του Μάριου Κ. Παπαδημητρίου*
Σε μια από τις φτωχότερες περιφέρειες της ΕΕ, σε έναν από τους πιο φτωχούς άλλοτε νομούς (σήμερα περιφερειακές ενότητες) της χώρας οι νέες ιδέες, η επιχειρηματικότητα, η καινοτομία άνευ κοινοτοπίας είναι λέξεις άγνωστες και κάποτε… εχθρικές. Στην Αιτωλοακαρνανία της κρίσης όμως άλλος χρόνος δεν υπάρχει. Το brain drain αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο τεραστίων διαστάσεων και σε διαρκή όξυνση στην Ελλάδα της κρίσης, αφού χιλιάδες νέοι εγκαταλείπουν τις ιδιαίτερες πατρίδες στο λυκαυγές της ακαδημαϊκής τους ζωής για να επιστρέψουν ελάχιστοι μετά την ημέρα της ορκωμοσίας: λίγοι νέοι που αναλαμβάνουν με όρεξη την επιχείρηση ή το γραφείο, την εν πάση περιπτώσει « στρωμένη » δουλειά των γονιών ή ακόμη πιο λίγοι μοναχικοί καβαλάρηδες που με φρεσκοτυπωμένα τα γράμματα στον πάπυρο γυρίζουν να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στην ιδιαίτερη πατρίδα χωρίς κάποια «άκρη», μονάχα με όνειρα προσωπικής επιτυχίας. Οι πλείστοι όμως δεν θα επιστρέψουν ποτέ στην Ναύπακτο, το Μεσολόγγι, το Αγρίνιο, ο μόνος δρόμος για αυτούς είναι ο… δρόμος: Θεσσαλονίκη ή Αθήνα ,σε μεγαλύτερες αγορές εργασίας -με περισσότερες ευκαιρίες- ή στον δρόμο για τα αεροδρόμια, με εισιτήριο ανά χείρας για Βερολίνο και Βρυξέλλες, Νέα Υόρκη, Σύδνεϋ Ευρώπη, Αμερική ή Αυστραλία. Ποιος τους αδικεί; Πέρα από τα τεράστια ποσοστά των δεικτών ανεργίας και την κατά κανόνα άνιση μισθολογική ανταπόδοση των χρημάτων που δαπανήθηκαν χρόνια σε σπουδές, μπορεί κανείς να αμφισβητήσει αυτό που βλέπουμε όλοι καθημερινά, ότι στην Ελλάδα του 2018 η υγιής λειτουργία των δομών και των τομέων του κράτους είναι σύντομο ανέκδοτο άνευ αισθητικής ;Αμφιβάλλει κανείς πως η διαρκής προσπάθεια, η αγάπη για την εργασία και η αυταπάρνηση είναι χαρακτηριστικά ευρισκόμενα μόνο σε άτομα- μονάδες διεσπαρμένων και θλιβερά μόνων που πασχίζουν εντός ενός συστήματος το οποίο ασθμαίνει καθημερινώς και πάσχει πολλαπλώς; Καταλήγουμε λοιπόν στη μαζική αναχώρηση που μας οδηγεί στη θλιβερή διακρίβωση μιας διαρκούς αύξησης των μ.ο. ηλικίας των κατοίκων που ζουν στην πόλη μας, αφού οι της ηλικιακής κατηγορίας 18-34 ετών κουνούν μαντήλι, ενόψει των δεινών του κράτους πέρα από τις παραδοσιακές ιδιομορφίες που το Αγρίνιο παρουσιάζει στην οικονομική του ανάπτυξη .
Για τα δεινά του τόπου ο λόγος, λοιπόν . Η συζήτηση θα μπορούσε να διαρκέσει ώρες και ο γράφων δεν νιώθει ούτε ο ειδικότερος, ούτε ισχυρίζεται πώς κατέχει τάχα την (ιστορική) αλήθεια. Σε αυτή μας την προσπάθεια θα πάρουμε ως μέτρο σύγκρισης μια πόλη με όμοια κλιματολογικά, γεωμορφολογικά και άλλα χαρακτηριστικά, τη Λάρισα, που στην Ελλάδα της κρίσης στέκεται τουλάχιστον… όρθια, για τους γνωρίζοντες την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στη θεσσαλική πόλη.
