Πηγή Φωτο: discoveragrinio.gr
Του Λίνου Υφαντή,
Σαν στιγμιότυπο στην Ελληνική ιστορία πέρασε η κατοχή των Καταλανών στον Ελλαδικό χώρο. Αρχικά ήρθαν ως μισθοφόροι ύστερα από πρόσκληση του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄Παλαιολόγου. Ήταν η εποχή μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους, όπου η Βυζαντινή αυτοκρατορία προσπαθούσε να ανακτήσει τα εδάφη της, αλλά ήταν σε δύσκολη κατάσταση στρατιωτική και οικονομική.
Ο στρατιωτικός σχηματισμός τους λέγονταν η Καταλανική Εταιρεία ή Μεγάλη Καταλανική Κομπανία. Οι Καταλανοί προέβησαν σε λεηλασίες σε στη Θράκη, Μακεδονία, Θεσσαλία και διάφορα μέρη της Ελλάδος. Εν τέλει εδραίωσαν την παρουσία τους στην Ρούμελη, δημιουργώντας το «Δουκάτο των Αθηνών» με επίσημη γλώσσα την Καταλανική ενώ η δικαιοσύνη και οι νόμοι λειτουργούσαν με βάση το εθιμικό δίκαιο της Βαρκελώνης. Οι Καταλανοί εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα από το 1311 έως το 1388, όταν το δουκάτο καταλύθηκε οριστικά το 1388, όταν πέρασε στα χέρια του Ιταλού Νέριο Ατσαγιόλι. Στο διάστημα αυτό βρίσκονταν σε συγκρούσεις με γειτονικά κρατίδια, τα οποία διοικούνταν από άλλους Λατίνους αλλά και με το δεσποτάτο της Ηπείρου
Το Δουκάτο περιλάμβανε τη Βοιωτία και την Αττική. Όπως ο Σταματιάδης αναφέρει «ο βίος των Καταλανών ήταν ληστρικός» Μάλιστα για λίγο διάστημα επέδραμαν το 1318 από το Δουκάτο των Νέων Πατρών ( σημερινή Υπάτη) σε Λοκρίδα και Ναύπακτο «μαζί με άλλους Αραγόνιους (σ.σ. Η Αραγονία είναι γειτονική περιοχή στην Καταλανία, που ένα μέρος των κατοίκων της μιλάει καταλανικά και στο μεσαίωνα άνηκαν στο ίδιο βασίλειο). Από τότε το καταλανικό Δουκάτο των Αθηνών συνεννόθηκε με των «Νέων Πατρών». Το Δουκάτο χωρίστηκε στα καπετανάτα Σιδηροκάστρου ( Φθοιώτιδας), Νέων Πατρών (Υπάτης) και Σαλώνων (Άμφισσας).
Στεκόμαστε στο Δουκάτο των «Νέων Πατρών» γιατί από εκεί οι Καταλανοί πιθανόν έκαναν επιδρομές και στην γειτονική περιοχή της Αιτωλίας, που άνηκε στο δεσποτάτο της Ηπείρου.
Στην Αιτωλοακαρνανία οι Καταλανοί δεν καταγράφηκαν λεπτομέρειες για μόνιμη παρουσία τους ή διοικητική τους οντότητα, αν και αναφέρει ο Σταματιάδης τόσο ότι εξέτειναν προσωρινά τα όρια του κράτους του ως την Άρτα περιλαμβάνοντας φυσικά και την Αιτωλοακαρνανία, όσο επιδρομές στη Ναύπακτο, κάτι που φαίνεται λογικό από τη στιγμή που η Φωκίδα άνηκε στο καταλανικό βασίλειο των Νέων Πατρών.Μάλιστα η επέκταση έγινε και με την μέθοδο επιγαμιών με ντόπιους ηγετίσκους, όπως στα Σάλωνα. Η παρουσία τους στην Αιτωλοακαρνανία και την Άρτα κράτησε μόνο έως το 1331, όταν το βασίλειο της Νάπολι εξεστράτευσε και τους έδιωξε από την περιοχή. Άφησαν μόνο στη λαογραφία την ονομασία «Κατελάνος» κατά παράφραση του «Καταλανός» την ψηλότερη κορυφή του Παναιτωλικού όρους. Η κορυφή αυτή είναι ορατή μέσα από την πόλη του Αγρινίου. Αυτή είναι και η πιθανότερη εκδοχή, καθώς η παράφραση της ίδιας της λέξης Καταλανός σε Κατελάνος σώζεται και σε επωνύματα, λέξεις δημώδεις ή μεσαιωνικούς τίτλους. Eπίσης κατά τον Σταματιάδη στην Ακαρνανία λέξη «Καταλανοί» ταυτίζεται με τη θηριωδία, αρπαγή, κακουργία ενώ το Καταλανός θεωρείται βρισιά και σημαίνει αυτόν που είναι «εθισμένος στους φόνους».
Στην Καταλονία λοιπόν του σήμερα έγινε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της. Όσο μακριά και αν είναι η χώρα αυτή, υπάρχει η κοντινή κορφή του Κατελάνου που την βλέπουμε και μας θυμίζει το σύντομο πέρασμα της από τα μέρη μας, που χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Πηγές:
Οι Καταλανοί εν τη Ανατολήυπό Επαμ. Ι. Σταματιάδου. 1869.
el.wikipedia.org
agrinionews.gr
