Πώς ωφελούνται οικονομικά οι γεωργοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Οι ενισχύσεις οικολογικού προσανατολισμού.

Περίπου η μισή έκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι καλλιεργούμενη γη. Οι γεωργοί λειτουργούν ως διαχειριστές της υπαίθρου, διαμορφώνουν τα τοπία και μέσω της εργασίας τους παρέχουν δημόσια αγαθά που μας ωφελούν όλους. Ωστόσο, οι γεωργοί εξαρτώνται επίσης από τους φυσικούς πόρους, όπως το έδαφος και το νερό, για τη διαβίωσή τους. Οι γεωργικές δραστηριότητες επηρεάζονται από τα κλιματικά φαινόμενα, την κατάσταση του περιβάλλοντος, τη βιοποικιλότητα και την ποιότητα του νερού.

Η «πράσινη άμεση ενίσχυση» (ή ενίσχυση «οικολογικού προσανατολισμού») παρέχει στήριξη σε γεωργούς που υιοθετούν ή συνεχίζουν να εφαρμόζουν γεωργικές πρακτικές οι οποίες συμβάλλουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων. Μέσω του οικολογικού προσανατολισμού, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ανταμείβει τους γεωργούς για τη διατήρηση των φυσικών πόρων και την παροχή δημόσιων αγαθών, τα οποία είναι προς όφελος όλων και δεν αντικατοπτρίζονται στις τιμές της αγοράς.

Οι χώρες της ΕΕ οφείλουν να διαθέτουν το 30 % της εισοδηματικής τους στήριξης στον «οικολογικό προσανατολισμό».

Ενισχύσεις οικολογικού προσανατολισμού στην πράξη

Οι γεωργοί λαμβάνουν την πράσινη άμεση ενίσχυση εάν συμμορφώνονται με τρεις υποχρεωτικές πρακτικές οι οποίες ωφελούν το περιβάλλον (ιδίως το έδαφος και τη βιοποικιλότητα).

Οι τρεις πρακτικές που πρέπει να ακολουθούν οι γεωργοί είναι:

• Η διαφοροποίηση των καλλιεργειών: η μεγαλύτερη ποικιλία φυτών ενισχύει την ανθεκτικότητα του εδάφους και των οικοσυστημάτων.
• η διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων: οι βοσκότοποι βοηθούν στην παγίδευση του διοξειδίου του άνθρακα και προστατεύουν τη βιοποικιλότητα (τους οικότοπους)
• η διάθεση του 5 % της αρόσιμης γης σε περιοχές που ωφελούν τη βιοποικιλότητα: περιοχές οικολογικής εστίασης (ΠΟΕ) - για παράδειγμα: δέντρα, θάμνοι ή εκτάσεις σε αγρανάπαυση που βελτιώνουν τη βιοποικιλότητα και τους οικότοπους

Διαφοροποίηση των καλλιεργειών

Στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις με περισσότερα από 10 εκτάρια αρόσιμης γης πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον δύο διαφορετικές καλλιέργειες, ενώ στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις με περισσότερα από 30 εκτάρια αρόσιμης γης απαιτούνται τουλάχιστον τρεις καλλιέργειες. Η κύρια καλλιέργεια δεν πρέπει να καλύπτει περισσότερο από το 75 % της γης. Προβλέπονται εξαιρέσεις από αυτούς τους κανόνες, ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Για παράδειγμα, οι γεωργοί με μεγάλο ποσοστό βοσκοτόπων, οι οποίοι είναι ωφέλιμοι για το περιβάλλον.

Διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων

Η αναλογία μόνιμων βοσκοτόπων στη γεωργική γη καθορίζεται από τις χώρες της ΕΕ σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο (με 5 % περιθώριο ευελιξίας). Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ ορίζουν περιοχές περιβαλλοντικά ευαίσθητων μόνιμων βοσκότοπων. Οι γεωργοί δεν επιτρέπεται να οργώνουν ή να μετατρέπουν τους μόνιμους βοσκότοπους σε άλλες χρήσεις στις περιοχές αυτές.

Περιοχές οικολογικής εστίασης

Οι γεωργοί με αρόσιμη γη που υπερβαίνει τα 15 εκτάρια πρέπει να μεριμνούν ώστε τουλάχιστον το 5 % της γης τους να είναι περιοχή οικολογικής εστίασης, με στόχο τη διασφάλιση και βελτίωση της βιοποικιλότητας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.

Εξαιρέσεις

Οι κανόνες οικολογικού προσανατολισμού δεν ισχύουν για τους γεωργούς που επέλεξαν το καθεστώς κατόχου μικρής γεωργικής εκμετάλλευσης, για διοικητικούς λόγους και για λόγους αναλογικότητας.

Οι γεωργοί βιολογικών καλλιεργειών λαμβάνουν αυτομάτως ενίσχυση οικολογικού προσανατολισμού για την γεωργική τους εκμετάλλευση, καθώς θεωρείται ότι παρέχουν περιβαλλοντικά οφέλη μέσω της φύσης της εργασίας τους.

Ενδέχεται να ισχύουν και άλλες εξαιρέσεις, ανάλογα με την ατομική περίπτωση κάθε γεωργού.

Εναλλακτικές επιλογές – ισοδύναμες πρακτικές

Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να επιτρέψουν στους γεωργούς να ικανοποιήσουν μία ή περισσότερες απαιτήσεις οικολογικού προσανατολισμού μέσω άλλων ισοδύναμων πρακτικών. Οι ισοδύναμες πρακτικές πρέπει να βασίζονται σε γεωργοπεριβαλλοντικά καθεστώτα στο πλαίσιο προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης των χωρών της ΕΕ ή εθνικών/περιφερειακών συστημάτων πιστοποίησης.

Κάθε χώρα της ΕΕ εξασφαλίζει ότι οι γεωργοί που εφαρμόζουν εναλλακτικές πρακτικές δεν επωφελούνται από την εισοδηματική στήριξη για τον υποχρεωτικό οικολογικό προσανατολισμό καθώς και από τα ταμεία αγροτικής ανάπτυξης.

Κυρώσεις για μη συμμόρφωση

Οι γεωργοί που δεν τηρούν τους κανόνες του οικολογικού προσανατολισμού λαμβάνουν λιγότερα χρήματα. Οι μειώσεις αυτές αντικατοπτρίζουν τον αριθμό των εκταρίων που χαρακτηρίστηκαν μη συμμορφούμενα, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση της απαίτησης για οικολογικό προσανατολισμό.

Οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να επιβάλλουν διοικητικές κυρώσεις επιπλέον της μείωσης των ενισχύσεων οικολογικού προσανατολισμού. Οι διοικητικές κυρώσεις είναι αναλογικές προς τη σοβαρότητα και το εύρος της μη συμμόρφωσης.