-Πρωτογενής τομέας: Την χρυσή καπνοπαραγωγική ιστορία Αγρινίου και περιχώρων γνωρίζουν και οι πέτρες. Πώς κατέληξε ο τόπος αυτός με έρημους αγρούς πάλι το γνωρίζουν οι πολλοί (και ελπίζουμε ο καθένας πια να έχει κάνει την αυτοκριτική του για την όποια ευθύνη του). Ο Θεσσαλικός κάμπος ,από την άλλη, δεν έπαψε ούτε λεπτό να αποτελεί την αγροτική ραχοκοκαλιά της Ελλάδας.
-Πανεπιστήμια: Στη Λάρισα υπάρχουν δύο τμήματα ΑΕΙ (ένα εκ των οποίων Ιατρική Σχολή) και εδρεύει το ΤΕΙ Θεσσαλίας με 6 τμήματα, ενώ λειτουργούν φοιτητική εστία και λέσχη. Τα έσοδα της πόλης από τους φοιτητές αποτελούν σημαντική πνοή για τη θεσσαλική πόλη ενώ στο Αγρίνιο υπάρχει μια πονεμένη ακαδημαϊκή ιστορία τριάντα και πλέον χρόνων, με σχολές-Οικονομικών Επιστημών- που φύγανε …σε μια νύχτα για Πάτρα (σε χρόνια μάλιστα που σε πόλεις με πολύ μικρότερο πληθυσμό και ακαδημαϊκή παράδοση άνοιγαν σχολές με κύρος, αναλόγως του πολιτικού ερείσματος των ντόπιων βουλευτών στο κόμμα), βραχύβια αυτονόμηση των τριών τμημάτων σε Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδος που σε μια …στροφή τα βρήκε η «καταστροφή» του Σχεδίου Αθηνά και διεξάγεται πια «μάχη εμπροσθοφυλακών» για να μην περάσουν και αυτά στην απέναντι πλευρά της Γέφυρας.
-Μεταφορές: η Λάρισα ,σαφώς ευνοημένη και από τη στρατηγική γεωγραφική της θέση, εξυπηρετείται από τον αυτοκινητόδρομο Αθήνας-Θεσσαλονίκης έξι και πλέον δεκαετίες, αλλά και από τη βασική γραμμή του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, τη γραμμή ΠΑΘΕ (που οσονούπω θα λειτουργεί με ηλεκτροκίνηση). Στην πόλη μας, από την άλλη, μετά από δεκαετίες… φαγούρας, η «πρόοδος» μας βρήκε 22 χλμ μακριά ,όσα μας παρακάμπτει η Ιόνια Οδός ,τουλάχιστον μέχρι να υλοποιηθεί (;) η κάθετη σύνδεση (που τόσο ευγενικά παραχώρησε στο Υπουργείο Υποδομών ο κύριος Ράδος · ο γράφων με την ευκαιρία τούτη αισθάνεται την ανάγκη να πει ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτόν τον άξιο συμπατριώτη μας για την ανιδιοτελή του προσφορά) . Όσο για το σιδηρόδρομο, ράγες χωρίς τρένα, αποκομμένες από βορρά και νότο, προδιαγραφών 20ου αιώνα…
-Τουρισμός: Αποτελεί το μοναδικό ίσως κομμάτι όπου η Αιτωλοακαρνανία θα μπορούσε να βγει μπροστά στη σύγκριση αυτή. Λέμε «θα μπορούσε» γιατί νικητής στη… μετριότητα δεν υπάρχει. Και αν στη Λάρισα ποτέ δεν ενδιαφέρθηκαν (ή ενδεχομένως δεν μπόρεσαν) να αναπτύξουν τον κλάδο αυτό, στο Αγρίνιο βρισκόμαστε ενώπιον πρωτοφανούς και-ανεξήγητης για τον γράφοντα- αδράνειας.
