Όσα προβλέπει η νομοθεσία για την ευζωία των παραγωγικών ζώων. Η κατάσταση στην Αιτωλοακαρνανία, μέσα από την έρευνα του Α. Σ. ΕΝΩΣΗ ΑΓΡΙΝΙΟΥ και τα περιθώρια βελτίωσης.

Αποτελεί πρώτα και κύρια ηθική υποχρέωση του κτηνοτρόφου να διατηρεί σε άριστο επίπεδο τις συνθήκες υγιεινής και καλής διαβίωσης των ζώων που εκτρέφει. Σε αντίθετη περίπτωση η νομοθεσία προβλέπει αυστηρά πρόστιμα και απώλεια επιδοτήσεων.

Στην Αιτωλοακαρνανία, καίτοι υπάρχει πολύ μεγάλος αριθμός εκμεταλλεύσεων και ζωικού κεφαλαίου, από άποψης υποδομών, υστερούμε σημαντικά. Φυσικά, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αξιόλογες προσπάθειες και άκρως επαγγελματικές υποδομές, ωστόσο, σε μεγάλο ποσοστό οι σταυλικές εγκαταστάσεις είναι συχνά υποτυπώδεις.

Στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας που καταβάλει η Ένωση Αγρινίου για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας στην Αιτωλοακαρνανία, με την υλοποίηση προγραμμάτων σε συνεργασία με πανεπιστήμια και επιστημονικούς φορείς, ο συνεταιρισμός έχει καταγράψει μια σειρά δεδομένων, όπως το σύστημα εκτροφής, τα χαρακτηριστικά του ζωικού κεφαλαίου, οι μέθοδοι προληπτικής κτηνιατρικής που εφαρμόζονταν καθώς και τα σημαντικότερα προβλήματα υγείας.

Απ’ τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι αν και σημαντικό ποσοστό των κτηνοτρόφων εμβολίαζε κατά των κλωστηριδιακών λοιμώξεων (94,5%, 103/109), και τη λοιμώδη αγαλαξία (57,8%, 63/109), ωστόσο ο εμβολιασμός κατά της ενζωοτικής αποβολής ήταν λιγότερο συχνός (24,8%, 27/109), ενώ σπάνιοι ήταν οι εμβολιασμοί κατά της παστεριδίασης (6,4%, 7/109), της γαγγραινώδους μαστίτιδας (4,6%, 5/109) και της παραφυματίωσης (1,8%, 2/109).

Προληπτική χορήγηση ανθελμινθικών στις προβατίνες γινόταν σε ποσοστό 67,9% (74/109) των εκτροφών, με συχνότητα μία (56,8%, 42/74), δύο (41,9%, 31/74) και τρεις φορές (1,3%, 1/74) ετησίως, συνήθως κατά την ξηρά περίοδο (81,4%, 60/74), συχνά, όμως, και κατά τη γαλακτική περίοδο (45,9%, 34/74). Στα αρνιά, προληπτική χορήγηση ανθελμινθικών γινόταν σε ποσοστό 58,7% (64/109) των εκτροφών, μία (65,6%, 42/64), δύο (29,7%, 19/64) ή τρεις φορές (4,7%, 3/64) ετησίως, στην ηλικία ενός (9,4%, 6/64), δύο (56,3%, 36/64), τριών (31,3%, 20/64) και ≥ τεσσάρων μηνών (3,1%, 2/64).

Η προληπτική χορήγηση αντιβιοτικών στα αρνιά και ενδομαστικών αντιβιοτικών στις προβατίνες δεν ήταν κοινή πρακτική [7,3% (8/109) και 2,8% (3/109), αντίστοιχα]. Αυξημένα ποσοστά διάρροιας (>10%) και πνευμονίας (>5%) στα αρνιά αναφέρθηκαν σε ποσοστό 41,3% (45/109) και 9,2% (10/109), αντίστοιχα, ενώ αυξημένα ποσοστά μαστίτιδας (>5%) και αποβολών (>5%) στις προβατίνες αναφέρθηκαν σε ποσοστά 14,7% (16/109) και 7,3% (8/109), αντίστοιχα.

Συμπερασματικά, προέκυψε ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης των στρατηγικών προληπτικής κτηνιατρικής και του επιπέδου υγείας στις εκτροφές προβάτων στην Αιτωλοακαρνανία.

Δεν είναι, όμως, μόνο τα θέματα υγιεινής…

Ακολουθούν βασικές οδηγίες για την ευζωία των εκτρεφόμενων παραγωγικών ζώων, όπως αυτές καταγράφονται στην ισχύουσα νομοθεσία:

Προσωπικό

Η φροντίδα των ζώων ανατίθεται σε επαρκή αριθμό προσώπων με κατάλληλες ικανότητες, γνώσεις και επαγγελματικά προσόντα.

