Οι αρχαιότητες του Δήμου Παρακαμπυλίων 

Ο Δήμος Παρακαμπυλίων, κατεξοχήν ορεινός δήμος, χαρακτηρίζε­ται από εναλλαγές τοπίων απαράμιλλης ομορφιάς. Ευρισκόμενος στην ανατολική πλευρά του Παναιτωλικού όρους διαθέτει επιβλητι­κούς ορεινούς όγκους με απότομες πλαγιές και χαράδρες που δια­σχίζουν ορμητικά ρέματα ή μικρότερα ποτάμια, παραπόταμοι του Αχελώου, όπως ο Ζέρβας. Στην αριστερή όχθη του Αχελώου και στις περιοχές γύρω από τις τεχνητές λίμνες Κρεμαστών και Καστρακίου το απότομο ανάγλυφο της ενδοχώρας διαδέχονται χαμηλότεροι λόφοι με ήπιες πλαγιές που επέτρεψαν την ανθρώπινη κατοίκηση ήδη από την αρχαιότητα

 Τα πρώτα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή ανάγονται στην Παλαιολιθική εποχή (100.000 - 40.000π.Χ·) σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις στην περιοχή της Λεντίνης, πριν κατακλυστεί από τα νερά της τεχνητής λίμνης Καστρακίου, έχουν εντοπιστεί λίθινα πυριτολιθικά εργαλεία αυτής της περιόδου (Εικ. 1). Στοιχεία ανθρώπινης δραστηριότητας έχουν έλθει επίσης στο φως και κατά μήκος της κύριας οδικής αρτηρίας που συνδέει το Αγρίνιο με το Καρπενήσι μέσω της Γέφυρας της Επισκοπής, η οποία ενδεχομέ­νως σε μεγάλο βαθμό να ταυτίζεται και με την κύρια διάβαση της περιοχής κατά την αρχαιότητα.

Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη στην περιοχή που καταλαμ­βάνει σήμερα ο Δήμος Παρακαμπυλίων κατοικούσαν στην αρχαιότη­τα οι Απέραντοι, φύλο αιτωλικό, που συνόρευε προς τα βορειοδυτι­κά με τους Αγραίους και προς τα νοτιοανατολικά με τους Ευρυτάνες.

Βασιζόμενοι στην αφήγηση του Θουκυδίδη (Γ', 94-115), ο οποί­ος τοποθετεί την χώρα των Αγραίων μεταξύ των ποταμών Αχελώου και Αγραφιώτη, οι περισσότεροι μελετητές τοποθετούν τη χώρα των Απέραντων στην κοιλάδα του Ταυρωπού ή Μέγδοβα ποταμού με βόρειο όριο τα όρη των Αγράφων, δυτικό την αριστερή όχθη του Αγραφιώτη, νότιο τη δεξιά όχθη του ποταμού Ζέρβα και ανατολικό την κορυφογραμμή Κούτουπα του Παναιτωλικού.

Γειτονικά φύλα ήσαν οι Ακαρνάνες, οι Αγραίοι, οι Δόλοπες, οι Ευρυτάνες και οι Θεστιείς.² Σύμφωνα με τον γεωγράφο Στράβωνα (X, II.3) τα φύλα αυτά, με εξαίρεση τους Ακαρνάνες, ανήκαν στην επίκτητο Αιτωλία. Διαφορετικές απόψεις έχουν διατυπωθεί επίσης σχετικά με την ταύ­τιση της πρωτεύουσας της χώρας των Απεραντών, Απεραντία ή Περαντία, όπως μας την παραδίδει ο Στέφανος Βυζάντιος. Κατ’ άλλους τοποθετείται στο Παλιόκαστρο Τατάρνας³ πλησίον του ομώνυμου μοναστηριού, κατ’ άλλους Θα πρέπει να αναζητηθεί σε ένα από τα φρούρια Τσούκας, Βούλπης, Παλαιοκατούνας ή Βίνιανης⁴ και κατ’ άλλους θα πρέπει να ταυτιστεί με τα σωζόμενα σήμερα ερείπια πλησίον του χωριού Αγιος Βασίλειος στη θέση «Ελληνικά» Σιδήρων.⁵

Ελάχιστες είναι οι ιστορικές μαρτυρίες που έχουμε στη διάθεσή  μας για την περιοχή.⁶ Το 314 π.Χ. οι Απέραντοι αποτελούν μέλος της  Αιτωλικής Συμπολιτείας. Το 215/4 απαντάται σε επιγραφή το όνομα  «Θεόδοτος Απεραντός», ο οποίος κατείχε το αξίωμα του ιερομνήμονα.  Καθ’ όλη τη διάρκεια του 4ου, 3ου και 2ου αι. π.Χ. οι Απέραντοι συμμετέχουν ενεργά στις πολεμικές συρράξεις μεταξύ Αιτωλών, I Ακαρνάνων, Μακεδόνων και Ρωμαίων. Το 192 π.Χ. βρίσκονται υπό· την κυριαρχία των Μακεδόνων, ενώ το 189 π.Χ. καταλαμβάνονται I από τους Αιτωλούς. Το 146 π.Χ. μετά τη σταδιακή αποδυνάμωση της Aιτωλικής συμπολιτείας η περιοχή περίερχεται οριστικά στους Ρωμαίους.