Η κλιματική αλλαγή, ειδικά στη λεκάνη της Μεσογείου, αναμένεται να επηρεάσει παράγοντες που συνδέονται άμεσα με τη φυτική παραγωγή, όπως τη θερμοκρασία του αέρα, τη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα, τη βροχόπτωση, την εξατμισοδιαπνοή και τη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, έως το τέλος του αιώνα η θερμοκρασία αναμένεται να αυξηθεί κατά 3-4 ο C, η βροχόπτωση να μειωθεί κατά 5-19%, η συγκέντρωση του CO2 να αυξηθεί κατά 63-125%, η συχνότητα των πλημμυρών να αυξηθεί κατά 20-30% και οι ημέρες ξηρασίας να αυξηθούν κατά 40 ανά έτος.

Είναι γνωστό ότι η αύξηση της θερμοκρασίας επιδρά γενικά θετικά στη φωτοσύνθεση και στην αναπνοή και επιταχύνει την αύξηση των φυτών, αν και μπορεί να καθυστερήσει την άνθηση σε ορισμένα ψυχρόφιλα είδη. Η άνοδος στη συγκέντρωση του CO2 θα αυξήσει τον ρυθμό φωτοσύνθεσης και την αποτελεσματικότητα χρήσης του νερού κυρίως στα φυτά τύπου C3.

Η μείωση στη σχέση βροχόπτωσης/εξατμισοδιαπνοής θα προκαλέσει πιο έντονη υδατική καταπόνηση με επιπτώσεις που θα ποικίλουν ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης των φυτών.

• Όλες αυτές οι επιδράσεις θα εκδηλωθούν με διαφορετικό βαθμό έντασης στα διάφορα είδη φυτών, ανάλογα με τη μεταβολική οδό δέσμευσης CO2 (φυτά C3 ή C4), τις θερμικές τους απαιτήσεις (θερμόφιλα ή ψυχρόφιλα φυτά) και τον βαθμό αντοχής τους στην ξηρασία.

Εκτιμήσεις σχετικά με την επίδραση της κλιματικής αλλαγής σε διάφορες καλλιέργειες στη χώρα μας με βάση κλιματικά σενάρια διαφορετικής έντασης του φαινομένου, έδειξαν ότι τα ψυχρόφιλα είδη θα επηρεασθούν πιο αρνητικά από τα θερμόφιλα και ότι οι αρνητικές επιδράσεις θα είναι εντονότερες στις ανατολικές και νότιες περιοχές της χώρας.

• Οι αναμενόμενες μεταβολές στην παραγωγή θα κυμανθούν μεταξύ +20 % και -20%, ανάλογα με το είδος και την κλιματική ζώνη της χώρας.

Στην εργασία συζητούνται οι πιθανές επιπτώσεις των επιδράσεων αυτών στη σύνθεση του ζιζανιοτάπητα και στα σχήματα ανταγωνισμού μεταξύ καλλιεργουμένων φυτών και ζιζανίων, συνεκτιμώντας και πρόσφατες προβλέψεις για τη συμπεριφορά αροτραίων κυρίως καλλιεργειών σε διάφορες περιοχές της χώρας μας κατά τις επερχόμενες δεκαετίες.

Συγκεκριμένα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:

1) ο τρόπος δέσμευσης του CO2 (C3 ή C4) στα καλλιεργούμενα είδη και στα ζιζάνια στην ένταση του ανταγωνισμού που θα αναπτυχθεί.

2) Εαν τα ζιζάνια είναι ετήσια ή πολυετή.

3) Οι σχετικές απαιτήσεις σε θερμότητα των καλλιεργειών και των ζιζανίων.

4) Η σχετική αντοχή στην ξηρασία μεταξύ ζιζανίων και καλλιεργουμένων ειδών.

5) Οι κινδύνοι εισβολής θερμόφιλων δυσεξόντωτων ζιζανίων με συνέπειες που είναι δύσκολο να αποτιμηθούν.

Καθηγητής Ανδρέας Ι. Καραμάνος

Εργαστήριο Γεωργίας, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Από το 17^ο Επιστημονικό Συνέδριο της Ελληνικής Ζιζανιολογικής Εταιρίας