Επιθεώρηση

⇒ Όλα τα ζώα που ζουν περιορισμένα σε συστήματα εκτροφής, όπου η καλή διαβίωση τους εξαρτάται από την συχνή ανθρώπινη προσοχή, επιθεωρούνται τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Τα ζώα που εκτρέφονται ή κατέχονται σε άλλα συστήματα, επιθεωρούνται κατά διαστήματα επαρκή για την αποφυγή κάθε ταλαιπωρίας τους.

⇒ Πρέπει να υπάρχει κατάλληλος φωτισμός (σταθερός ή φορητός) ώστε τα ζώα να είναι δυνατόν να επιθεωρούνται διεξοδικά ανά πάσα στιγμή.

⇒Σε κάθε ζώο που φαίνεται ασθενές ή τραυματισμένο παρέχονται, χωρίς καθυστέρηση, οι κατάλληλες φροντίδες και, όταν ένα ζώο δεν αντιδρά στις φροντίδες αυτές, λαμβάνεται το συντομότερο δυνατόν η γνώμη κτηνιάτρου. Εάν χρειάζεται, τα ασθενή ή τραυματισμένα ζώα απομονώνονται σε κατάλληλους χώρους σταβλισμού με, κατά περίπτωση, στεγνή αναπαυτική στρωμνή.

Μητρώα

⇒ Ο κύριος ή κάτοχος των ζώων τηρεί μητρώο στο οποίο αναφέρεται κάθε ιατρική αγωγή καθώς και ο αριθμός των θανάτων που διαπιστώνονται σε κάθε επιθεώρηση. Όταν απαιτείται η καταγραφή ισοδύναμων πληροφοριών για άλλους σκοπούς, οι πληροφορίες αυτές εξυπηρετούν και τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας.

⇒ Τα μητρώα αυτά διατηρούνται επί τρία τουλάχιστον έτη και τίθενται στη διάθεση της αρμόδιας αρχής κατά τη διάρκεια των επιθεωρήσεων ή όποτε ζητηθούν.

Ελευθερία κίνησης

Η ελευθερία κίνησης που χρειάζεται κάθε ζώο, ανάλογα με το είδος του και σύμφωνα με την κτηθείσα πείρα και τις επιστημονικές γνώσεις, δεν πρέπει να παρεμποδίζεται έτσι ώστε να προκαλείται περιττή ταλαιπωρία ή τραυματισμός. Όταν ένα ζώο είναι συνεχώς ή συνήθως προσδεδεμένο, αλυσοδεμένο ή περιορισμένο, πρέπει να διαθέτει τον απαιτούμενο χώρο για τις φυσιολογικές του ανάγκες και ανάγκες συμπεριφοράς του, σύμφωνα με την κτηθείσα πείρα και τις επιστημονικές γνώσεις.

Κτίρια και χώροι σταβλισμού

⇒ Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των χώρων σταβλισμού, ιδίως δε των διαμερισμάτων και του εξοπλισμού με τον οποίο είναι δυνατό να έλθουν σε επαφή τα ζώα, δεν πρέπει να είναι επιβλαβή για τα ζώα και πρέπει να μπορούν να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται σχολαστικά.

⇒ Οι χώροι σταβλισμού και τα σημεία πρόσδεσης των ζώων πρέπει να κατασκευάζονται και να συντηρούνται κατά τρόπον ώστε να μην υπάρχουν αιχμές ή προεξοχές που είναι δυνατόν να τραυματίσουν τα ζώα.

⇒ Η κυκλοφορία του αέρα, το ποσοστό κονιορτού, η θερμοκρασία, η σχετική υγρασία του αέρα και οι συγκεντρώσεις αερίων, πρέπει να παραμένουν εντός ορίων που δεν βλάπτουν τα ζώα.

⇒ Τα ζώα που εκτρέφονται εντός κτιρίων δεν πρέπει να παραμένουν ούτε σε συνεχές σκοτάδι, ούτε να εκτίθενται χωρίς κατάλληλη διακοπή σε τεχνητό φωτισμό. Όταν ο φυσικός φωτισμός είναι ανεπαρκής για τις φυσιολογικές και ηθολογικές τους ανάγκες, πρέπει να προβλέπεται κατάλληλος τεχνητός φωτισμός.

