τον πίνακα, μετά το 1700 οι Χριστιανοί κάτοικοι της Μποζίκιστας είχαν εγκαταλήψει τον τόπο, ενώ το χωριό εγκαταλήφθηκε πλήρως αρχές του 19ου αιώνα. Οικιστικά ίχνη της μεγαλύτερης κωμόπολης του Αιτωλικού κάμπου δεν υπάρχουν σήμερα. Ούτε φυσικά έχει απαντηθεί το ερώτημα τι απέγιναν οι χριστιανοί κάτοικοι του στα βάθη τριών αιώνων. Η εξαφάνιση τους συνέπεσε πάντως μετά την επιδρομή των Βενετών στην Αιτωλοακαρνανία το 1684 χωρίς να έχει αποδειχθεί ο συσχετισμός των δύο γεγονότων. Όπως και να χει, η Μποζίκιστα θα αποτελεί μια ξεχασμένη πληθυσμιακή παρένθεση των δύο πρώτων αιώνων της Τουρκοκρατίας…