Στο κομμάτι αυτό θα θέλαμε να επικεντρωθούμε. Μια πόλη που θα μπορούσε να ονομαστεί και «πόλη του νερού», η πόλη του Αχελώου, των φραγμάτων Στράτου και Καστρακίου , της Λυσιμαχείας και του asset που λέγεται Τριχωνίδα δεν έχει αναπτύξει ουδεμία συντονισμένη τουριστική προσπάθεια. Περιοχές της χώρας με σαφώς υποδεέστερα από άποψη φυσικής ομορφιάς οικοσυστήματα έχουν απορροφήσει ευρωπαϊκά κονδύλια και έχουν αναπτύξει σεβαστή τουριστική δραστηριότητα. Από την άλλη η μεγαλύτερη λίμνη της χώρας, ένας πραγματικά κοιμώμενος γίγαντας παραμένει ολοκληρωτικά αναξιοποίητος ,σχεδόν λησμονημένος από μια πόλη που απέχει δεκάδες χιλιόμετρα από τη θάλασσα. Τα τελευταία χρόνια επιχειρηματικές πρωτοβουλίες αναπτύχθηκαν παραλιμνίως και κινούνται αναμφισβήτητα στη σωστή κατεύθυνση, η βιώσιμη επιχειρηματική ανάπτυξη δεν θα έλθει ωστόσο χωρίς συντονισμένες προσπάθειες και πίστη σε ένα προσεκτικά δομημένο σχέδιο αειφόρου ανάπτυξης που με πολύ στοχευόμενες παρεμβάσεις θα δώσει το έναυσμα για ανάπτυξη οικοτουρισμού και αγροτουρισμού όχι σαν πυροτέχνημα αλλά σε μόνιμη βάση. Στο πλαίσιο αυτό, ήπιες παρεμβάσεις όπως η χάραξη και εκπόνηση ποδηλατοδρόμου γύρω από τη λίμνη ο οποίος θα «αγγίζει» το νερό, ο σχεδιασμός μιας σειράς από οικολογικές αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις πρόσβασης προς το υδάτινο μέτωπο της λίμνης (κιόσκια, μικρές ξύλινες γέφυρες ή και προβλήτες, διαμόρφωση χώρων αναψυχής πλησίον του οικοσυστήματος με πινακίδες ενημέρωσης των τουριστών για την περιοχή και την ιστορία της κ.λπ.), υποδομές για την ανάπτυξη ναυταθλημάτων σε συγκεκριμένα , κατάλληλα σημεία θα αποτελέσουν σημαντικές πρωτοβουλίες για να …αρχίσουμε. Στο project αυτό, φυσικά ,σημείο τομής θα αποτελέσει η αδειοδότηση και λειτουργία υδατοδρομίου στην περιοχή της λίμνης (ενόψει της μελλούμενης-ελπίζουμε σύντομης- ανάπτυξης του δικτύου υδατοδρομίων στην Ελλάδα) ,και στην κατεύθυνση αυτή τα ξενοδοχεία της περιοχής θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν ανάλογες πρωτοβουλίες (λ.χ. διευκόλυνση της πρόσβασης των τουριστών στην περιοχή και ανάδειξη των τοπικών προϊόντων), προπάντων δε να αναπτυχθεί από τον Δήμο και την Περιφέρεια μια επιθετική διαφημιστική πολιτική με τα απαραίτητα μέσα αφενός σε εγχώριο επίπεδο, αφετέρου (και προπαντός) σε χώρες του εξωτερικού στις οποίες «πουλάει» το συγκεκριμένο τουριστικό προϊόν και με στόχευση σε συγκεκριμένες, ενδιαφερόμενες κατηγορίες πολιτών. Πρότυπο σε αυτή την κατεύθυνση αποτελούν οι τεχνητές(!) λίμνες Κερκίνης και Πλαστήρα σε Μακεδονία και Θεσσαλία αντίστοιχα, που εμφανίζονται ταχέως αναπτυσσόμενες τουριστικά.
Στον καιρό που όλοι ευαγγελίζονται την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας δεν ξεκινούν όλοι από την ίδια αφετηρία. Αλλού υπάρχουν ήδη υποδομές και χρειάζεται μια μικρή ώθηση, αλλού υπάρχουν οι ιδέες και δεν υφίστανται τα μέσα υλοποίησης, αλλού δεν υπάρχει τίποτε από αυτά τα δύο. Στην περιοχή τούτη υπάρχει σίγουρα ο πρωτογενής πλούτος και μας περιμένει. Η προκοπή όμως θέλει πίστη, διάθεση και -κυρίως- όραμα, σηκωμένα μανίκια και στοχοπροσήλωση . Υπάρχει κάτι από αυτά; Αν ναι, θα το δείξει η πορεία. Ειδάλλως, θα το εξηγήσει η ιστορία, περιέχουσα το πιστοποιητικό θανάτου μιας πόλης που, εν υπνώσει, παλεύει τον ίδιο της τον εφιάλτη με βαρύτατες απώλειες και τον χρόνο να κυλά εναντίον της. Ας ξυπνήσει, έστω κι αργά.-
*ο Μάριος Παπαδημητρίου είναι προπτυχιακός φοιτητής Νομικής στο ΑΠΘ.
agrinionews.gr