Ζώα που δεν εκτρέφονται εντός κτιρίων

⇒ Τα ζώα που δεν εκτρέφονται εντός κτιρίων πρέπει, στο βαθμό που αυτό είναι αναγκαίο και δυνατό να προστατεύονται από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, τους θηρευτές και τους κινδύνους για την υγεία τους. Αυτόματος ή μηχανικός εξοπλισμός

⇒ Κάθε αυτόματος ή μηχανικός εξοπλισμός που είναι αναγκαίος για την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων πρέπει να επιθεωρείται τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Όταν διαπιστώνονται βλάβες πρέπει να επανορθώνονται αμέσως ή, όταν αυτό δεν είναι δυνατόν, να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα για να προστατεύεται η υγεία και η καλή διαβίωση των ζώων. Όταν η υγεία και η καλή διαβίωση των ζώων εξαρτώνται από σύστημα τεχνητού εξαερισμού, θα πρέπει να προβλέπεται κατάλληλο εφεδρικό σύστημα επαρκούς ανανέωσης του αέρα για την διασφάλιση της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων σε περίπτωση βλάβης του συστήματος και σύστημα συναγερμού το οποίο να προειδοποιεί για τη βλάβη. Το σύστημα συναγερμού πρέπει να ελέγχεται τακτικά.

Σίτιση, πότισμα και χορήγηση άλλων ουσιών

⇒ Στα ζώα πρέπει να παρέχεται υγιεινή τροφή, κατάλληλη για την ηλικία και το είδος τους, και σε επαρκείς ποσότητες, ώστε να διατηρείται η καλή υγεία τους και να καλύπτονται οι θρεπτικές τους ανάγκες. Σε κανένα ζώο δεν πρέπει να χορηγούνται τροφές ή υγρά κατά τρόπο που μπορεί να προκαλέσει περιττή ταλαιπωρία ή βλάβη, ούτε η τροφή ή τα υγρά αυτά να περιέχουν ουσίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν περιττή ταλαιπωρία ή βλάβη.

⇒ Όλα τα ζώα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε τροφή κατά διαστήματα ανάλογα με τις ανάγκες της φυσιολογίας τους.

⇒ Όλα τα ζώα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε νερό κατάλληλης ποσότητας και ποιότητας ή να μπορούν να ικανοποιούν τις ανάγκες τους σε υγρά με άλλους τρόπους.

⇒ Οι εγκαταστάσεις σίτισης και ποτίσματος πρέπει να σχεδιάζονται, να κατασκευάζονται και να τοποθετούνται κατά τρόπον ώστε να περιορίζονται οι κίνδυνοι μόλυνσης της τροφής και του νερού, καθώς και τα αρνητικά αποτελέσματα που θα μπορούσαν να προκύψουν από τον ανταγωνισμό μεταξύ των ζώων.

⇒ Καμία άλλη ουσία, εκτός από τις ουσίες που χορηγούνται για θεραπευτικούς ή προφυλακτικούς σκοπούς ή στο πλαίσιο ζωοτεχνικής αγωγής, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο γ) του Π.Δ. 259/98 (Α' 191) "Περί απαγορεύσεως της χρησιμοποιήσεως ορισμένων ουσιών με ορμονική ή θυρεοστατική δράση και των β-αγωνιστικών ουσιών στη ζωική παραγωγή για κερδοσκοπικούς λόγους, περί λήψεως μέτρων ελέγχου για ορισμένες ουσίες και τα κατάλοιπα τους, σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 96/22 και 96/23", δεν χορηγείται στα ζώα, εκτός εάν έχει αποδειχθεί, βάσει επιστημονικών μελετών σχετικών με την καλή διαβίωση των ζώων ή βάσει της πείρας που έχει αποκτηθεί, ότι η ουσία δεν είναι επιβλαβής για την υγεία ή την καλή διαβίωση των ζώων.

Ακρωτηριασμοί

Έως ότου θεσπισθούν ειδικές διατάξεις για τους ακρωτηριασμούς και με την επιφύλαξη του Π.Δ. 139/95 (Α' 89) "θέσπιση στοιχειωδών κανόνων για την προστασία των χοίρων στις εκτροφές" εφαρμόζεται η σχετική εσωτερική νομοθεσία.

Μέθοδοι εκτροφής

⇒ Δεν πρέπει να εφαρμόζονται φυσικές ή τεχνητές μέθοδοι εκτροφής οι οποίες προκαλούν ή ενδέχεται να προκαλέσουν ταλαιπωρία ή βλάβη σε οποιοδήποτε ζώο. Η παρούσα διάταξη δεν αποκλείει τη χρήση ορισμένων μεθόδων που ενδέχεται να προκαλέσουν ελάχιστη ή στιγμιαία ταλαιπωρία ή τραυματισμό, ή να απαιτήσουν παρέμβαση η οποία δεν είναι πιθανό να προκαλέσει διαρκή βλάβη, εφόσον επιτρέπεται από την εσωτερική νομοθεσία.

⇒ Κανένα ζώο δεν πρέπει να περιορίζεται σε εκτροφείο εάν δεν είναι δυνατόν να αναμένεται ευλόγως, βάσει του γονότυπου ή φαινοτύπου του, ότι αυτό δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία ή την καλή διαβίωσή του.